I CSK 451/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:05-12-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CSK 451/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 marca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
Protokolant Ewa Krenzel
w sprawie z powództwa B. 3 Spółki z o.o.
przeciwko Miastu W.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 24 marca 2011 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej od postanowienia
Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 lutego 2010 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania wraz
z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 23 lutego 2010 r. Sąd Apelacyjny w sprawie z
powództwa B. 3 Sp. z o.o. przeciwko Miastu W. o ustalenie, na skutek apelacji
pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 19 maja 2009 r. uchylił ten wyrok i
odrzucił pozew, zasądzając od powoda na rzecz pozwanego zwrot kosztów
postępowania za obie instancje. Przyczyną odrzucenia pozwu na podstawie art.
199 § 1 pkt 2 k.p.c. było ustalenie, że o to samo roszczenie, między tymi samymi
stronami toczy się już postępowanie przed Sądem Okręgowym.
W skardze kasacyjnej strona powodowa zarzuciła zaskarżonemu
postanowieniu naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 199 § 1 pkt 2 w związku
z art. 386 § 3 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, skutkujące
odrzuceniem pozwu ze względu na rzekomą tożsamość roszczeń objętych
niniejszym postępowaniem, pomimo że brak jest tożsamości przedmiotowej
roszczeń w obu postępowaniach, a więc nie zachodzi negatywna przesłanka
procesowa. Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną strona pozwana wniosła o oddalenie
skargi i zasądzenie kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skargę kasacyjną należało uwzględnić w całości.
Zgodnie z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. sąd odrzuci pozew, jeżeli o to samo
roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już
prawomocnie osądzona. W niniejszej sprawie zainteresowaniem objęta jest
pierwsza część przepisu, czyli stan zawisłości sporu (lis pendens), z którą mamy do
czynienia wówczas, gdy występuje tożsamość stron oraz tożsamość roszczenia.
W literaturze oraz orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że tożsamość roszczenia
zachodzi, gdy identyczne są przedmiot i podstawa sporu. Wobec tego, musi
wystąpić tożsamość żądań zawartych w pozwach i ich podstawa, a także
tożsamość okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie. Inaczej mówiąc,
3
przedmiotowe granice zawisłości sporu z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. wyznaczają –
żądanie udzielenia ochrony prawnej w sposób i w zakresie wskazanym w pozwie
oraz podstawa faktyczna żądania (por. postanowienie SN z dnia 9 czerwca 1971 r.,
II CZ 59/71, OSNC 1971, Nr 12, poz. 226; postanowienie SN z dnia 9 stycznia
1974 r., I CZ 144/73, Lex nr 7375; postanowienie SN z dnia 29 stycznia 1997 r.,
I CKU 65/96, Lex nr 29569; postanowienie SN z dnia 19 kwietnia 1999 r., III CKN
143/99, Lex nr 523569; postanowienie SN z dnia 9 sierpnia 2000 r., V CKN
1405/00, Lex nr 533882).
W rozpoznawanej sprawie niewątpliwie występuje tożsamość podmiotów
z podmiotami występującymi we wcześniej wszczętej i toczącej się sprawie. Nie
występuje jednak tożsamość roszczeń, gdyż brak identyczności żądań zawartych
w pozwach i ich podstaw, a także tożsamości okoliczności faktycznych
uzasadniających żądanie. Rację ma skarżący podnosząc, iż z przepisów ustawy
z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (jedn. tekst Dz. U.
z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm., dalej jako u.g.n.) wynika, że wysokość opłaty
rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej może być
aktualizowana co rok, jeżeli wartość tej nieruchomości ulegnie zmianie (por. art. 77
ust. 1 zdanie pierwsze u.g.n.). Mając na uwadze, że opłaty z tytułu użytkowania
wieczystego ustala się według stawki procentowej od ceny nieruchomości
gruntowej (art. 72 ust. 1 u.g.n.), możliwość zmiany wysokości tej stawki ustalanej
na poziomie 0,3%, 1%, 2% albo 3% ceny (art. 72 ust. 3 u.g.n.) również dotyczy
danego roku. Stawka procentowa bezpośrednio bowiem przekłada się na wysokość
opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej.
