II PZ 37/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-04-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II CKN 1090/00 IV CZ 86/09 I PZ 8/04 II CZP 44/67 III CR 213/66 III CZP 138/05 III CZP 138/95 III CZP 27/71 III CZP 9/70
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II PZ 37/10
POSTANOWIENIE
Dnia 25 listopada 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Halina Kiryło (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z powództwa B. Ś.
przeciwko Prokuraturze Rejonowej […]
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 25 listopada 2010 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 czerwca 2010 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z
dnia 14 czerwca 2010 r. odrzucił skargę kasacyjną powoda B. Ś. do wyroku tego
Sądu z dnia 22 marca 2010 r.
W uzasadnieniu postanowienia podano, że wyrokiem z dnia 22 marca 2010
r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację powoda
od wyroku Sądu Rejonowego – Sądu Pracy w części dotyczącej odszkodowania w
kwocie 8.845,90 złotych i odrzucił apelacją w części dotyczącej żądania
zadośćuczynienia w kwocie 40.000 złotych oraz sprostował zaskarżony wyrok w
2
ten sposób, iż przed słowami „oddala powództwo” wpisał słowa „uchyla nakaz
zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy w dniu 17 października 2008 r.” Powyższy
wyrok został zaskarżony w całości skargą kasacyjną powoda, który będąc
prokuratorem jest uprawniony do wniesienia tegoż środka zaskarżenia we własnej
sprawie. Skoro Sąd drugiej instancji rozpoznał apelację powoda tylko w zakresie
żądania odszkodowania w kwocie 8.845,90 złotych, to skarga kasacyjna od tej
części wyroku jest w świetle art. 398² § 1 k.p.c. niedopuszczalna z uwagi na
wartość przedmiotu zaskarżenia niższą od 10.000 złotych. Natomiast od zawartego
w wyroku postanowienia o odrzuceniu apelacji co do zadośćuczynienia w kwocie
40.000 złotych przysługiwało zażalenie, które zgodnie z art. 394 § 2 w związku z
art. 394¹ § 3 powinno być wniesione w terminie tygodniowym od doręczenia stronie
postanowienia. W niniejszym przypadku doręczenie do nastąpiło w dniu 12 kwietnia
2010 r., a skargę kasacyjną złożono w dniu 9 czerwca 2010 r. Gdyby zatem
traktować skargę kasacyjną jako zażalenie na tę część wyroku, byłoby ono
spóźnione. W tej sytuacji z mocy art. 3986
§ 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powód wniósł o uchylenie
zaskarżonego orzeczenia. Motywując swoje stanowisko w sprawie zarzucił, iż w
myśl art. 354 k.p.c. prawidłową formą orzeczenia w kwestiach formalnych jest
postanowienie. Skoro jednak w niniejszej sprawie orzeczenie o odrzuceniu apelacji
zostało zamieszczone w wyroku, powód dostosował środek zaskarżenia do tej
formy rozstrzygnięcia i do uzyskanego od Sądu drugiej instancji pouczenia
doręczonego wraz z wyrokiem i jego uzasadnieniem. Strona nie może zaś ponosić
konsekwencji nieprawidłowych działań sądów. Wprawdzie o przysługującym
środku zaskarżenia decyduje nie forma lecz treść rozstrzygnięcia sądowego,
jednakże w niniejsze sprawie orzeczenie o odrzuceniu apelacji w części dotyczącej
zadośćuczynienia zapadło po merytorycznym rozpoznaniu zarzutów apelacyjnych,
o czym świadczy treść uzasadnienia wyroku i udzielone powodowi pouczenie o
przysługującym mu prawie wniesienia skargi kasacyjnej. Wbrew redakcji sentencji
wyroku zawarte w nim rozstrzygnięcie o tym żądaniu powoda było w rzeczywistości
oddaleniem apelacji. Wadliwie konstruując sentencję wyroku Sąd Okręgowy
pozbawił żalącego się możliwości wniesienia skargi kasacyjnej od orzeczenia
3
dotyczącego odszkodowania w kwocie 8.845,90 złotych z uwagi na wartość
przedmiotu zaskarżenia
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.
Inicjując rozważania w niniejszej sprawie wypada przypomnieć, że zgodnie
z utrwalonym w judykaturze stanowiskiem, w świetle art. 316 k.p.c. oraz art. 354
k.p.c. orzeczenia wydawane w postępowaniu procesowym podzielono na wyroki i
postanowienia, przy czym ta pierwsza forma orzeczeń przewidziana jest dla
rozstrzygnięć o istocie sporu, a druga – dla wszystkich innych rozstrzygnięć, zaś w
sentencji wyroku zasadniczo można zamieszczać postanowienia tylko w
przedmiocie kosztów postępowania i nadania rygoru natychmiastowej
wykonalności. Wszelkie inne postanowienia, a więc na przykład w kwestii
odrzucenia pozwu, czy częściowego umorzenia postępowania, choćby wydane w
tej samej dacie co wyrok, powinny przybrać formę odrębnych postanowień
(uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1995 r., III CZP 138/95, OSNC
1996 nr 2, poz. 20). Do takiego też podziału orzeczeń wydawanych w
postępowaniu pierwszoinstancyjnym ustawodawca dostosował w art. 367 § 1 k.p.c.
i art. 394 k.p.c. system środków odwoławczych, zaś w przypadku orzeczeń
wydanych w postępowaniu drugoinstancyjnym odmiennie uregulował ich
zaskarżalność w art. 398¹ k.p.c. i art. 394¹ k.p.c.
Rację ma żalący się cytując poglądy judykatury i zauważając, że o rodzaju
przysługującego stronie środka zaskarżenia decyduje nie forma wydanego
orzeczenia lecz jego treść, stąd też nawet gdy rozstrzygnięcie o odrzuceniu pozwu
czy apelacji przybrało formę wyroku, w rzeczywistości jest ono postanowieniem
zaskarżalnym w drodze zażalenia. Dotyczy to także sytuacji, gdy tego rodzaju
rozstrzygnięcie zamieszczono w wyroku obok rozstrzygnięcia co do istoty sporu
(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1966 r., III CR 213/66, OSPiKA 1967
nr 9, poz. 236; uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 26 lutego 1968 r., II CZP
44/67, OSNC 1968 nr 8 – 9, poz. 130; uchwały z dnia 15 maja 1070 r., III CZP 9/70,
OSNC 1970 nr 10, poz. 184 i z dnia 11 października 1995 r., III CZP 138/05). Jeśli
4
strona dostosuje środek zaskarżenia do zastosowanej przez sąd formy orzeczenia i
zamiast zażalenia na zawarte w wyroku postanowienie złoży apelację czy skargę
kasacyjną, środek ten powinien być traktowany jako zażalenie i nie podlega on
odrzuceniu z uwagi na niezachowanie terminu z art. 394 § 2 k.p.c. (uchwała
połączonych Izb: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu
Najwyższego z dnia 6 marca 1972 r., III CZP 27/71, OSNC 1073 nr 1, poz. 1; wyrok
z dnia 19 września 2002 r., II CKN 1090/00, OSNC 2003 nr 12, poz. 166 i
postanowienie z dnia 8 marca 2004 r., I PZ 8/04, OSNP 2005 nr 1, poz. 9). Dotyczy
to zwłaszcza sytuacji, gdy postępowanie strony skarżącej jest konsekwencją
mylnego pouczenia co do sposobu i terminu zaskarżenia orzeczenia, udzielonego
przez sąd i to również w przypadku reprezentowania strony przez profesjonalnego
pełnomocnika (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2009 r., IV CZ
86/09, niepublikowane).
Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę niniejszego sporu należy
stwierdzić, że chociaż powód wniósł formalnie jeden środek zaskarżenia od całego
wyroku Sądu drugiej instancji, to pismo nazwane przez niego skargą kasacyjną
zawiera – obok tego właśnie środka zaskarżenia, dotyczącego rozstrzygnięcia o
oddaleniu apelacji - także zażalenie na zamieszczone w wyroku postanowienie o
częściowym odrzuceniu apelacji. Tymczasem Sąd Okręgowy zaskarżonym
postanowieniem orzekł jedynie o odrzuceniu skargi kasacyjnej powoda, chociaż w
uzasadnieniu wskazał na możliwość wniesienia zażalenia od wyroku w części
dotyczącej odrzucenia apelacji. Przyjął jednak, iż z uwagi na uchybienie terminu do
wniesienia tego ostatniego środka zaskarżenia, ta część skargi kasacyjnej nie
powinna być w ogóle traktowana jako zażalenie. Tymczasem o zakwalifikowaniu
środka zaskarżenia jako skargi kasacyjnej lub zażalenia przesądza treść
orzeczenia, jakiego on dotyczy, zaś uchybienie terminu do jego wniesienia może
ewentualnie implikować odrzucenie tegoż środka zaskarżenia. Przedmiotowe
postanowienie, nieuwzględniające dwoistości wniesionego przez powoda środka
zaskarżenia i zawężające tenże środek tylko do skargi kasacyjnej od części wyroku
rozstrzygającej o oddaleniu apelacji i odmawiające pozostałej części skargi
5
charakteru jakiegokolwiek środka zaskarżenia, zapadło więc z naruszeniem art.
3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 398¹ k.p.c. oraz art. 394¹ k.p.c.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy z mocy art. 39816
k.p.c. w
związku z art. 394¹ § 3 k.p.c. postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 25 listopada 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Halina Kiryło (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z powództwa B. Ś.
przeciwko Prokuraturze Rejonowej […]
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 25 listopada 2010 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 czerwca 2010 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z
dnia 14 czerwca 2010 r. odrzucił skargę kasacyjną powoda B. Ś. do wyroku tego
Sądu z dnia 22 marca 2010 r.
W uzasadnieniu postanowienia podano, że wyrokiem z dnia 22 marca 2010
r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację powoda
od wyroku Sądu Rejonowego – Sądu Pracy w części dotyczącej odszkodowania w
kwocie 8.845,90 złotych i odrzucił apelacją w części dotyczącej żądania
zadośćuczynienia w kwocie 40.000 złotych oraz sprostował zaskarżony wyrok w
2
ten sposób, iż przed słowami „oddala powództwo” wpisał słowa „uchyla nakaz
zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy w dniu 17 października 2008 r.” Powyższy
wyrok został zaskarżony w całości skargą kasacyjną powoda, który będąc
prokuratorem jest uprawniony do wniesienia tegoż środka zaskarżenia we własnej
sprawie. Skoro Sąd drugiej instancji rozpoznał apelację powoda tylko w zakresie
żądania odszkodowania w kwocie 8.845,90 złotych, to skarga kasacyjna od tej
części wyroku jest w świetle art. 398² § 1 k.p.c. niedopuszczalna z uwagi na
wartość przedmiotu zaskarżenia niższą od 10.000 złotych. Natomiast od zawartego
w wyroku postanowienia o odrzuceniu apelacji co do zadośćuczynienia w kwocie
40.000 złotych przysługiwało zażalenie, które zgodnie z art. 394 § 2 w związku z
art. 394¹ § 3 powinno być wniesione w terminie tygodniowym od doręczenia stronie
postanowienia. W niniejszym przypadku doręczenie do nastąpiło w dniu 12 kwietnia
2010 r., a skargę kasacyjną złożono w dniu 9 czerwca 2010 r. Gdyby zatem
traktować skargę kasacyjną jako zażalenie na tę część wyroku, byłoby ono
spóźnione. W tej sytuacji z mocy art. 3986
§ 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powód wniósł o uchylenie
zaskarżonego orzeczenia. Motywując swoje stanowisko w sprawie zarzucił, iż w
myśl art. 354 k.p.c. prawidłową formą orzeczenia w kwestiach formalnych jest
postanowienie. Skoro jednak w niniejszej sprawie orzeczenie o odrzuceniu apelacji
zostało zamieszczone w wyroku, powód dostosował środek zaskarżenia do tej
formy rozstrzygnięcia i do uzyskanego od Sądu drugiej instancji pouczenia
doręczonego wraz z wyrokiem i jego uzasadnieniem. Strona nie może zaś ponosić
konsekwencji nieprawidłowych działań sądów. Wprawdzie o przysługującym
środku zaskarżenia decyduje nie forma lecz treść rozstrzygnięcia sądowego,
jednakże w niniejsze sprawie orzeczenie o odrzuceniu apelacji w części dotyczącej
zadośćuczynienia zapadło po merytorycznym rozpoznaniu zarzutów apelacyjnych,
o czym świadczy treść uzasadnienia wyroku i udzielone powodowi pouczenie o
przysługującym mu prawie wniesienia skargi kasacyjnej. Wbrew redakcji sentencji
wyroku zawarte w nim rozstrzygnięcie o tym żądaniu powoda było w rzeczywistości
oddaleniem apelacji. Wadliwie konstruując sentencję wyroku Sąd Okręgowy
pozbawił żalącego się możliwości wniesienia skargi kasacyjnej od orzeczenia
3
dotyczącego odszkodowania w kwocie 8.845,90 złotych z uwagi na wartość
przedmiotu zaskarżenia
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.
Inicjując rozważania w niniejszej sprawie wypada przypomnieć, że zgodnie
z utrwalonym w judykaturze stanowiskiem, w świetle art. 316 k.p.c. oraz art. 354
k.p.c. orzeczenia wydawane w postępowaniu procesowym podzielono na wyroki i
postanowienia, przy czym ta pierwsza forma orzeczeń przewidziana jest dla
rozstrzygnięć o istocie sporu, a druga – dla wszystkich innych rozstrzygnięć, zaś w
sentencji wyroku zasadniczo można zamieszczać postanowienia tylko w
przedmiocie kosztów postępowania i nadania rygoru natychmiastowej
wykonalności. Wszelkie inne postanowienia, a więc na przykład w kwestii
odrzucenia pozwu, czy częściowego umorzenia postępowania, choćby wydane w
tej samej dacie co wyrok, powinny przybrać formę odrębnych postanowień
(uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1995 r., III CZP 138/95, OSNC
1996 nr 2, poz. 20). Do takiego też podziału orzeczeń wydawanych w
postępowaniu pierwszoinstancyjnym ustawodawca dostosował w art. 367 § 1 k.p.c.
i art. 394 k.p.c. system środków odwoławczych, zaś w przypadku orzeczeń
wydanych w postępowaniu drugoinstancyjnym odmiennie uregulował ich
zaskarżalność w art. 398¹ k.p.c. i art. 394¹ k.p.c.
