Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II BP 23/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 maja 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa S. S.
przeciwko Sądowi Okręgowemu w B.
o wynagrodzenie za pracę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 maja 2011 r.,
skargi powoda o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego w O.
z dnia 6 września 2010 r.,
oddala skargę.
U z a s a d n i e n i e
Powód – S. S. - wniósł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia - wyroku Sądu Okręgowego, III Wydziału Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych, w O. z dnia 6 września 2010 r. Wyrokiem tym oddalono
2
apelację powoda od wyroku Sądu Rejonowego w O. z dnia 26 lutego 2010 r.
oddalającego powództwo o wynagrodzenie przeciwko Sądowi Okręgowemu w B.
Skargę oparto na zarzucie naruszenia prawa materialnego, tj. art. 4 pkt 3
ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów
powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2009 r. Nr 1, poz. 4) oraz art.
91a § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.), dodanego do tej ustawy na mocy art. 1 pkt 3
ustawy z dnia 29 marca 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów
powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 56, poz. 456), polegającego
na ich błędnej wykładni wyrażającej się uznaniem, że od dnia 22 stycznia 2009 r.
powód mógł zostać powołany na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego w Sądzie
Okręgowym w B. bez prawa do wynagrodzenia równorzędnego z wynagrodzeniem
sędziego sądu apelacyjnego, który w sądzie niższej instancji pobierał
wynagrodzenie według siódmej stawki awansowej, a prawo do wynagrodzenia
równorzędnego zachowali tylko sędziowie, którzy tzw. awans poziomy otrzymali do
dnia 21 stycznia 2009 r.
Skarżący wskazał, że zaskarżony wyrok jest niezgodny ze wskazanymi
przepisami, a także art. 2 Konstytucji RP chroniącym prawa nabyte oraz art. 32
Konstytucji RP stanowiącym zasadę równości.
Powód wskazał, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze skargi
kasacyjnej jest niemożliwe z uwagi na wartość przedmiotu sporu.
Uprawdopodabniając wyrządzenie szkody spowodowanej wydaniem
zaskarżonego orzeczenia, skarżący wskazał, że Sąd Okręgowy wyrządził mu
szkodę polegającą na „odmowie zasądzenia wyrównania należnego wynagrodzenia
za 3 miesiące oraz pozbawił możliwości otrzymania w przyszłości wynagrodzenia
wg VIII i IX stawki awansowej.”
Stan faktyczny w sprawie przedstawiał się następująco: S. S. w pozwie
skierowanym przeciwko Sądowi Okręgowemu w B. wniósł o zasądzenie kwoty
1.645,68 zł tytułem wyrównania wynagrodzenia za pracę za czerwiec, lipiec i
sierpień 2009 r. i o zasądzenie kosztów procesu.
W uzasadnieniu podał, że w 1993 r. został powołany przez Prezydenta na
stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w B. Prezes Sądu Okręgowego w B.
3
pismem z dnia 2 lutego 2009 r. ustalił od dnia 1 stycznia jego wynagrodzenie
zasadnicze w drugiej stawce awansowej w kwocie 6.937,20 zł a w dniu 4 lutego
2009 r. w trzeciej stawce awansowej w kwocie 7.238,80 zł - od dnia 22 stycznia
2009 r. Następnie w dniu 22 kwietnia 2009 r. ustalono wysokość jego
wynagrodzenia zasadniczego w stawce siódmej przy zastosowaniu mnożnika 2,75,
tj. w kwocie 8.116,24 zł – od dnia 1 stycznia 2009 r. W każdym przypadku
wynagrodzenie zasadnicze było podstawą do ustalenia dodatku za długotrwałą
pracę w wysokości 20%.
Powód podniósł też, że Prezydent postanowieniem z dnia 27 marca 2008 r.
powołał go do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego sądu apelacyjnego w
Sądzie Okręgowym w B. Takie stanowisko zostało utworzone na mocy art. 1 pkt 18
ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów
powszechnych (Dz.U. Nr 136, poz. 959 ze zm.) - poprzez dodanie do art. 55
paragrafu 2a. Ustawodawca na podstawie dodanego art. 65 b ust. 4 przyznał
sędziemu sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym prawo do wynagrodzenia
równorzędnego z wynagrodzeniem sędziego sądu apelacyjnego. Powód podniósł,
że według obecnie obowiązującego tekstu ustawy - Prawo o ustroju sądów
powszechnych jako sędzia sądu okręgowego jest uprawniony do wynagrodzenia
zasadniczego w czwartej stawce a awans daje mu prawo do wynagrodzenia w
siódmej stawce. Wprawdzie ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy -
Prawo o ustroju sądów powszechnych zlikwidowała przez uchylenie art. 65b
stanowisko sędziego sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym, lecz zdaniem
powoda nie pozbawia go prawa do wyżej wskazanego wynagrodzenia. Na
podstawie art. 4 ust. 1 ostatnio przywołanej ustawy sędziowie powołani do dnia 21
stycznia zachowali bowiem prawo do wynagrodzenia nabytego na podstawie
ustawy z 20 czerwca 2008 r., tj. przysługującego sędziom sądu apelacyjnego.
Wyrokiem z dnia 26 lutego 2010 r. Sąd Rejonowy w O. oddalił powództwo,
uznając, że zgodnie z art. 4 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie
ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, z
dniem wejścia w życie ustawy sędziowie powołani na stanowisko sędziego sądu
okręgowego w sądzie rejonowym i sędziego sądu apelacyjnego w sądzie
okręgowym stają się odpowiednio, sędziami sądów rejonowych i sędziami sądów
4
okręgowych, które stanowią ich miejsce służbowe, zachowując prawo do
wynagrodzenia nabyte na podstawie ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie
ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw.
W uzasadnieniu wskazano, iż wszystkim sędziom, którzy złożyli wniosek o
„awans poziomy" przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o
zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych
ustaw, niezależnie od daty rozpoznania wniosku, przysługuje prawo do
wynagrodzenia wynikającego z instytucji „awansu poziomego". Podkreślenia jednak
wymaga, że prawo to dotyczy tylko wysokości tego wynagrodzenia, a nie obejmuje
samej stawki wynagrodzenia, przynależnej wyłącznie dla sędziów wyższej instancji.
Innymi słowy, sędzia sądu okręgowego w sądzie rejonowym, który po likwidacji
„awansu poziomego" stał się sędzią sądu rejonowego, z jednej strony zachowuje
prawo do wyższego wynagrodzenia na skutek zastosowania przez ustawodawcę
ochrony majątkowych praw nabytych w wyniku „awansu poziomego", z drugiej
natomiast strony jako sędzia sądu rejonowego nie jest uprawniony do stawek
wynagrodzenia przysługujących sędziom sądu okręgowego. Analogiczna uwaga
dotyczy również sędziów sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym, którzy utracili
stanowisko w wyniku likwidacji „awansu poziomego".
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w O. wyrokiem z
dnia 6 września 2010 r. oddalił apelację powoda.
W uzasadnieniu wskazał, że nie podziela koncepcji powoda, aby przepis art.
4 pkt 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów
powszechnych stanowił podstawę do przyznania mu dochodzonego
wynagrodzenia. Z literalnego brzmienia art. 4 pkt 3 wynika jednoznacznie, że
odnosi się on tylko do rozpoznawania wniosków o „awans poziomy", a nie do
wynagrodzeń. Takie brzmienie przepisu w przypadku powoda oznacza jedynie, że
nawet po dniu 22 stycznia 2009 r. mógł on zostać powołany na stanowisko
sędziego sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym. Kwestia wynagrodzeń została
zaś uregulowania w art. 4 pkt 1 powyższej ustawy i w sposób oczywisty dotyczy
tylko sędziów, którzy otrzymali awans poziomy przed dniem 22 stycznia 2009 r.