Stosownie do art. 73 ust. 2 u.g.n. zmiana stawki procentowej opłaty rocznej może
być dokonana zawsze, jeżeli „nastąpi trwała zmiana sposobu korzystania
z nieruchomości”, natomiast przy dokonywaniu zmiany stawki procentowej stosuje
się tryb postępowania określony w art. 78 - 81 u.g.n. W niniejszej sprawie nie budzi
wątpliwości, że postępowania toczące się z udziałem tych samych stron dotyczą
różnych okresów aktualizacyjnych, tj. wysokości stawek procentowych opłat
rocznych z tytułu użytkowania wieczystego za rok 2006 oraz za rok 2007. Należy
przypomnieć, że opłaty roczne są świadczeniami o charakterze cywilnoprawnym,
wzajemnymi, należnymi właścicielowi za korzystanie z jego nieruchomości i, co
4
trzeba podkreślić, wnoszonymi z góry za dany rok (por. art. 71 ust. 4 zdanie
pierwsze u.g.n.). Sąd Apelacyjny słusznie podniósł w uzasadnieniu zaskarżonego
postanowienia, iż ustalenie stawki procentowej opłaty rocznej, uzależnionej od celu
oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste jest wiążące na przyszłość,
jednakże należy podkreślić, że związanie to nie ma charakteru bezwzględnego i
trwałego. Orzeczenie zapadłe w sprawie o sygnaturze akt 112/09 (obecnie:
1449/09) ma charakter konstytutywny, tj. definitywnie ukształtuje stosunek prawny
pomiędzy stronami postępowania, ale wyłącznie w zakresie wysokości stawki
opłaty rocznej za rok 2006.
Stosownie do art. 73 ust. 2 u.g.n. strona powodowa może żądać zmiany
tejże stawki procentowej, stanowiącej o wysokości opłaty rocznej z tytułu
użytkowania wieczystego za rok następny, w niniejszej sprawie za rok 2007. Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 13 lutego 2009 r. (II CSK 268/08, Lex nr 488959) uznał,
że ustalenie stawki procentowej opłaty rocznej uzależnionej od celu oddania
nieruchomości w użytkowanie jest wiążące na przyszłość. Jednakże przedstawioną
tezę orzeczenia należy odczytywać w ten sposób, że ustalenie stawki procentowej
opłaty rocznej jest wiążące na przyszłość, w tym znaczeniu, iż wiąże ona do
momentu ustalenia innej stawki, z uwagi na zmianę celu oddania nieruchomości
w użytkowanie wieczyste.
Z przedstawionych względów, na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. Sąd
Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie w całości, przekazując sprawę do
ponownego rozpoznania przez Sąd Apelacyjny oraz na podstawie art. 108 § 2 w
związku z art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c. pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania kasacyjnego.
md
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 marca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
Protokolant Ewa Krenzel
w sprawie z powództwa B. 3 Spółki z o.o.
przeciwko Miastu W.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 24 marca 2011 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej od postanowienia
Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 lutego 2010 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania wraz
z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 23 lutego 2010 r. Sąd Apelacyjny w sprawie z
powództwa B. 3 Sp. z o.o. przeciwko Miastu W. o ustalenie, na skutek apelacji
pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 19 maja 2009 r. uchylił ten wyrok i
odrzucił pozew, zasądzając od powoda na rzecz pozwanego zwrot kosztów
postępowania za obie instancje. Przyczyną odrzucenia pozwu na podstawie art.
199 § 1 pkt 2 k.p.c. było ustalenie, że o to samo roszczenie, między tymi samymi
stronami toczy się już postępowanie przed Sądem Okręgowym.
W skardze kasacyjnej strona powodowa zarzuciła zaskarżonemu
postanowieniu naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 199 § 1 pkt 2 w związku
z art. 386 § 3 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, skutkujące
odrzuceniem pozwu ze względu na rzekomą tożsamość roszczeń objętych
niniejszym postępowaniem, pomimo że brak jest tożsamości przedmiotowej
roszczeń w obu postępowaniach, a więc nie zachodzi negatywna przesłanka
procesowa. Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną strona pozwana wniosła o oddalenie
skargi i zasądzenie kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skargę kasacyjną należało uwzględnić w całości.
Zgodnie z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. sąd odrzuci pozew, jeżeli o to samo
roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już
prawomocnie osądzona. W niniejszej sprawie zainteresowaniem objęta jest
pierwsza część przepisu, czyli stan zawisłości sporu (lis pendens), z którą mamy do
czynienia wówczas, gdy występuje tożsamość stron oraz tożsamość roszczenia.
