Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 265/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 listopada 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
w sprawie z powództwa R. W. i W. W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spółce Akcyjnej w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 26 listopada 2010 r.,
skargi kasacyjnej powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 10 grudnia 2009 r.,
sygn. akt I ACa (…),
oddala skargę kasacyjną i zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanego
kwotę 2 700 (dwa tysiące siedemset) zł tytułem częściowego zwrotu kosztów
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Powodowie R. W. i W. W. dochodzili od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń SA w
W. zasądzenia solidarnie na ich rzecz kwoty 320 000 zł. W uzasadnieniu pozwu
wskazali, że w okresie od 2 kwietnia 2008 r. do 2 kwietnia 2009 r. powodów łączyły z
2
pozwanym umowy dobrowolnego, dotowanego ubezpieczenia upraw rolnych. Umowa
zawarta przez powódkę R. W. obejmowała ochroną ubezpieczeniową obszar 300 ha,
natomiast umowa zawarta przez powoda W. W. – obszar 44 ha. Na terenach tych
powodowie uprawiali kukurydzę na ziarno. Ubezpieczenie obejmowało m.in.
spowodowane suszą szkody w postaci ilościowych ubytków plonów. W okresie od maja
do września 2008 r. na terenie upraw powodów wystąpiły ubytki w plonach. Powodowie
utrzymując, że przyczyną ubytków w plonach jest susza, zgłosili pozwanemu szkodę.
Pozwany odmówił wypłaty odszkodowania, powołując się przy tym na § 2 ust. 2
pkt 8 ogólnych warunków ubezpieczeń dobrowolnych, dotowanych ubezpieczeń upraw
rolnych i zwierząt gospodarskich ustalonych uchwałą zarządu (…) SA Nr UZ/(…)/2007 z
dnia 10 lipca 2007 r., zgodnie z którym szkody spowodowane przez suszę oznaczają
szkody spowodowane wystąpieniem, w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 1
kwietnia do 30 września, spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości
określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb.
Wyrokiem z dnia 10 grudnia 2009 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powodów od
wyroku Sądu Okręgowego w B. z dnia 18 sierpnia 2009 r.
W sprawie tej poczyniono następujące ustalenia.
W okresie od 2 kwietnia 2008 r. do 2 kwietnia 2009 r. powodów łączyły z
pozwanym – Powszechnym Zakładem Ubezpieczeń SA w W. umowy dobrowolnego,
dotowanego ubezpieczenia upraw rolnych. Umowa zawarta przez powódkę R. W.
obejmowała ochroną ubezpieczeniową obszar 300 ha, natomiast umowa zawarta przez
powoda W. W. – obszar 44 ha. Na terenach tych powodowie uprawiali kukurydzę na
ziarno. Ubezpieczenie obejmowało m.in. spowodowane suszą szkody w postaci
ilościowych ubytków plonów. W okresie od maja do września 2008 r. na terenie upraw
powodów wystąpiły ubytki w plonach. Powodowie utrzymując, że przyczyną ubytków w
plonach jest susza, zgłosili pozwanemu szkodę. Pozwany odmówił wypłaty
odszkodowania, powołując się przy tym na § 2 ust. 2 pkt 8 ogólnych warunków
ubezpieczeń dobrowolnych, dotowanych ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt
gospodarskich ustalonych uchwałą zarządu (…) SA Nr UZ/(…)/2007 z dnia 10 lipca
2007 r., zgodnie z którym szkody spowodowane przez suszę oznaczają szkody
spowodowane wystąpieniem, w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 1
kwietnia do 30 września, spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości
określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb. Pozwany przyznał, że
w okresie od maja do września 2008 r. warunki pogodowe panujące w gminie Ś. i B., na
3
terenie których położone są uprawy powodów, nie były sprzyjające dla rolników, co
spowodowało znaczne straty w ich uprawach. Zdaniem pozwanego wypłata
odszkodowania powodom jest nieuzasadniona, z uwagi na nieziszczenie się ryzyka
określonego w w/w § 2 ust. 2 pkt 8 o.w.u. Na terenie upraw powodów nie nastąpił
bowiem spadek wskaźników klimatycznego bilansu wodnego poniżej norm krytycznych.
Instytut Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa w P. nie stwierdził na terenie wymienionych
gmin dla gleb kategorii II (według klasyfikacji Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i
Rozwoju Wsi z dnia 9 maja 2007 r. w sprawie wartości klimatycznego bilansu wodnego
dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb), przekroczenia krytycznych
wskaźników określonych dla upraw kukurydzy w w/w rozporządzeniu.
Wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2009 r. Sąd Okręgowy w B. oddalił powództwo. Sąd
uznał, że wskaźniki klimatycznego bilansu wodnego ustalone przez Instytut w P. w
okresie objętym pozwem dla upraw kukurydzy na ziarno na glebach tych nie
przekraczały krytycznych wskaźników, przewidzianych dla przedmiotowych upraw w
rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 maja 2007 r. w sprawie
wartości klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków roślin
uprawnych i gleb. Z tego względu, zdaniem Sądu, na terenie upraw powodów nie doszło
do suszy – w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych
i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz. 1249 ze zm.), nie zrealizowało się więc
ryzyko ubezpieczeniowe, stanowiące podstawę do wypłaty odszkodowania.
Oddalając apelację powodów Sąd Odwoławczy podzielił zasadnicze ustalenia
faktyczne przedstawione przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego
orzeczenia, które de facto nie były sporne pomiędzy stronami, uznając je za podstawę
także dla własnego rozstrzygnięcia. Odnosząc się do zarzutu powodów naruszenia
przez Sąd I instancji art. 805 k.c. w zw. z art. 3 ust. 2 pkt 10, ust. 4 i 5 ustawy z dnia 7
lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich poprzez ich
błędną interpretację Sąd Apelacyjny dokonał wykładni powyższych przepisów i
stwierdził.
Przepis art. 3 ust. 2 pkt 10 powołanej ustawy stanowi, że szkody spowodowane
przez suszę – oznaczają szkody spowodowane wystąpieniem, w dowolnym
sześciodekadowym okresie od dnia 1 kwietnia do dnia 30 września, spadku
klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości określonej dla poszczególnych
gatunków roślin uprawnych i gleb. Wartości te uprawniony jest określić minister właściwy
do spraw rolnictwa, ze względu na treść art. 3 ust. 4 przedmiotowej ustawy. Przepis art.
4
3 ust. 5 ustawy wskazuje, że Minister właściwy do spraw rolnictwa ogłasza, w drodze
obwieszczenia, w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw rolnictwa oraz na
stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej urzędu obsługującego ministra
właściwego do spraw rolnictwa, w okresie od dnia 1 czerwca do dnia 20 października, w
terminie do 10 dni po zakończeniu sześciodekadowego okresu, wskaźniki klimatycznego
bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb, z podziałem na
województwa, na podstawie danych przekazanych przez Instytut Uprawy, Nawożenia i
Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy.
Bezspornym jest, że jedynym Instytutem Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa –
Państwowym Instytutem Badawczym jest Instytut w P Z powyższego należy wysnuć
wniosek, że wyłącznie dane przekazane przez tenże Instytut Uprawy, Nawożenia i
Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w P. stanowią podstawę do
ogłoszenia, zgodnie z cytowanym przepisem, wskaźników klimatycznego bilansu
wodnego dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w związku z takim unormowaniem Sąd Okręgowy
nie miał żadnych podstaw prawnych do uwzględniania wskazywanych przez
apelujących wyników badań wskaźników klimatycznego bilansu wodnego wykonanego
przez inne placówki, nawet w sytuacji, gdy dane przedstawione przez powyższy Instytut
w P., były z nimi sprzeczne, lub oparte na niewystarczająco szczegółowych danych.
Dodatkowo należy mieć na względzie fakt, że ubezpieczenie upraw rolnych w oparciu o
ustawę z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich
(Dz. U. Nr 150, poz. 1249 ze zm.) jest ubezpieczeniem dotowanym przez Państwo, co
wynika wprost z art. 1 ust. 1 pkt 1 i 3 w zw. z ust. 2 tego artykułu, jak również
przykładowo z art. 3 ust. 1 ustawy.