Sąd wskazał dalej, że należy podzielić jednak pogląd pozwanego, że w
świetle art. 4 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o
5
ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw istnieją faktycznie dwie
grupy sędziów. Pierwsza, to sędziowie sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym,
którzy awansowali w trybie „awansu poziomego" przed dniem 22 stycznia 2009 r. -
którzy z tym dniem faktycznie stracili te tytuły, zachowując jednak prawo do
wynagrodzenia. Tych sędziów dotyczy właśnie art. 4 pkt 1 ustawy o zmianie ustawy
- Prawo o ustroju sądów powszechnych skoro mówi o „zachowaniu prawa do
wynagrodzenia". Druga grupa, to sędziowie sądu okręgowego, którzy awansowali
w trybie „awansu poziomego" już po dniu 22 stycznia 2009 r. Do tej grupy należy
powód, bowiem akt powołania na sędziego sądu apelacyjnego w sądzie
okręgowym został wręczony w dniu 9 czerwca 2009 r. W świetle art. 65 ustawy –
Prawo o ustroju sądów powszechnych, dopiero od 9 czerwca 2009 r. „awans
poziomy" mógł wpłynąć na jego wynagrodzenie, gdyż dopiero od tej daty nawiązał
się jego stosunek służbowy sędziego sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym. W
jego przypadku prawo do wyższego wynagrodzenia powstałoby więc od dnia 9
czerwca 2009 r. Zdaniem Sądu Okręgowego, w związku z „awansem poziomym"
nie nabył on jednak prawa do wyższego wynagrodzenia. Przepis art. 4 pkt 1 ustawy
z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych
oraz niektórych innych ustaw wyraźnie dotyczy bowiem sędziów, którzy uzyskali
stanowisko w tym trybie przed dniem 22 stycznia 2009 r., gdyż tylko w ich
przypadku dojdzie do „nabycia prawa" do wyższego wynagrodzenia wskutek
„awansu poziomego" przed dniem 22 stycznia 2009 r. Skoro przepis art. 65b § 4
ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych został uchylony z dniem 22
stycznia 2009 r., to powód w dniu 9 czerwca 2009 r. nie mógł nabyć prawa do
wynagrodzenia w oparciu o ten przepis.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z dniem 1 lipca 2007 r., ustawą z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy -
Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, wprowadzono
instytucję tzw. awansu poziomego sędziów. Ustawodawca na podstawie art. 1 pkt
18 dodał art. 55 § 2a stanowiący, że sędziowie sądów powszechnych mogą być
powoływani także na stanowiska: sędziego sądu okręgowego w sądzie rejonowym
oraz sędziego sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym. Stosownie do art. 1 pkt 24
6
powyższej ustawy dodano art. 63a, w myśl którego na stanowisko sędziego sądu
okręgowego w sądzie rejonowym może być powołany sędzia sądu rejonowego,
który pełnił służbę na zajmowanym stanowisku co najmniej piętnaście lat i po
osiągnięciu drugiej stawki awansowej wynagrodzenia zasadniczego nie był ukarany
karą dyscyplinarną ani nie otrzymał wytknięcia uchybienia, o którym mowa w art.
40, ani nie miał zwróconej uwagi w trybie określonym w art. 37 § 4 oraz art. 64a,
który stanowił, że na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym
może być powołany sędzia sądu okręgowego, który pełnił służbę na zajmowanym
stanowisku co najmniej piętnaście lat i po osiągnięciu drugiej stawki awansowej
wynagrodzenia zasadniczego nie był ukarany karą dyscyplinarną ani nie otrzymał
wytknięcia uchybienia, o którym mowa w art. 40, ani nie miał zwróconej uwagi w
trybie określonym w art. 37 § 4. Na mocy powyższej ustawy dodano też art. 65b,
który w § 4 wprowadził zasadę, że stanowisko sędziego sądu okręgowego w sądzie
rejonowym jest równorzędne pod względem wynagrodzenia ze stanowiskiem
sędziego sądu okręgowego, a stanowisko sędziego apelacyjnego w sądzie
okręgowym - ze stanowiskiem sędziego sądu apelacyjnego. Do wynagrodzeń tych
sędziów stosowało się przepisy art. 91 § 1a, 3 i 4, Oznaczało to, że awansowany
na podstawie komentowanych przepisów sędzia uzyskiwał prawo do
wynagrodzenia wedle stawki podstawowej sędziego odpowiednio sądu okręgowego
i apelacyjnego oraz po odpowiednim stażu na stanowisku wynikającym z awansu
miał prawo do pierwszej i drugiej stawki awansowej. W przypadku powołania na
stanowisko sędziego sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym stawkę podstawą
należało więc ustalić przy zastosowaniu mnożnika kwoty bazowej 4,6
(wielokrotność odpowiedniej kwoty bazowej) na podstawie § 2 rozporządzenia
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie stawek
podstawowych wynagrodzenia zasadniczego sędziów sądów powszechnych,
asesorów i aplikantów sądowych oraz stawek dodatku funkcyjnego sędziów (Dz.U.
