Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 78/10
POSTANOWIENIE
Dnia 3 listopada 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
SSA Anna Kozłowska
w sprawie z powództwa Roberta P.
przeciwko Marioli F.-P.
o ustanowienie rozdzielności majątkowej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 3 listopada 2010 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 8 lipca 2010 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie w części odrzucającej
apelację.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 8 lipca 2010 r. Sąd Okręgowy sprostował oczywistą
omyłkę pisarską w wyroku Sądu Rejonowego z dnia 27 kwietnia 2010 r. oraz
odrzucił apelację powoda od tego wyroku, uznając ją za niedopuszczalną z tej
przyczyny, że Sąd Rejonowy nie orzekł o całości żądania (art. 370 k.p.c.). Powód
domagał się bowiem ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem 2 listopada
2009 r., a Sąd Rejonowy – ustanawiając tę rozdzielność z dniem 22 lutego 2010 r.
– nie oddalił powództwa w pozostałej części. W apelacji powód zaskarżył natomiast
wyrok tylko w części dotyczącej daty ustanowienia rozdzielności majątkowej. W tej
sytuacji – stwierdził Sąd Okręgowy – powodowi przysługiwał wniosek o
uzupełnienie wyroku, a nie apelacja.
W zażaleniu na postanowienie odrzucające apelację powód podniósł zarzut
naruszenia art. 373 w związku z art. 370 i 367 § 1 k.p.c. przez błędne uznanie, że
apelacja została skierowana przeciwko nieistniejącemu orzeczeniu. Jego zdaniem,
orzekanie o oddaleniu powództwa było zbędne ze względu na charakter sprawy,
tym bardziej że w pozwie nie miał obowiązku wskazania, z jakim dniem żąda
ustanowienia rozdzielności majątkowej. W konkluzji wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Problem, czy w sytuacji, w której sąd orzekł o ustanowieniu rozdzielności
majątkowej z datą późniejszą niż żądana przez powoda, ale nie zamieścił w
sentencji wyroku orzeczenia o oddaleniu powództwa w pozostałej części, powód
może kwestionować rozstrzygnięcie w tym przedmiocie w drodze apelacji, był już
przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego.
Wypowiadając się w tej kwestii na gruncie art. 52 k.r.o. w pierwotnym
brzmieniu, jeszcze nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego dokonaną
ustawą z dnia 1 marca 1996 r. Dz.U. Nr 43, poz. 189), Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 13 lipca 1989 r., III CRN 155/89, przyjął, że jeżeli sąd,
orzekając zniesienie wspólności majątkowej ustalił późniejszą – niż żądana
w pozwie – datę ustania wspólności, to okoliczność, że sentencja wydanego
przezeń orzeczenia nie zawiera wzmianki o oddaleniu powództwa w pozostałej
3
części, nie stanowi przeszkody do zwalczania przez powoda rozstrzygnięcia w tym
przedmiocie w drodze rewizji (nie publ.). W uzasadnieniu Sąd Najwyższy podkreślił,
że istota żądania wywiedzionego z art. 52 k.r.o. sprzeciwia się uznaniu takiego
wyroku za orzeczenie niezupełne w rozumieniu art. 351 k.p.c., gdyż rozstrzygnięcie
o ustaniu wspólności majątkowej z dniem późniejszym niż żądany przez stronę
powodową nie jest równoznaczne z nieorzeczeniem o całości żądania. Orzeczenie
tej treści stanowi negatywne rozstrzygnięcie merytoryczne, które jest wynikiem
dokonanej przez sąd oceny, że strona powodowa bezzasadnie domaga się
zniesienia wspólności majątkowej z datą wcześniejszą. Oznacza to, że sentencja
wyroku zawiera rozstrzygnięcie o żądaniach strony powodowej w pełnym zakresie
i nie jest już konieczne zamieszczanie w niej wzmianki o oddaleniu powództwa
w pozostałej części.
Na identycznym stanowisku Sąd Najwyższy stanął w późniejszych
orzeczeniach, wydanych po nowelizacji art. 52 k.r.o., dokonanej ustawą z dnia
17 czerwca 2004 r. (Dz.U. Nr 162, poz. 1691), i przepisów kodeksu postępowania
cywilnego, dokonanej powołaną już ustawą z dnia 1 marca 1996 r.
(zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2001 r., I CZ
132/01, OSNC 2002, nr 7-8, poz. 93 i z dnia 12 kwietnia 2007 r., III CZ 19/07, nie
publ.). Zachowuje ono aktualność po kolejnych nowelizacjach przepisów rozdziału
1 działu V tytułu VI księgi pierwszej części pierwszej kodeksu postępowania
cywilnego, a także po nowelizacji art. 52 k.r.o., dokonanej ustawą z dnia 7 września
2007 r. (Dz.U. Nr 192, poz. 1378).
Skład orzekający Sądu Najwyższego podziela to stanowisko oraz
wspierającą je argumentację. Rozdzielność majątkowa – jak wynika z art. 52 § 2
k.r.o. – powstaje z dniem oznaczonym, w wyroku, który ją ustanawia.
W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem
wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa. Tak więc w dalszym ciągu sąd,
orzekając o ustanowieniu rozdzielności majątkowej, obowiązany jest z urzędu
oznaczyć dzień jej ustanowienia. Zachodzą zatem podstawy, by przyjąć, że wyrok
ustanawiający rozdzielność majątkową z dniem późniejszym niż żądany przez
powoda zawiera negatywne rozstrzygnięcie co do żądania ustanowienia
rozdzielności z datą wcześniejszą. W konsekwencji nie można zgodzić się z oceną
4
Sądu Okręgowego, że wyrok Sądu Rejonowego z dnia 27 kwietnia 2010 r. jest
orzeczeniem niezupełnym oraz że apelacja powoda ulega odrzuceniu z braku
substratu zaskarżenia.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 zd. 1 w związku
z art. 3941
§ 3 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie w części odrzucającej
apelację.

V CZ 78/10

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia