Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 73/10
POSTANOWIENIE
Dnia 10 grudnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Dończyk
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 10 grudnia 2010 r.
skargi M. M.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia
Sądu Apelacyjnego z dnia 8 marca 2010 r., sygn. akt I ACz (…)
wydanego w sprawie z powództwa M. M.
przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w P.
o zapłatę,
1) umarza postępowanie wywołane skargą;
2) nie obciąża powoda kosztami postępowania ze skargi.
Uzasadnienie
M. M. wniósł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 8 marca 2010 r., którym oddalono zażalenie
powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w P. odrzucające apelację powoda.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Instytucja procesowa skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia jest ściśle powiązana z przepisami prawa materialnego o
odpowiedzialności cywilnej Państwa za szkodę wyrządzoną przez wydanie
prawomocnego orzeczenia, które przewidują konieczność uzyskania prejudykatu,
2
wydanego w odpowiednim postępowaniu, potwierdzającego, że orzeczenie sądowe,
które wyrządziło szkodę, zostało wydane z naruszeniem prawa.
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
w niniejszej sprawie została wniesiona w dniu 19 lipca 2009 r., a więc w
nieobowiązującym już stanie prawnym. Zgodnie bowiem z ustawą z dnia 22 lipca 2010 r.
o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz
ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037), która weszła w
życie z dniem 25 września 2010 r., zostały zmienione przepisy w zakresie skargi o
stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, jak również –
powiązany z tą instytucją – przepis prawa materialnego o odpowiedzialności cywilnej
Państwa za szkodę spowodowaną wydaniem prawomocnego orzeczenia sądu (art. 4171
§ 2 k.c.). Według art. 4241
§ 1 k.p.c., w nowym brzmieniu, można żądać stwierdzenia
niezgodności z prawem jedynie prawomocnego wyroku kończącego postępowanie w
sprawie.
Według znowelizowanego art. 4171
§ 2 k.c. jeżeli szkoda została wyrządzona
przez wydanie prawomocnego orzeczenia, jej naprawienia można żądać po
stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że
przepisy odrębne stanowią inaczej. Nowelą dodano również art. 4241b
k.p.c. zgodnie z
którym w wypadku prawomocnych orzeczeń, od których skarga nie przysługuje,
odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia
niezgodnego z prawem można domagać się bez uprzedniego stwierdzenia niezgodności
orzeczenia z prawem w postępowaniu ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z
przysługujących jej środków prawnych.
Uwzględniając powyższe regulacje uzyskanie prejudykatu stwierdzającego, że
prawomocne orzeczenie, które wyrządziło szkodę jest niezgodne z prawem, jest
warunkiem dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa tylko w przypadku tych
orzeczeń sądowych, co do których można wnieść skargę o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego orzeczenia, tj. wyroków, postanowień w postępowaniu
nieprocesowym orzekających co do istoty sprawy kończących postępowanie w sprawie
oraz innych orzeczeń w stosunku do których przepisy szczególne przewidują możliwość
wniesienia takiej skargi, np. w art. 11481
§ 3 k.p.c., czy art. 11511
§ 3 k.p.c. W przypadku
pozostałych prawomocnych orzeczeń – co do których nie jest dopuszczalna skarga o
stwierdzenie ich niezgodności z prawem – nie jest konieczne uzyskanie takiego
3
prejudykatu jako warunku dochodzenia odpowiedzialności odszkodowawczej od Skarbu
Państwa.
Według znowelizowanych przepisów skarga o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego postanowienia sądu oddalającego zażalenie na postanowienie
odrzucające apelację jest niedopuszczalna.
Powołana na wstępie ustawa z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks
cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i
naprawcze nie zawiera przepisów przejściowych dotyczących skarg o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnych orzeczeń wniesionych przed dniem wejścia w
życie tej ustawy. W związku z powyższym ma zastosowanie generalna zasada
dotycząca działania nowych przepisów procesowych, a mianowicie, że należy je
stosować od chwili wejścia ich w życie. Zastosowanie wobec wniesionej skargi nowych
przepisów procesowych powoduje, że sytuacja skarżącego jest korzystniejsza, gdyż w
tym przypadku odpada konieczność uzyskania prejudykatu w celu dochodzenia od
Skarbu Państwa odszkodowania za niezgodne z prawem orzeczenie sądu.
Uwzględniając powyższe, wniesiona przez powoda przed dniem 25 września
2010 r. skarga, stała się z dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej niedopuszczalna,
co uzasadnia na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., art. 39821
k.p.c.
i art. 42412
k.p.c. umorzenie zainicjowanego nią postępowania. W niniejszej sprawie nie
miała zastosowania zasada odpowiedzialności za wynik postępowania wyrażona w art.
98 § 1 k.p.c., gdyż następcza niedopuszczalność skargi jest skutkiem zmiany stanu
prawnego, a zatem nie można stwierdzić, iż którakolwiek ze stron postępowanie wygrała
lub przegrała (orz. SN z dnia 9 października 1957, 4 CZ 193/57, OSNCK 1959, nr 1,
p. 21), dlatego o kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z
art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c. w zw. z art. 42412
k.p.c.