W związku z tym po pierwsze Państwo, dopłacając do składek i udzielając dotacji
celowej na pokrycie części odszkodowań z tytułu szkód spowodowanych przez suszę,
ma prawo wskazywać w sposób jednoznaczny podstawy ustalania przesłanek wypłaty
odszkodowań, na podstawie danych określonej jednostki badawczej, a po wtóre,
powodowie zawierając umowę ubezpieczenia na preferencyjnych warunkach musieli
liczyć się z ustawowymi ograniczeniami wypłat odszkodowań do sytuacji ściśle w
omawianej ustawie określonych, niewątpliwie bardziej rygorystycznych od warunków
innych niedotowanych przez Państwo ubezpieczeń. Powyższa konkluzja nie ma nic
wspólnego z, jak twierdzą powodowie, chronieniem przez Sąd interesów Państwa,
5
kosztem ubezpieczonych rolników, ale stanowi dopuszczalną celowościową wykładnię
przepisów przedmiotowej ustawy.
Zarzut naruszenia art. 3 ust. 2 pkt 10, ust. 4 i 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o
ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich poprzez dokonanie łącznej
wykładni tych przepisów i wyprowadzenie stąd definicji suszy i sposobu jej stwierdzenia
jest według Sądu Apelacyjnego całkowicie bezpodstawny. Oczywistym bowiem jest, że
dokonując wykładni przepisów konkretnego aktu prawnego nie można jej dokonać
osobno dla każdego przepisu, bez wzajemnego powiązania poszczególnych
unormowań, ich wzajemnego umiejscowienia w danej ustawie, a przez to wzajemnego
odniesienia się tych przepisów do siebie itp. Omawiany zarzutu jest tym bardziej
niezrozumiały, że odnosi się do wykładni poszczególnych ustępów jednego artykułu. W
takiej sytuacji oczywistym się wydaje wykładnia całego przepisu, a nie jego
poszczególnych ustępów w oderwaniu od siebie.
Sąd Apelacyjny uznał także za bezzasadny zarzut naruszenia art. 217 k.p.c.
Wskazując na przepis art. 162 k.p.c. oraz analizując protokół rozprawy z dnia 18
sierpnia 2009 r. stwierdził, że obecny na tej rozprawie pełnomocnik powodów, będący
radcą prawnym, po oddaleniu przez Sąd I instancji wniosków dowodowych o
przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny meteorologii i gospodarki wodnej,
nie złożył żadnego zastrzeżenia. We wniesionej apelacji powodowie nie
uprawdopodobnili, że zastrzeżenia, o którym mowa w art. 162 k.p.c. nie zgłosili bez
swojej winy. Jednocześnie Sąd II instancji nie znalazł podstaw do przyjęcia, że
oddalenie ww. wniosku dowodowego stanowiło naruszenie przepisów postępowania
cywilnego, które powinien wziąć pod uwagę z urzędu. W konsekwencji powodowie
pozbawili się prawa powoływania w rozpoznawanej apelacji zarzutu naruszenia art. 217
§ 1 k.p.c. przez oddalenie wniosku dowodowego w przedmiocie opinii biegłego
sądowego na wskazaną przez siebie okoliczność. Skutkuje to uznaniem powyższego
zarzutu za nieuprawniony, bez konieczności merytorycznego odnoszenia się do niego.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 217 § 1 k.p.c. przez nieprzeprowadzenie
przez sąd I instancji dowodu wnioskowanego przez powodów i nie zobowiązanie
pozwanego do wskazania wszystkich przypadków wypłat odszkodowania z tytułu szkód
w uprawach kukurydzy na ziarno na terenie województwa kujawsko – pomorskiego (a
przez to uniemożliwienie powodom wykazania, iż pozwany w sposób dowolny
interpretuje definicję suszy wynikającą z ustawy), Sąd Apelacyjny wskazał, że zarzut ten
w świetle materiału dowodowego zebranego w sprawie jest bezpodstawny, gdyż
6
postanowieniem z dnia 2 czerwca 2009 r. Sąd Okręgowy zobowiązał pełnomocnika
pozwanego do złożenia w terminie 14 dni wyjaśnień na okoliczność wskazaną w piśmie
powodów, zaś pismem z dnia 15 czerwca 2009 r. pełnomocnik pozwanego podał, że
wypłaty odszkodowania dokonano na rzecz dwóch rolników z tytułu ubezpieczenia
zawartego na warunkach, jak z powodami, ze wskazaniem, że w obu tych
przypadkach kukurydza uprawiana była na glebach V klasy bonitacyjnej, czyli I
kategorii gleb wskazanej w załączniku do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i rozwoju
Wsi z dnia 9 maja 2007 r. W odpowiedzi na powyższe pismo skarżący w piśmie z dnia
30 czerwca 2009 r. nie domagali się zobowiązania pozwanego do złożenia dalszych
wyjaśnień. W powyższym piśmie powodowie domagali się nadto zwrócenia się przez
Sąd do Instytutu Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa w P. o sprecyzowane w tym
piśmie wyjaśnienie, a Sąd Okręgowy, uwzględniając powyższy wniosek, zwrócił się do
tegoż Instytutu (postanowienie z dnia 2 czerwca 2009 r.), uzyskując odpowiedź
pismem Instytutu z dnia 16 czerwca 2009 r.
