Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UZ 1/11
POSTANOWIENIE
Dnia 4 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący)
SSN Romualda Spyt
SSA Krzysztof Staryk (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania Z. M.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
skarga o wznowienie postępowania w sprawie sygn. III AUa …/09 o rentę rodzinną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 lutego 2011 r.,
zażalenia ubezpieczonego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 6 lipca 2010 r.,
I oddala zażalenie,
II przyznaje adwokatowi A. B. od Skarbu Państwa (kasy Sądu
Okręgowego) kwotę 120 (sto dwadzieścia) zł, powiększoną o
stawkę podatku od towarów i usług - tytułem nieopłaconych
kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
Skargą z dnia 12 maja 2010 r. Z. M. domagał się wznowienia postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 marca 2010 r., uchylenia tego wyroku oraz
poprzedzającego go wyroku sądu pierwszej instancji i przyznanie mu prawa do
renty rodzinnej. Jako podstawę skargi wskazał odnalezioną dokumentację
2
medyczną - w szczególności kartę leczenia w Szpitalu Wojewódzkim w P., gdzie
był leczony w latach 1953-1964. W jego ocenie dokumentacja ta potwierdza, że
występujące u niego schorzenia, skutkujące całkowitą niezdolnością do pracy i
niezdolnością do samodzielnej egzystencji, powstały w okresie jego dzieciństwa.
Sąd Apelacyjny, postanowieniem z dnia 6 lipca 2010 r., odrzucił skargę Z. M.
Sąd Apelacyjny uznał, że z lektury skargi i podniesionych w niej argumentów
można wywnioskować, że skarżący podaje jako podstawę wznowienia art. 403 § 2
k.p.c., zgodnie z którym można żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia
takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć
wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim
postępowaniu. Skarżący powołuje jedynie dokumentację medyczną ze Szpitala
Wojewódzkiego w P. z lat 1964-1974, potwierdzającą trzykrotny pobyt w szpitalu w
związku z rozpoznanym rozszczepem wargi, wyrostka zębodołowego i
podniebienia po stronie prawej i przebyte w związku z powyższym rozpoznaniem
zabiegi operacyjne. Tymczasem okoliczności występowania tych schorzeń były
znane i rozważane już w poprzednich postępowaniach toczących w związku z
odwołaniem wnioskodawcy od decyzji odmawiających prawa do renty rodzinnej z
dnia 16 listopada 2001r. (wyrok Sądu I instancji z 24 września 2002 r., , wyrok Sądu
Apelacyjnego z 4 grudnia 2003 r.), a także od decyzji z dnia 30 czerwca 2008 r.
(wyrok Sądu Okręgowego z dnia 30 września 2009 r.8 i wyrok Sądu Apelacyjnego z
dnia 9 marca 2010 r. - będący przedmiotem niniejszej skargi o wznowienie
postępowania). Jakkolwiek Sądy rozpoznające wcześniejsze sprawy nie
dysponowały tą dokumentacją, to nie może ona obecnie stanowić skutecznej
podstawy wznowienia postępowania w trybie art. 403 § 2 k.p.c. Przepis ten
wymaga bowiem, aby nowe okoliczności w poprzednim postępowaniu były stronie
nieznane i dla niej niedostępne. Nie odnosi się natomiast do okoliczności i
dowodów niedostrzeżonych przez stronę, gdy istniała obiektywna możliwość ich
przywołania, a zaniechanie w tym zakresie było następstwem zaniedbań. Skarżący
podnosił w poprzednim postępowaniu okoliczności dotyczące przebytego leczenia
operacyjnego zniekształcenia nosa i wargi oraz przeszczepu kości, ale na ich
poparcie nie przedstawił obecnie wskazanej dokumentacji medycznej. Jednakże
wznowienie postępowania na podstawie art. 403 § 2 k.p.c. uzasadnia tylko taka
3
niemożność powołania pewnych okoliczności faktycznych istotnych dla
rozstrzygnięcia, która jest skutkiem niewiedzy o nich. Nie uzasadnia wznowienia
postępowania odnalezienie środka dowodowego dotyczącego takich okoliczności
faktycznych, które były stronie znane w czasie trwania wcześniejszego
postępowania.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego zaskarżył w całości zażaleniem
pełnomocnik z urzędu Z. M., zarzucając: błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych
za podstawę orzeczenia, w szczególności przyjęcie, iż Z. M., nie dostrzegł w toku
postępowania dowodów przytoczonych w uzasadnieniu skargi o wznowienie oraz -
iż istniała obiektywna możliwość ich przywołania, a także - błąd w ustaleniach
faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, w szczególności przyjęcie, iż
przedstawiona przez wnioskodawcę dokumentacja medyczna nie miałaby żadnego
wpływu na wynik postępowania zaskarżonego skargą, pomimo, iż nie było
wystarczających podstaw ku temu.
