Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 18 kwietnia 2011 r.
III UZ 3/11
W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w których jednorazowe
odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysłu-
guje od organu rentowego, koszty zastępstwa procesowego zasądza się na
podstawie § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 wrze-
śnia 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
(Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.), a nie na podstawie § 12 ust. 1 pkt 5 tego rozpo-
rządzenia.
Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca), Sędziowie SN: Jerzy
Kwaśniewski, Jolanta Strusińska-Żukowska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 18 kwietnia
2011 r. sprawy z wniosku Zbigniewa K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi w S. o prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku
przy pracy, na skutek zażalenia wnioskodawcy na pkt II wyroku Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach z dnia 26 października 2010 r.
[…]
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 26 października 2010 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Siedlcach zmienił wyrok Sądu Rejonowego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Siedlcach z dnia 2 marca 2010 r. poprzedzającą go decyzję
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w S. z dnia 22 czerwca 2009 r. i przy-
znał ubezpieczonemu Zbigniewowi K. prawo do jednorazowego odszkodowania z
tytułu wypadku przy pracy w kwocie 3.534 zł (pkt I wyroku) oraz zasądził na podsta-
wie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z § 12 ust. 2 i § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra
2
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm., zwanego dalej rozporządze-
niem o kosztach) od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 120 zł tytu-
łem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obydwie instancje (pkt II wyroku).
W zażaleniu na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie II wy-
roku ubezpieczony domagał się zmiany zaskarżonego orzeczenia i zasądzenia od
organu rentowego na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 450 zł
za obydwie instancje. Postanowieniu zarzucono naruszenie § 12 ust. 2 rozporządze-
nia o kosztach przez jego niewłaściwe zastosowanie „a w konsekwencji orzeczenie o
kosztach w wysokości niższej od należnej, znajdującej oparcie w § 12 ust. 1 pkt 5
oraz § 13 ust. 1 pkt 1 w/w rozporządzenia”. Zdaniem wnoszącego zażalenie, § 12
ust. 2 rozporządzenia o kosztach odnosi się do świadczeń pieniężnych z ubezpie-
czenia społecznego, jednakże § 12 ust. 1 pkt 5 tego rozporządzenia z uwagi na fakt,
że odrębnie reguluje kwestię odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy, uznać na-
leży za przepis szczególny, który jako taki powinien się stać podstawą rozstrzygnię-
cia. Wówczas zgodnie z § 6 pkt 3 rozporządzenia o kosztach, do którego odwołuje
się wspomniany § 12 ust. 1 pkt 5, stawka minimalna przy wartości przedmiotu sprawy
powyżej 1.500 zł do 5.000 zł wynosi 600 zł. Tym samym stawka minimalna określa-
jąca koszt zastępstwa procesowego za postępowanie w pierwszej instancji wynosi
300 zł (wartością przedmiotu sprawy była kwota 3.534 zł). Natomiast § 13 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia o kosztach określa stawki minimalne za prowadzenie sprawy w po-
stępowaniu apelacyjnym i zgodnie z tym przepisem, jeżeli sądem drugiej instancji był
Sąd Okręgowy stawka minimalne wynosi 50% tej stawki, nie mniej niż 60 zł. Stawka
minimalna w tej sprawie wynosiła 300 zł, więc kwotą należną za drugą instancję bę-
dzie 150 zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Podstawę zasądzenia opłaty za
czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, przy uwzględnieniu nakładu
pracy adwokata i jego przyczynienia się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia, a także
charakteru sprawy, stanowią stawki minimalne określone w przepisach rozporządze-
nia, a opłata nie może być wyższa niż sześciokrotna stawka minimalna ani przekra-
3
czać wartości przedmiotu sprawy (§ 2 rozporządzenia o kosztach). Stawki minimalne
w sprawach z zakresu prawa pracy określa § 12 ust. 1 rozporządzenia o kosztach,
natomiast stawki te w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecz-
nego i zaopatrzenia emerytalnego - § 12 ust. 2.