Powodowie twierdzili, że Sąd I instancji naruszył art. 805 k.c. w zw. z art. 3 ust.
2 pkt 10, ust. 4 i 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i
zwierząt gospodarskich poprzez ich błędną interpretację oraz uznanie, iż w uprawach
powodów, ubezpieczonych w zakresie upraw kukurydzy na ziarno, nie doszło do
wypadku ubezpieczeniowego, bowiem wyniki badań Instytutu Upraw, Nawożenia i
Gleboznawstwa w P., wskazanego ustawą jako jednostka wykonująca monitoring
suszy, nie wykazały spadku wskaźników klimatycznego bilansu wodnego poniżej norm
krytycznych.
Sąd Apelacyjny wskazał także, że analiza akt sprawy prowadzi do oczywistego
wniosku, że każdy z powodów zawarł z pozwanym odrębną umowę ubezpieczenia
odnosząca się do samodzielnych nieruchomości rolnych. W związku z tym nie ulega
także wątpliwości, że skarżącym przysługują odrębne roszczenia, a nie jedno żądanie
łączne w dodatku oparte na solidarności. W tej sytuacji rację ma Sąd Okręgowy
stwierdzając, na marginesie, że uwzględnienie żądań powodów w całości było a priori
niemożliwe z uwagi na wadliwość sformułowania żądań pozwu oraz, że brak jest
jakichkolwiek przesłanek do przyjęcia, że pozwany jest zobowiązany wobec powodów
solidarnie. Podkreślić należy, że nie jest rzeczą Sądu ustalanie wysokości żądań
powodów, które powinny zostać prawidłowo sformułowane w pozwie. Istotne w tej
sprawie jest także to, że roszczenie pozwu było roszczeniem solidarnym, a w
rzeczywistości powinny to być odrębne żądania. Powyższe skutkuje inną podstawą
7
prawną żądań pozwu i sformułowanych w apelacji, jako żądanie zmiany wyroku.
Powoduje to uznanie niedopuszczalności powyższej zmiany żądania na etapie
postępowania apelacyjnego w związku treścią art. 383 k.p.c.
W skardze kasacyjnej powodowie zarzucili naruszenie prawa materialnego, tj.:
1) art. 805 k.c. w związku z art. 3 ust. 2 pkt 10, ust. 4 i 5 ustawy z 7 lipca 2005 r. o
ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich poprzez ich błędną
interpretację i uznanie, iż szkoda suszy w uprawach powodów nie nastąpiła,
bowiem szkoda suszy może być ustalona wyłącznie wynikami badań Instytutu
Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa w P.
2) art. 65 k.c. przez wadliwą wykładnię zapisów zawartej pomiędzy stronami
umowy, w szczególności wadliwą interpretację § 2 ust. 2 pkt 8 Ogólnych
warunków ubezpieczenia dotowanych ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt
gospodarskich ustalonych przez Zarząd (…) SA Uchwałą Nr UZ/(…)/2005 r. ze
zmianami ustalonymi Uchwałą Zarządu (…) SA Nr UZ/(…)/2006 z dnia 27
czerwca 2006 r. a w konsekwencji przyjęcie, iż szkoda suszy w uprawach
powodów może być ustalona wyłącznie wynikami badań Instytutu Upraw,
Nawożenia i Gleboznawstwa w P., wskazanego jako jednostka do prowadzenia
monitoringu suszy ustawą z 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i
zwierząt gospodarskich i pominięcie możliwości ustalenia zjawiska suszy na
podstawie ustaleń Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej.