Wskazując na powyższe wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, przy
uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego, jak również o zasądzenie
kosztów udzielonej Z. M. z urzędu pomocy prawnej, albowiem koszty te nie zostały
przez odwołującego się w całości ani też w części uiszczone.
W uzasadnieniu zażalenia wskazał, że Z. M. jest osobą trwale niezdolną do
pracy. Urodził się z wrodzoną wadą w postaci rozszczepu podniebienia i wyrostka
zębodołowego oraz z „zajęczą wargą". Wskazane dolegliwości istotnie wraz z
upływem czasu nasilały się, tym niemniej już w chwili ich zidentyfikowania,
diagnozy oraz wprowadzonego leczenia powodowały niezdolność do pracy i
samodzielnej egzystencji. W dotychczasowym postępowaniu biegli nie mieli
szczegółowej wiedzy o przebiegu leczenia, ujawnianych w jego toku komplikacjach
i skutkach na ewentualną niezdolność wnioskodawcy do wykonywania nawet
prostej, nieskomplikowanej pracy. Stąd też szczególnego znaczenia nabiera
możliwość posiłkowania się w niniejszym postępowaniu przedłożoną dokumentacją
medyczną Z. M. z leczenia przedsięwziętego jeszcze w okresie jego wczesnego
dzieciństwa. Przedłożona przez wnioskodawcę dokumentacja pozwala bowiem na
dokładną analizę stanu zdrowia, podjętego leczenia, w tym także leczenia
4
operacyjnego i powinna być brana pod uwagę przez biegłych wydających opinie w
toku postępowania, zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 9 marca
2010r., rozstrzygającym uprawnienie wnioskodawcy do renty rodzinnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest zasadne.
Badając oparcie skargi na ustawowej podstawie wznowienia Sąd ogranicza
się do zbadania, czy twierdzenia skargi stanowią taką ustawową podstawę, gdyż
jeśli wskazana podstawa została sformułowana w sposób odpowiadający ustawie,
ale w rzeczywistości nie występuje, skarga podlega odrzuceniu z mocy art. 410 § 1
k.p.c. Odrzucenie skargi o wznowienie postępowania nie może natomiast nastąpić
w przypadku, gdy podstawa ta istnieje, ale jest merytorycznie nieuzasadniona
(postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19.03.2010 r. w sprawie II PZ 5/10 - LEX
nr 583798).
Podobnie w postanowieniu z dnia 26.09.2008 r. w sprawie V CZ 55/08 (LEX
nr 590293) Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że podstawy wznowienia
postępowania zostały uregulowane przez ustawodawcę w sposób wyczerpujący w
art. 401-4011
oraz art. 403 k.p.c. Sformułowanie podstawy wznowienia w sposób
odpowiadający powyższym przepisom nie oznacza jednak oparcia skargi na
ustawowej podstawie wznowienia, jeżeli już z samego jej uzasadnienia wynika, że
podnoszona podstawa nie zachodzi. Taka skarga, nie oparta na ustawowej
podstawie wznowienia, podlega odrzuceniu.
Podzielając te konstatacje Sąd Najwyższy uznał, że mają one odniesienie do
niniejszej sprawy. Zawarte w skardze o wznowienie postępowania twierdzenia
strony powodowej, powołane na uzasadnienie zgłoszonego żądania, nie
odpowiadają żadnej z ustawowych podstaw wznowienia postępowania.
