Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Ewa Chądzyńska

Sędziowie:SSA Janina Kacprzak

SSA Mirosław Godlewski (spr.)

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2013 r. w Łodzi

sprawy R. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o emeryturę,

na skutek apelacji R. N.

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 15 maja 2012 r., sygn. akt: V U 111/12;

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Trybunalskim do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III AUa 1103/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 października 2011 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. odmówił wnioskodawcy R. N. prawa do emerytury. Na skutek złożenia przez wnioskodawcę odwołania od powyższej decyzji wraz dodatkowymi dokumentami, sprawa została ponownie rozpoznana przez organ rentowy, który kolejną decyzja z dnia 21 grudnia 2011 r., ponownie odmówił R. N. prawa do emerytury.

W odwołaniu od obydwu decyzji R. N. wniósł o przyznanie prawa do emerytury.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 15 maja 2012 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił odwołanie.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że R. N. urodzony w dniu (...), złożył w dniu 8 września 2011 r. wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Na dzień złożenia wniosku o emeryturę wnioskodawca nie rozwiązał stosunku pracy i nadal był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w firmie (...) w T., na stanowisku mechanika samochodowego. Niekwestionowany przez ZUS staż pracy wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosił ponad 25 lat, w tym ZUS uznał za udowodnione 6 lat i 7 dni pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Przywołał art. 32 w zw. z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zaznaczył, że w świetle w/w przepisów aby uzyskać prawo do emerytury wnioskodawca powinien legitymować się 25-letnim okresem zatrudnienia, 15-letnim stażem pracy w szczególnym warunkach szczególny oraz nie pozostawać w stosunku pracy. Ubezpieczony zaś nie rozwiązał stosunku pracy i pozostawał w zatrudnieniu w firmie (...) w T. M.., na stanowisku mechanika samochodowego. Nie spełnił zatem wszystkich określonych w art. 184 ust. 1 przesłanek do nabycia prawa do emerytury, które muszą zaistnieć łącznie, a brak jednej z nich skutkuje odmową przyznania prawa do emerytury bez potrzeby badania spełnienia pozostałych warunków. W związku z powyższym bezprzedmiotowym było ustalanie czy wnioskodawca w spornych okresach pracował w warunkach szczególnych.

Apelację od powyższego wyroku złożył ubezpieczony. Postawił zarzut niewyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych koniecznych do rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności niewysłuchania zgłoszonych świadków, jak również błędną wykładnię art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i renach z FUS poprzez przyjęcie, że nie można ustalić samego prawa do emerytury w sytuacji nierozwiązania stosunku pracy. Wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie odwołania do ponownego rozpoznania ewentualnie o jego zmianę i ustalenie, że odwołujący nabył prawo do emerytury.

Sąd Apelacyjny ustalił, że z dniem 30 czerwca 2012 r. stosunek pracy odwołującego z firmą (...) w T. M. został rozwiązany (bezsporne).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania.

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz. U. 2009, Nr 153, poz. 1227 z zm.) ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r. uzyskują prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym oraz mają niezbędny okres składkowy i nieskładkowy o którym mowa w art. 27 ustawy (tj. 25 lat dla mężczyzn). Odnosząc się do samego warunku odpowiednio długiego okresu pracy w warunkach szczególnych należy przypomnieć, że zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43) winien on wynosić co najmniej 15 lat a sama praca musi być wymieniona w wykazie A stanowiącym załącznik do przedmiotowego rozporządzenia. Prócz tego praca ma być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (§ 2 ust. 1). Jednocześnie w momencie wydawania zaskarżonej decyzji i do dnia 31 grudnia 2012 r. ustawa w art. 184 ust. 2 wprowadzała jeszcze jeden warunek w postaci konieczności rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonych będących pracownikiem. Niespełnienie tej przesłanki leżało u podstaw oddalenia przez Sąd Okręgowy odwołania skarżącego. Sąd wskazywał, że na moment wyrokowania ubezpieczony nadal pozostawał w stosunku pracy, co oznaczało, że nie spełnił jednej z koniecznych przesłanek nabycia emerytury i prawa do niej nie mógł uzyskać, co znowuż czyniło bezprzedmiotowym badanie innej spornej przesłanki, tj. odpowiednio długiego okresu pracy w szczególnych warunkach bowiem nawet pozytywne przesądzenie w tej kwestii nie wpływałoby na ostateczne rozstrzygnięcie. Powyższy tok rozumowania kwestionował apelujący, podnosząc, jak się wydaje, że warunek rozwiązania umowy o pracę dotyczy jedynie możliwości pobierania świadczenia nie wpływa natomiast na fakt uzyskania prawa do emerytury. Na gruncie literalnej treści art. 184 ust. 2 w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2012 r. niewątpliwym jest jednak, że rozwiązanie stosunku pracy było koniecznym warunkiem nabycia prawa do emerytury w związku z pracą w warunkach szczególnych, a tym samym bez ustania zatrudnienia osoba zainteresowana świadczenia uzyskać nie mogła. Zatem przesłanka ta nie dotyczyła jedynie możliwości wypłaty emerytury, ale samego nabycia do niego prawa. Dlatego też w tym zakresie skarżący nie miał racji. Tym niemniej, nie oznacza to bezskuteczności apelacji w tym znaczeniu, że prowadzi ona do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Jest tak bowiem, jak już wspomniano, z dniem 1 stycznia 2013 r. art. 184 uległ zmianie na mocy art. 1 ust. 20 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2012 r., poz. 637) i ustawodawca wyeliminował wymóg rozwiązania stosunku pracy. Zatem począwszy od tej daty ubezpieczony mógł pozostawać w zatrudnieniu i nabyć prawo do świadczenia emerytalnego przewidzianego w art. 184 ustawy emerytalnej. Prócz tego zatrudnienie R. N. ustało z dniem 30 czerwca 2012 r. Ulega zatem również zmianie okoliczność stanowiąca podstawę faktyczną rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c. podstawą rozstrzygnięcia roszczenia jest stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, przy czym przez stan rzeczy należy rozumieć zarówno istniejące okoliczności faktyczne jak i stan prawny. I choć, co prawda reguła wynikająca z w/w artykułu doznaje w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych swoistej weryfikacji ze względu na to, że postępowanie sądowe w tych sprawach wszczynane jest na skutek odwołania wniesionego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które zastępuje pozew i ma charakter odwoławczy, a jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem wydanej decyzji, to jednak w niniejszej sprawie nieuwzględnienie faktu rozwiązania stosunku pracy i zmiany przepisów odnośnie katalogu przesłanek nabycia świadczenia, nie byłoby uzasadnione. Niewątpliwym bowiem jest, że w chwili rozpoznawania sprawy w drugiej instancji R. N. nie pozostaje już w zatrudnieniu i nie musi spełnić przesłanki rozwiązania stosunku pracy. Odżywa przez to drugie pole sporu, druga przyczyna wydania decyzji odmownej, a mianowicie kwestia posiadania przez niego co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy okoliczności tej nie badał, co wówczas było uzasadnione, jednakże obecnie rozstrzygnięcie w tym zakresie nabiera charakteru koniecznego i niezbędnego do osądzenia niniejszej sprawy. Mając na względzie, że ustalenia w tej materii wymagają przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, potrzebne jest uchylenie przedmiotowego wyroku i ponowne rozpoznanie niniejszej sprawy przez Sąd pierwszej instancji. Sąd Apelacyjny zwraca przy tym uwagę, że zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji, pozostawiając na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. Sądowi Okręgowemu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.