W literaturze oraz orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że tożsamość roszczenia
zachodzi, gdy identyczne są przedmiot i podstawa sporu. Wobec tego, musi
wystąpić tożsamość żądań zawartych w pozwach i ich podstawa, a także
tożsamość okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie. Inaczej mówiąc,
3
przedmiotowe granice zawisłości sporu z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. wyznaczają –
żądanie udzielenia ochrony prawnej w sposób i w zakresie wskazanym w pozwie
oraz podstawa faktyczna żądania (por. postanowienie SN z dnia 9 czerwca 1971 r.,
II CZ 59/71, OSNC 1971, Nr 12, poz. 226; postanowienie SN z dnia 9 stycznia
1974 r., I CZ 144/73, Lex nr 7375; postanowienie SN z dnia 29 stycznia 1997 r.,
I CKU 65/96, Lex nr 29569; postanowienie SN z dnia 19 kwietnia 1999 r., III CKN
143/99, Lex nr 523569; postanowienie SN z dnia 9 sierpnia 2000 r., V CKN
1405/00, Lex nr 533882).
W rozpoznawanej sprawie niewątpliwie występuje tożsamość podmiotów
z podmiotami występującymi we wcześniej wszczętej i toczącej się sprawie. Nie
występuje jednak tożsamość roszczeń, gdyż brak identyczności żądań zawartych
w pozwach i ich podstaw, a także tożsamości okoliczności faktycznych
uzasadniających żądanie. Rację ma skarżący podnosząc, iż z przepisów ustawy
z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (jedn. tekst Dz. U.
z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm., dalej jako u.g.n.) wynika, że wysokość opłaty
rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej może być
aktualizowana co rok, jeżeli wartość tej nieruchomości ulegnie zmianie (por. art. 77
ust. 1 zdanie pierwsze u.g.n.). Mając na uwadze, że opłaty z tytułu użytkowania
wieczystego ustala się według stawki procentowej od ceny nieruchomości
gruntowej (art. 72 ust. 1 u.g.n.), możliwość zmiany wysokości tej stawki ustalanej
na poziomie 0,3%, 1%, 2% albo 3% ceny (art. 72 ust. 3 u.g.n.) również dotyczy
danego roku. Stawka procentowa bezpośrednio bowiem przekłada się na wysokość
opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej.
Stosownie do art. 73 ust. 2 u.g.n. zmiana stawki procentowej opłaty rocznej może
być dokonana zawsze, jeżeli „nastąpi trwała zmiana sposobu korzystania
z nieruchomości”, natomiast przy dokonywaniu zmiany stawki procentowej stosuje
się tryb postępowania określony w art. 78 - 81 u.g.n. W niniejszej sprawie nie budzi
wątpliwości, że postępowania toczące się z udziałem tych samych stron dotyczą
różnych okresów aktualizacyjnych, tj. wysokości stawek procentowych opłat
rocznych z tytułu użytkowania wieczystego za rok 2006 oraz za rok 2007. Należy
przypomnieć, że opłaty roczne są świadczeniami o charakterze cywilnoprawnym,
wzajemnymi, należnymi właścicielowi za korzystanie z jego nieruchomości i, co
4
trzeba podkreślić, wnoszonymi z góry za dany rok (por. art. 71 ust. 4 zdanie
pierwsze u.g.n.). Sąd Apelacyjny słusznie podniósł w uzasadnieniu zaskarżonego
postanowienia, iż ustalenie stawki procentowej opłaty rocznej, uzależnionej od celu
oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste jest wiążące na przyszłość,
jednakże należy podkreślić, że związanie to nie ma charakteru bezwzględnego i
trwałego. Orzeczenie zapadłe w sprawie o sygnaturze akt 112/09 (obecnie:
1449/09) ma charakter konstytutywny, tj. definitywnie ukształtuje stosunek prawny
pomiędzy stronami postępowania, ale wyłącznie w zakresie wysokości stawki
opłaty rocznej za rok 2006.
Stosownie do art. 73 ust. 2 u.g.n. strona powodowa może żądać zmiany
tejże stawki procentowej, stanowiącej o wysokości opłaty rocznej z tytułu
użytkowania wieczystego za rok następny, w niniejszej sprawie za rok 2007. Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 13 lutego 2009 r. (II CSK 268/08, Lex nr 488959) uznał,
że ustalenie stawki procentowej opłaty rocznej uzależnionej od celu oddania
nieruchomości w użytkowanie jest wiążące na przyszłość. Jednakże przedstawioną
tezę orzeczenia należy odczytywać w ten sposób, że ustalenie stawki procentowej
opłaty rocznej jest wiążące na przyszłość, w tym znaczeniu, iż wiąże ona do
momentu ustalenia innej stawki, z uwagi na zmianę celu oddania nieruchomości
w użytkowanie wieczyste.
Z przedstawionych względów, na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. Sąd
Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie w całości, przekazując sprawę do
ponownego rozpoznania przez Sąd Apelacyjny oraz na podstawie art. 108 § 2 w
związku z art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c. pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania kasacyjnego.
md