Nr 83, poz. 761 ze zm.).
Na mocy ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju
sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, obowiązującej od dnia 22
stycznia 2009 r., zniesiono instytucję awansu poziomego. Z dniem wejścia w życie
tej ustawy sędziowie powołani na stanowisko sędziego sądu okręgowego w sądzie
7
rejonowym i sędziego sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym stali się,
odpowiednio, sędziami sądów rejonowych i sędziami sądów okręgowych, które
stanowią ich miejsce służbowe, zachowując prawo do wynagrodzenia nabytego na
podstawie ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju
sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (art. 4 pkt 1). Przepis
intertemporalny ustawy zawarty w art. 4 pkt 3 stanowił, że wnioski złożone w trybie
art. 65a przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, podlegają rozpoznaniu na
podstawie przepisów dotychczasowych. Na mocy tych unormowań sędziowie,
którzy złożyli wnioski o awans poziomy przed zniesieniem tej instytucji,
zachowywali nie tylko prawo do jego uzyskania, ale także do wynikającego z tego
awansu wynagrodzenia ustalanego wedle wyżej przedstawianych zasad. Nie
sposób bowiem uznać, że ta kategoria sędziów otrzymała jedynie prawo do awansu
w zakresie wyłącznie stanowiska – bez przypisanego mu wynagrodzenia, tylko
dlatego, że w dacie uzyskania awansu poziomego nie obowiązywały już przepisy
dotyczące wynagrodzenia sędziów, który uzyskali awans poziomy. Oznaczałoby to,
że do nie ma do nich zastosowania przepis art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 19 grudnia
2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych
innych ustaw, a więc także i ten jego zakres, który znosi uprzednie stanowiska
awansu poziomego. Prowadziłoby to ostatecznie do trudnego do zaakceptowania
wniosku, że sędziowie awansowani do dnia 21 stycznia 2009 r. nie zachowują
stanowiska awansowego, zachowują natomiast wynagrodzenie wynikające z
awansu, natomiast sędziowie awansowani po tej dacie pozostają przy tytule
wynikającym z awansu, ale nie mają prawa do wynikającego z niego
wynagrodzenia.
Przepis art. 4 pkt 3, który nakazuje rozpoznanie wniosków złożonych przed
dniem wejścia ustawy wedle przepisów dotychczasowych, konstruuje w
rzeczywistości fikcję prawną, z której wynika, że wnioski te należy traktować tak,
jakby złożone zostały przed dniem 22 stycznia 2009 r., z zastosowaniem następnie
przepisów, które weszły w życie z tym dniem. Oznacza to powołanie na stanowisko
wynikające z awansu poziomego, następnie zaś powrót na stanowisko
odpowiednio, sędziego sądu rejonowego i sędziego sądu okręgowego, z
zachowaniem prawa do wynagrodzenia nabytego na podstawie ustawy z dnia 29
8
czerwca 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz
niektórych innych ustaw. Sędziowie awansowani od dnia 22 stycznia 2009 r.
traktowani są więc jak sędziowie, którzy uzyskali awans w czasie obowiązywania
przepisów ustawy w brzmieniu wprowadzonym ustawą z dnia 29 czerwca 2007 r.