Powodowie zarzucili także naruszenie prawa procesowego mogące mieć wpływ
na wynik sprawy, tj.:
1) art. 217 § 1 k.p.c. przez:
a) oddalenie wniosków dowodowych powodów w zakresie powołania biegłych
sądowych z dziedziny meteorologii i gospodarki wodnej na okoliczność, czy na
terenie upraw powodów doszło do spadku wskaźników klimatycznego bilansu
wodnego, czy spadek ten oznacza zjawisko suszy zgodnie z definicją ustawy z
7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, a
także w dalszej konsekwencji wniosków dowodowych powodów o
przeprowadzenie opinii przez biegłego z dziedziny rolnictwa na okoliczność
ustalenia wysokości szkody w uprawach powodów.
b) nie ustalenie jaki charakter miały wypłaty dokonywane przez pozwanego na
rzecz innych rolników mających takie same uprawy, na takich samych
kategoriach gleb i ubezpieczonych na podstawie tych samych ogólnych
8
warunków ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, chociaż
pozwany potwierdzał dokonywanie takich wypłat i całkowicie dowolną
interpretację definicji suszy wynikającą z ustawy.
2) art. 233 § 1 k.p.c. przez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, a w
szczególności dowolne i arbitralne przyznanie priorytetu wskaźnikom KBW
ustalonym przez IUNiG w P. przy całkowitym pominięciu wskaźników innych
jednostek badawczych, przedłożonych jako wody w toku procesu.
3) art. 383 k.p.c. przez uznanie, iż doszło do zmiany powództwa na etapie
postępowania apelacyjnego, pomimo, iż żadne z powodów nie rozszerzyło
powództwa ani nie wystąpiło z nowym roszczeniem.
4) art. 162 k.p.c. przez uznanie, iż powodowie po oddaleniu wniosku o
przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny meteorologii i gospodarki
wodnej nie zgłosili zastrzeżenia o uchybieniu przepisom postępowania, a tym
samym pozbawili się prawa do powoływania się na takie uchybienia, chociaż
oddalenie przez Sąd wniosku dowodowego jest możliwością sądu wynikającą z
art. 217 § 2 k.p.c. a nie uchybieniem przepisom postępowania, o którym mówi
art. 162 k.p.c.
5) art. 385 k.p.c. przez jego zastosowanie chociaż wniesienie apelacji było
zasadne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 217 i 162 k.p.c. Jeżeli w
ocenie powodów Sąd oddalił ich wnioski dowodowe, przekraczając swoje kompetencje
określone w art. 217 k.p.c., to zgodnie z art. 162 k.p.c., powodowie reprezentowani na
rozprawie przez profesjonalnego pełnomocnika, powinni zwrócić na to uwagę Sądu.
Bezspornym jest, że tego nie uczynili i nie wykazali także, że nie zgłosili zastrzeżeń bez
swej winy. W tej sytuacji mając na uwadze, że zgodnie z art. 240 k.p.c. sąd nie jest
związany swym postanowieniem dowodowym i może je stosownie do okoliczności
zmienić, należy uznać, że powodowie nie zgłaszając zastrzeżeń do oddalenia ich
wniosków dowodowych, jako niezgodnego z art. 217 k.p.c., pozbawili się prawa do
podnoszenia zarzutu naruszenia tego przepisu w dalszym toku postępowania (w
apelacji i skardze kasacyjnej). Naruszenie art. 217 k.p.c. sąd nie bierze pod uwagę z
urzędu, gdyż jego naruszenie nie prowadzi do nieważności postępowania, ale może
wpływać na rozstrzygnięcie w sprawie.
9
Zarzut naruszenia art. 233 k.p.c., zgodnie z art. 3983
§ 3 k.p.c. jest
niedopuszczalny w skardze kasacyjnej. Natomiast nie jest zasadny również zarzut
naruszenia art. 383 k.p.c. przez uznanie, iż doszło do zmiany powództwa na etapie
postępowania apelacyjnego, pomimo, iż żadne z powodów nie rozszerzyło powództwa
ani nie wystąpiło z nowym roszczeniem. Powodowie wystąpili o zasądzenie solidarnie
na ich rzecz kwoty, jaka powstała z sumowania należnej każdemu z nich kwoty z umowy
ubezpieczenia, którą każdy z powodów zawarł odrębnie z zakładem ubezpieczeń. W tej
sytuacji żądanie w apelacji zmiany wyroku oparte na tym, aby zasądzić każdemu z
powodów należną mu kwotę ubezpieczenia było zmianą podstawy prawnej żądania
niedopuszczalną w świetle art. 383 k.p.c.