W zażaleniu pełnomocnik wnioskodawcy podnosi, że Z. M. tak w okresie
prowadzonego i zakończonego wyrokiem z dnia 9 marca 2010 r. postępowania
sądowego, jak również już w okresie go poprzedzającym czynił starania o
odnalezienie dokumentacji ze swojego leczenia. W tym celu zwracał się do różnych
placówek oraz szpitali, w tym także Wojewódzkiego Szpitala w P. Kilka z placówek
zostało już zlikwidowanych powodując tym samym, iż dotarcie do jakiejkolwiek
5
dokumentacji okazywało się już niemożliwym. Stąd też przedsięwzięte starania,
jako że dotyczyły odległego okresu bo lat 1953 - 1964, nie przyniosły
satysfakcjonujących rezultatów. Dopiero wystąpienie oraz osobiste zabiegi podjęte
po wydaniu wyroku Sądu Apelacyjnego doprowadziły wreszcie do odnalezienia i
wydania Z. M. kompletu dokumentacji Szpitala ze wskazanego okresu leczenia.
Niezwłocznie po uzyskaniu dodatkowych dokumentów, wnioskodawca zwrócił się
do Sądu Apelacyjnego ze skargą o wznowienie postępowania.
W ocenie Sądu Najwyższego, w świetle art. 403 § 2 k.p.c. wykrycie
okoliczności faktycznych lub dowodów dotyczy faktów i środków dowodowych,
które - poza przesłanką ich nieujawnienia w postępowaniu prawomocnie
zakończonym - były dla strony skarżącej wówczas "nieujawnialne"; przepis ten
obejmuje zatem fakty nieujawnialne albo stronie nieznane i dla niej niedostępne,
natomiast fakty ujawnialne, czyli te, które strona powinna znać, bo miała możliwość
dostępu do nich, nie są objęte hipotezą tego przepisu.
Ustawową podstawą wznowienia postępowania, wskazaną w art. 403 § 2
k.p.c. jest powołanie się na dowody, co do których w trakcie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem strona obiektywnie dysponowała
możliwością ich zgłoszenia, jednakże tego nie uczyniła wskutek braku procesowej
potrzeby ich powołania, a nie wskutek opieszałości, zaniedbania, zapomnienia czy
błędnej oceny. Wykrycie nowych okoliczności faktycznych lub dowodów dotyczy
tylko takich faktów i środków dowodowych, które poza przesłanką ich nieujawnienia
w postępowaniu prawomocnie zakończonym powinny być dla strony
"nieujawnialne", czyli dla niej niedostępne (podobnie: postanowienia Sądu
Najwyższego : w sprawie II PZ 8/10 z dnia 2010-04-07 LEX nr 603833 oraz w
sprawie III PK 25/09 z dnia 07.10.2009 r. - LEX nr 560862).
W kontekście takiej wykładni omawianego przepisu art. 403 § 2 k.p.c. należy
dojść do konkluzji, iż wnioskodawca w trakcie poprzedniego postępowania o rentę
mógł skorzystać z powołanej obecnie dokumentacji lekarskiej. Wiedział bowiem,
gdzie ta dokumentacja powinna się znajdować, ale ani nie zwrócił się do Sądu o jej
zażądanie, ani osobiście nie przedsięwziął odpowiednich działań w celu
dostarczenia jej do Sądu. Ograniczył się tylko do opisania dolegliwości i miejsc,
6
gdzie były one leczone, co zostało wzięte pod uwagę zarówno przez biegłych
lekarzy, jak i przez Sąd w czasie wydawania wyroku. Obecnie wnioskodawca nie
powołuje się więc na nowe fakty i okoliczności, na nieosiągalne dla strony dowody,
ale na te same fakty, które były znane w poprzednim postępowaniu i na
dokumentację, z której mógł skorzystać w poprzednim postępowaniu.
W ocenie Sądu Najwyższego - jeżeli z uzasadnienia skargi wynika, że
okoliczności w niej wskazane nie wyczerpują ustawowej przesłanki wznowienia
postępowania, wymienionej w art. 401, 4011
i 403 k.p.c., to podnoszona w żądaniu
podstawa prawna nie zachodzi. W takim przypadku skarga nie jest oparta na
ustawowej podstawie wznowienia i podlega odrzuceniu, stosownie do art. 410 § 1
k.p.c., co prawidłowo uczynił Sąd Apelacyjny.
Mając powyższe okoliczności na względzie Sąd Najwyższy oddalił zażalenie
stosowanie do art. 39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
O kosztach postępowania zażaleniowego, na które składają się koszty
pełnomocnika z urzędu, Sąd orzekł zgodnie z § 5 i § 2 ust. 3 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego w urzędu (Dz.U. nr 163, poz.
1349 ze zm.); ich wysokość ustalił na podstawie § 12 ust. 2 pkt 2 tego
rozporządzenia.