Błędnie zatem przyjął Sąd drugiej instancji, że zachowanie prawa do
wynagrodzenia nabytego na podstawie ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie
ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw
dotyczy wyłącznie sędziów, którzy awansowali przed dniem 22 stycznia 2009 r.
Po zniesieniu „awansów poziomych” sędzia awansowany (w trybie art. 65a)
zachował prawo do wynagrodzenia w stawce podstawowej dla sędziego
odpowiednio sądu okręgowego i sądu apelacyjnego, a więc przy zastosowaniu
mnożnika kwoty bazowej odpowiednio 3,9 i 4,6.
Kolejna zmiana legislacyjna wprowadzona została od dnia 22 kwietnia 2009 r. -
ustawą z dnia 20 marca 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów
powszechnych oraz niektórych innych ustaw. Na jej podstawie uległy całościowej
zmianie zasady wynagradzania sędziów. Art. 91 § 1 otrzymał brzmienie: „Wysokość
wynagrodzenia sędziów, zajmujących równorzędne stanowiska sędziowskie,
różnicuje staż pracy lub pełnione funkcje”. Po art. 91 dodano art. 91a w brzmieniu:
”Sędziemu obejmującemu stanowisko w sądzie rejonowym przysługuje
wynagrodzenie zasadnicze w stawce pierwszej. Sędziemu obejmującemu
stanowisko w sądzie okręgowym przysługuje wynagrodzenie zasadnicze w stawce
czwartej, a jeżeli na niższym stanowisku otrzymywał już wynagrodzenie w stawce
czwartej albo piątej - przysługuje mu wynagrodzenie zasadnicze w stawce,
odpowiednio, piątej albo szóstej. Sędziemu obejmującemu stanowisko w sądzie
apelacyjnym przysługuje wynagrodzenie zasadnicze w stawce siódmej, a jeżeli na
niższym stanowisku otrzymywał już wynagrodzenie w stawce siódmej albo ósmej -
przysługuje mu wynagrodzenie zasadnicze w stawce, odpowiednio, ósmej albo
dziewiątej”. Na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 20 marca 2009 r.
wynagrodzenia zasadnicze sędziów sądów rejonowych określa się w stawkach od
pierwszej do czwartej, wynagrodzenia zasadnicze sędziów sądów okręgowych - w
stawkach od czwartej do siódmej, a wynagrodzenia zasadnicze sędziów sądów
apelacyjnych - w stawkach od siódmej do dziesiątej, według zasad określonych w
9
ust. 2-4. Wedle jego ust. 2, stawkę wynagrodzenia zasadniczego sędziego ustala
się uwzględniając staż pracy sędziego na stanowisku zajmowanym w dniu 1
stycznia 2009 r., a jeżeli jest to korzystniejsze - staż pracy sędziego na wszystkich
dotychczas zajmowanych stanowiskach sędziowskich lub prokuratorskich (ogólny
staż pracy); uwzględnienie ogólnego stażu pracy nie może jednak stanowić
podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego sądu okręgowego w
stawce szóstej i siódmej, a w przypadku sędziego sądu apelacyjnego - w stawce
dziewiątej i dziesiątej. Staż pracy na zajmowanym stanowisku oraz ogólny staż
pracy, niezbędny do uzyskania poszczególnych stawek wynagrodzenia
zasadniczego, określa tabela, stanowiąca załącznik nr 3 do niniejszej ustawy.
W wyniku omówionej zmiany legislacyjnej zachowana została zasada awansu
finansowego uzależnionego od stażu pracy na danym (zajmowanym) stanowisku.
Nowością była natomiast możliwość tego awansu w zależności od stażu pracy
sędziego na wszystkich dotychczas zajmowanych stanowiskach sędziowskich lub
prokuratorskich (ogólny staż pracy). Przykładowo, sędzia sądu apelacyjnego
otrzymywał ósmą stawkę wynagrodzenia zasadniczego, jeśli jego staż pracy w
sądzie apelacyjnym wynosił powyżej 5 lat bądź jeżeli legitymował się ogólnym
stażem pracy powyżej 25 lat. Poprzedni zaś awans finansowy był możliwy jedynie
przy odpowiednio długiej pracy na stanowisku odpowiednio w sądzie rejonowym,
okręgowym i apelacyjnym. Obowiązujące wówczas, przed dniem 22 kwietnia 2009
r., stawki - podstawowa oraz stawki awansowe: pierwsza, druga i trzecia (art. 91 §
2) uzależnione były od pracy na danym (zajmowanym) stanowisku sędziowskim.