Oceniając zarzut naruszenia prawa materialnego art. 65 k.c. trzeba przede
wszystkim zwrócić uwagę, że powodowie w skardze kasacyjnej powołują się na
pominięcie ust. 2 pkt 8 ogólnych warunków ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt
gospodarskich ustalonych przez zarząd (…) SA uchwałą nr Uz/(…)/2005 ze zmianami
ustalonymi uchwałą zarządu (…) SA nr UZ (…)/2006 r. z dnia 27 czerwca 2006 r.
Natomiast w pozwie powołano jako ogólne warunki, które mają zastosowanie do umów
zawartych przez powodów z pozwanym Zakładem Ubezpieczeń, ogólne warunki
ustalone uchwałą zarządu (…) SA Nr Uz/(…)/2007 r. z dnia 10 lipca 2007 r. Tylko te
ostatnie warunki były przedmiotem oceny Sądów orzekających w rozpoznawanej
sprawie i tylko na ich podstawi można formułować zarzut ich naruszenia. Z tego względu
zarzut ten nie zasługuje na uwzględnienie.
Nie zasługuje także na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 805 k.c. w związku z
art. 3 ust. 2 pkt 10, ust. 4 i 5 ustawy z 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i
zwierząt gospodarskich poprzez ich błędną interpretację i uznanie, iż szkoda suszy w
uprawach powodów nie nastąpiła, bowiem szkoda suszy może być ustalona wyłącznie
wynikami badań Instytutu Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa w P Z art. 3 ust. 2 pkt 10
powołanej wyżej ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich
wynika, że szkody spowodowane przez suszę oznaczają szkody spowodowane
wystąpieniem, w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 1 kwietnia do dnia 30
września, spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej określonej dla
poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb. Jednakże ta sama ustawa w art. 3
ust. 4 i 5 w sposób jednoznaczny ustala, że wartości klimatyczne bilansu wodnego dla
poszczególnych gatunków roślin i gleb, z podziałem na województwa, mając na uwadze
warunki meteorologiczne i glebowe w poszczególnych województwach, zgodnie z
10
rozporządzeniem ministra właściwego do spraw rolnictwa są ustalane przez tego
ministra na podstawie danych przekazanych przez Instytut Upraw, Nawożenia i
Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w P. Skoro przyczyną odmowy wypłaty
odszkodowania powodom było to, że zgodnie z ustaleniami tego Instytutu nie nastąpiło
przekroczenie wartości krytycznych bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków roślin
uprawnych i gleb w odniesieniu do gruntów należących do powodów, podlegających
ubezpieczeniu, to takie rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego nie narusza powołanych
przepisów. Z ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich wynika
bowiem jednoznacznie, że o odpowiedzialności za szkody spowodowane suszą może być
mowa tylko gdy wartości klimatycznego bilansu wodnego przekroczą wartości ustalone
przez Instytut w P Wbrew wywodom zawartym w skardze kasacyjnej uznać więc należy,
tak jak uczynił to Sąd Apelacyjny, że zakład ubezpieczeń nie ponosi odpowiedzialności
gdy według danych powołanego Instytutu wartości te nie zostały przekroczone.
Prowadzenie innych dowodów na okoliczność suszy, dla potrzeb ustalenia
odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za szkody wywołane suszą jest w tej sytuacji
niedopuszczalne. Takie rozwiązanie przyjęte w ustawie o ubezpieczeniach upraw
rolnych i zwierząt gospodarskich zostało zapewne podyktowane tym, aby wyeliminować
spory na tle ustalania, czy w odniesieniu do określonych nieruchomości i gatunków
roślin mamy rzeczywiście do czynienia ze suszą Powodowie zawierając umowę
ubezpieczenia powinni się więc liczyć z tym, że ubezpieczeniu podlegać będą tylko
szkody spowodowane suszą ustaloną na podstawie danych ustalonych przez Instytut w
P.
Mając na względzie, że zarzuty podniesione w skardze kasacyjnej nie zasługują
na uwzględnienie Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39814
k.p.c., orzekł jak w sentencji.