Rację ma żalący się cytując poglądy judykatury i zauważając, że o rodzaju
przysługującego stronie środka zaskarżenia decyduje nie forma wydanego
orzeczenia lecz jego treść, stąd też nawet gdy rozstrzygnięcie o odrzuceniu pozwu
czy apelacji przybrało formę wyroku, w rzeczywistości jest ono postanowieniem
zaskarżalnym w drodze zażalenia. Dotyczy to także sytuacji, gdy tego rodzaju
rozstrzygnięcie zamieszczono w wyroku obok rozstrzygnięcia co do istoty sporu
(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1966 r., III CR 213/66, OSPiKA 1967
nr 9, poz. 236; uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 26 lutego 1968 r., II CZP
44/67, OSNC 1968 nr 8 – 9, poz. 130; uchwały z dnia 15 maja 1070 r., III CZP 9/70,
OSNC 1970 nr 10, poz. 184 i z dnia 11 października 1995 r., III CZP 138/05). Jeśli
4
strona dostosuje środek zaskarżenia do zastosowanej przez sąd formy orzeczenia i
zamiast zażalenia na zawarte w wyroku postanowienie złoży apelację czy skargę
kasacyjną, środek ten powinien być traktowany jako zażalenie i nie podlega on
odrzuceniu z uwagi na niezachowanie terminu z art. 394 § 2 k.p.c. (uchwała
połączonych Izb: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu
Najwyższego z dnia 6 marca 1972 r., III CZP 27/71, OSNC 1073 nr 1, poz. 1; wyrok
z dnia 19 września 2002 r., II CKN 1090/00, OSNC 2003 nr 12, poz. 166 i
postanowienie z dnia 8 marca 2004 r., I PZ 8/04, OSNP 2005 nr 1, poz. 9). Dotyczy
to zwłaszcza sytuacji, gdy postępowanie strony skarżącej jest konsekwencją
mylnego pouczenia co do sposobu i terminu zaskarżenia orzeczenia, udzielonego
przez sąd i to również w przypadku reprezentowania strony przez profesjonalnego
pełnomocnika (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2009 r., IV CZ
86/09, niepublikowane).
Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę niniejszego sporu należy
stwierdzić, że chociaż powód wniósł formalnie jeden środek zaskarżenia od całego
wyroku Sądu drugiej instancji, to pismo nazwane przez niego skargą kasacyjną
zawiera – obok tego właśnie środka zaskarżenia, dotyczącego rozstrzygnięcia o
oddaleniu apelacji - także zażalenie na zamieszczone w wyroku postanowienie o
częściowym odrzuceniu apelacji. Tymczasem Sąd Okręgowy zaskarżonym
postanowieniem orzekł jedynie o odrzuceniu skargi kasacyjnej powoda, chociaż w
uzasadnieniu wskazał na możliwość wniesienia zażalenia od wyroku w części
dotyczącej odrzucenia apelacji. Przyjął jednak, iż z uwagi na uchybienie terminu do
wniesienia tego ostatniego środka zaskarżenia, ta część skargi kasacyjnej nie
powinna być w ogóle traktowana jako zażalenie. Tymczasem o zakwalifikowaniu
środka zaskarżenia jako skargi kasacyjnej lub zażalenia przesądza treść
orzeczenia, jakiego on dotyczy, zaś uchybienie terminu do jego wniesienia może
ewentualnie implikować odrzucenie tegoż środka zaskarżenia. Przedmiotowe
postanowienie, nieuwzględniające dwoistości wniesionego przez powoda środka
zaskarżenia i zawężające tenże środek tylko do skargi kasacyjnej od części wyroku
rozstrzygającej o oddaleniu apelacji i odmawiające pozostałej części skargi
5
charakteru jakiegokolwiek środka zaskarżenia, zapadło więc z naruszeniem art.
3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 398¹ k.p.c. oraz art. 394¹ k.p.c.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy z mocy art. 39816
k.p.c. w
związku z art. 394¹ § 3 k.p.c. postanowił jak w sentencji.