Powyższa nowelizacja zobowiązywała do zaktualizowania wynagrodzeń
wszystkich sędziów od dnia 1 stycznia 2009 r. (vide: art. 8 ustawy z dnia 20 marca
2009 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych
innych ustaw) według zasad wynikających z art. 10 tej ustawy, a więc zgodnie z jej
załącznikiem nr 3. Aktualne przepisy przewidują wspólną stawkę wynagrodzenia –
czwartą - dla sędziego sądu rejonowego (najwyższą) i sędziego sądu okręgowego
(najniższą), a także wspólną stawkę wynagrodzenia – siódmą - dla sędziego sądu
okręgowego (najwyższą) i sędziego sądu apelacyjnego (najniższą). Sędziom,
którzy uzyskali awans poziomy, a następnie na powrót stali sędziami odpowiednio
sądów rejonowych i sądów okręgowych, przysługiwała zatem właściwa ze względu
10
na staż pracy (ogólny lub na danym stanowisku) stawka wynagrodzenia
zasadniczego sędziego odpowiednio sądu rejonowego i sędziego sądu
okręgowego. Jedynie w przypadku gdy była ona niższa niż najniższa stawka sądu
wyższego, wynagrodzenie należało podwyższyć do wysokości wynikającej z tej
najniższej stawki. Tego bowiem wymagało zachowanie „prawa do wynagrodzenia
nabytego na podstawie ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo
o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw”. Równorzędność
wynagrodzenia należy więc odnosić do najniższej stawki sędziego odpowiednio
sądu okręgowego i sądu apelacyjnego, która zastąpiła dotychczasową stawkę
podstawową. Ci sędziowie, którzy wedle swojego stażu pracy na stanowisku
sędziego odpowiednio sądu rejonowego i sądu okręgowego uzyskali stawkę
czwartą i siódmą, pozostawali przy wynagrodzeniu ustalonym na podstawie tych
stawek, bowiem ich wynagrodzenie w tej stawce było równorzędne z
wynagrodzeniem w sądzie wyższej instancji.
Przyznanie więc uprzedniemu sędziemu sądu okręgowego w sądzie
rejonowym stawki czwartej i uprzedniemu sędziemu sądu apelacyjnego w sądzie
okręgowym stawki siódmej gwarantowało zachowanie ich uprawnień do
równorzędności wynagrodzenia z wynagrodzeniem wynikającym z awansu
poziomego i nie naruszało art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie
ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw .
Jak wyżej wskazano, zasady powyższe obowiązują wobec wszystkich sędziów,
którzy uzyskali awans poziomy – niezależnie od daty otrzymania aktu powołania.
Na podstawie art. 4 pkt 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy -
Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, wnioski o
awans poziomy złożone przed dniem wejścia w życie tej ustawy, podlegały
rozpoznaniu na podstawie przepisów dotychczasowych. Konsekwencją tego
uprawnienia, respektującego zasadę ochrony praw nabytych, było uzyskanie
„prawa do wynagrodzenia nabytego na podstawie ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r.
o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych
ustaw”. Gwarancja wynikająca z tego przepisu dotyczy wynagrodzenia
równorzędnego z wynagrodzeniem sędziego odpowiednio sądu okręgowego i sądu
apelacyjnego – w najniższej stawce wynagrodzenia zasadniczego. Istotnie,
11
sędziowie awansowani po dniu 21 stycznia 2009 r., legitymujący się odpowiednio
długim stażem (uposażeni według najwyższej stawki sądu niższego), w wyniku tego
awansu nie uzyskiwali faktycznej podwyżki wynagrodzenia. Nie jest to jednak
konsekwencja braku „równorzędności wynagrodzenia”, lecz skutek zmian zasad
wynagradzania, które, między innymi, wprowadziły możliwość uzyskania przez
sędziego sądu niższego wynagrodzenia na poziomie wynagrodzenia sędziego sądu
wyższego w stawce najniższej. Przepis art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r.