Należy zwrócić uwagę, że w dawnym stanie prawnym istniało rozróżnienie
podmiotów zobowiązanych do wypłacania jednorazowego odszkodowania z tytułu
stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci. Na podstawie art. 32
ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.) odszko-
dowanie to wypłacał zakład pracy - w przypadku pracowników uspołecznionych za-
kładów pracy i członków ich rodzin (art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy) bądź Zakład Ubezpie-
czeń Społecznych - w przypadku pracowników nieuspołecznionych zakładów pracy i
członków ich rodzin (art. 32 ust. 1 pkt 2 ustawy). Stan prawny w zakresie podmiotów
zobowiązanych do ponoszenia odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu wypad-
ków przy pracy i chorób zawodowych uległ zmianie w następstwie wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 24 kwietnia 2002 r., którym wymienione przepisy: tj. art. 32
ust. 1 pkt 1 oraz art. 32 ust. 1 pkt 2, w części, w której ograniczały odpowiedzialność
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych tylko do pracowników nieuspołecznionych zakła-
dów pracy i członków ich rodzin, zostały uznane za niezgodne z art. 2 i art. 32 Kon-
stytucji RP. W konsekwencji, od daty ogłoszenia orzeczenia Trybunału Konstytucyj-
nego, tj. z dniem 19 czerwca 2002 r. już tylko Zakład Ubezpieczeń Społecznych wy-
płaca jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodo-
wych zaistniałych po tej dacie niezależnie od „typu" pracodawcy (zakładu pracy), a
sprawy o takie świadczenie przysługujące od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są
zawsze sprawami o świadczenie z ubezpieczeń społecznych. Sprawy, w których jed-
norazowe świadczenia odszkodowawcze z tytułu wypadku przy pracy lub choroby
zawodowej wypłaca organ rentowy są zatem sprawami z zakresu ubezpieczeń spo-
łecznych, do których znajduje wprost zastosowanie § 12 ust. 2 rozporządzenia o
kosztach.
Natomiast § 12 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia o kosztach, pozwalający ustalać
wysokość stawki minimalnej w sprawach o „świadczenie odszkodowawcze należne z
tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej” w kwocie „50% stawki obliczonej
na podstawie § 6 od wartości odszkodowania będącego przedmiotem sprawy”, jest
przepisem odrębnym, gdyż dotyczy świadczeń odszkodowawczych z tytułu wypadku
4
przy pracy lub choroby zawodowej, do których wypłaty zobowiązany jest pracodaw-
ca, tj. wtedy gdy pracownik dochodzi uzupełniających świadczeń odszkodowawczych
z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej od pracodawcy, ponad przysłu-
gujące mu świadczenia odszkodowawcze od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Tylko takie sprawy o świadczenia odszkodowawcze dochodzone od pracodawcy na-
leżą do zakresu prawa pracy, w których stawki minimalne określa się na podstawie §
12 ust. 1 rozporządzenia o kosztach. Dlatego rozstrzygając o kosztach zastępstwa
procesowego Sąd Okręgowy prawidłowo zastosował § 12 ust. 2 rozporządzenia o
kosztach, który stanowi, że w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia
społecznego i zaopatrzenia emerytalnego stawki minimalne wynoszą 60 zł, a w
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych o świadczenia odszkodowawcze z
ubezpieczenia społecznego nie jest uprawnione żądanie zasądzenia kosztów za-
stępstwa procesowego strony wygrywającej spór na podstawie § 6 w związku z § 12
ust. 1 pkt 5 rozporządzenia o kosztach, tj. tak jak w sprawie z zakresu prawa pracy o
uzupełniające świadczenia odszkodowawcze dochodzone od pracodawcy z tytułu
wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, pozwalających na zasądzenie kosztów
według wartości przedmiotu sporu w kwocie 50% stawki obliczonej na podstawie § 6
od wartości odszkodowania będącego przedmiotem sprawy.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
========================================