Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 109/10
POSTANOWIENIE
Dnia 24 marca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Piotra D.
przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewodzie Mazowieckiemu i Stołecznemu
Przedsiębiorstwu Handlu Wewnętrznego w Warszawie
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 24 marca 2011 r.,
zażalenia powoda na postanowienie zawarte w pkt V wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 26 marca 2010 r., dot. kosztów
zasądzonych na rzecz Skarbu Państwa od powoda tytułem opłaty od skargi
kasacyjnej,
odrzuca zażalenie i oddala wniosek pozwanego Skarbu
Państwa - Wojewody Mazowieckiego o zasądzenie kosztów
postępowania zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem, zawartym w punkcie V wyroku z dnia
26 marca 2010 r. Sąd Apelacyjny nakazał ściągnąć z zasądzonego tym wyrokiem
na rzecz powoda Piotra D. roszczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu
Apelacyjnego kwotę 9774 zł tytułem części opłaty od skargi kasacyjnej, od
uiszczenia której powód był zwolniony. Na uzasadnienie Sąd ten podał, że wynik
sporu, obejmujący częściowe jedynie uwzględnienie powództwa, wskazywał na
celowość zastosowania, w odniesieniu do rozstrzygnięcia o kosztach procesu,
zasady wzajemnego ich zniesienia, przewidzianej art. 100 k.p.c. Nieuiszczone
koszty sądowe, które nie obciążają przeciwnika, podlegają, stosownie do art. 113
ust. 1 pkt 2 u.k.s.c., ściągnięciu z roszczenia zasądzonego na rzecz strony, której
czynność spowodowała ich powstanie i ten przepis legł u podstaw wymienionego
orzeczenia.
Powód w zażaleniu domagał się uchylenia tego postanowienia, zarzucając,
że sprawę na etapie postępowania kasacyjnego przegrał pozwany, a zatem
należało zastosować zasadę odpowiedzialności za jej wynik i nieuiszczonymi
kosztami sądowymi obciążyć pozwanego.
Pozwany Skarb Państwa w odpowiedzi na zażalenie wniósł o oddalenie
zażalenia i zasądzenie od powoda kosztów procesu związanych z postępowaniem
zażaleniowym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Dopuszczalność wniesienia zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji
uregulowana została w przepisie art. 3941
k.p.c. Zażaleń kończących postępowanie
w sprawie dotyczy § 2 tego przepisu, a w § 1 wyczerpująco wymienione zostały
inne postanowienia, które mogą być przedmiotem kontroli Sądu Najwyższego.
Z problematyką kosztów postępowania wiąże się art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., który
odnosi się do zażalenia na postanowienie co do kosztów procesu, które nie były
przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Pojęcie kosztów procesu
określone zostało w art. 98 § 2 i 3 k.p.c. Z przepisu tego wynika, że do niezbędnych
kosztów procesu zalicza się poniesione przez stronę koszty sądowe oraz koszty
związane z udziałem w postępowaniu strony i wynagrodzenie jej pełnomocnika.
3
Wobec tego przedmiotem zażalenia na gruncie wymienionego przepisu może być
jedynie postanowienie sądu drugiej instancji co do takich kosztów sądowych, które
jako poniesione przez stronę, były składnikiem kosztów procesu niezbędnych do
celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Powołany przepis nie obejmuje
nieuiszczonych kosztów sądowych, ich rozliczenie następuje według zasad
przewidzianych w art. 113 u.k.s.c. W tej sytuacji wniesione przez powoda
zażalenie, które nie dotyczy postanowienia objętego art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. uznać
należało za niedopuszczalne.
Z powyższych względów zażalenie podlegało odrzuceniu w oparciu o art.
3941
§ 3 w związku z art. 39821
i art. 373 k.p.c.
Nie zasługiwał na uwzględnienie wniosek pozwanego Skarbu Państwa
o zasądzenie zwrotu kosztów procesu związanych z postępowaniem
zażaleniowym. Przedmiotem zwrotu, w ramach rozliczania poniesionych przez
strony kosztów procesu, zgodnie z zasadą ustanowioną w art.98 § 1 k.p.c., są
koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Do takich
kosztów zaliczyć należy koszty wywołane czynnością procesową podjętą przez
stronę w celu obrony jej interesu. Przemawia to za przyjęciem, że żądanie zwrotu
poniesionych kosztów procesu podlega ocenie w oparciu o kryterium celowości
podejmowania przez stronę czynności procesowej. W rozpoznawanej sprawie
złożenie przez pozwanego odpowiedzi na zażalenie nie może być zaliczone do
kategorii czynności podjętej w celu obrony. Niedopuszczalne kwestionowanie przez
powoda postanowienia orzekającego o ściągnięciu na rzecz Skarbu Państwa -
Sądu Apelacyjnego z przyznanego mu roszczenia nieuiszczonej opłaty sądowej,
czego z resztą nie dostrzegł pozwany, nie było związane z naruszeniem jego
interesu (art. 113 ust. 5 u.k.s.c.). Oznacza to, że koszty pozwanego dotyczące
postępowania zażaleniowego nie były kosztami niezbędnymi do celowej obrony.
Z tych przyczyn żądanie zasądzenia wymienionych kosztów procesu nie
znajduje oparcia w art. 98 § 1 w związku z art. 397 § 1 i art. 3941
§ 3 k.p.c.
db