z racji zniesienia awansu poziomego nie gwarantuje sędziom wyższego
wynagrodzenia niż to, które otrzymują sędziowie w tym samym sądzie. Inaczej
rzecz ujmując, ustawodawca nie jest zobowiązany na podstawie tego przepisu do
kształtowania wynagrodzeń sędziów w taki sposób, aby wśród sędziów danego
sądu wyróżniać finansowo tych, którzy uprzednio uzyskali awans poziomy.
W zasadzie po uważnej analizie byłych i aktualnych zasad wynagradzania
można przyjąć, że awans poziomy zastąpiony został możliwością przyznania
sędziemu o odpowiednio długim stażu wynagrodzenia równorzędnego z
wynagrodzeniem w najniżej stawce obowiązującej w sądzie odpowiednio wyższym.
Sędzia legitymujący się obecnie stosownym stażem nie ma wprawdzie możliwości
objęcia stanowiska sędziego sądu okręgowego w sądzie rejonowym i sędziego
sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym, ale uzyskuje prawo do wynagrodzenia
odpowiednio jak sędzia sądu okręgowego i sędzia sądu apelacyjnego (w
najniższych stawkach).
Z tych przyczyn nie znajduje usprawiedliwionej podstawy zarzut naruszenia art.
2 i 32 Konstytucji RP. Powód, zgodnie z zasadą ochrony praw nabytych, otrzymuje
wynagrodzenie, do którego prawo nabył na podstawie ustawy z dnia 29 czerwca
2007 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych
innych ustaw. Jest to wynagrodzenie odpowiadającej aktualnie stawce siódmej w
sądzie apelacyjnym stanowiącej odpowiednik uprzedniego wynagrodzenia
sędziego sądu apelacyjnego w stawce podstawowej. Otrzymuje więc
wynagrodzenie równorzędne z wynagrodzeniem sędziego sądu apelacyjnego.
Zasadniczym błędem rozumowania przedstawionego w skardze jest przyjęcie
założenia, że skarżący z momentem powołania na stanowisko sędziego sądu
apelacyjnego w sądzie okręgowym nabył prawo do wyższego wynagrodzenia niż
12
dotychczas otrzymywane, tymczasem uprawnienie to dotyczy wyłącznie
wynagrodzenia równorzędnego z wynagrodzeniem sądu apelacyjnego. Skoro
wynagrodzenie według najniższej stawki obowiązującej w sądzie wyższym
przysługuje wszystkim sędziom, którzy uzyskali awans poziomy, niezależnie od
daty powołania na stanowisko, chybiony jest więc zarzut naruszenia art. 32
Konstytucji RP, oparty na nieuprawnionej tezie, że komentowane wyżej przepisy
inaczej traktują sędziów awansowanych od dnia 22 stycznia 2009 r. niż tych, którzy
awans poziomy otrzymali przed tą datą.
Powód wywodzi swoje roszczenie także z treści art. 91a § 1 Prawa o ustroju
sądów powszechnych, zgodnie z którym sędziemu obejmującemu stanowisko w
sądzie rejonowym przysługuje wynagrodzenie zasadnicze w stawce pierwszej.
Sędziemu obejmującemu stanowisko w sądzie okręgowym przysługuje
wynagrodzenie zasadnicze w stawce czwartej, a jeżeli na niższym stanowisku
otrzymywał już wynagrodzenie w stawce czwartej albo piątej - przysługuje mu
wynagrodzenie zasadnicze w stawce, odpowiednio, piątej albo szóstej. Sędziemu
obejmującemu stanowisko w sądzie apelacyjnym przysługuje wynagrodzenie
zasadnicze w stawce siódmej, a jeżeli na niższym stanowisku otrzymywał już
wynagrodzenie w stawce siódmej albo ósmej - przysługuje mu wynagrodzenie
zasadnicze w stawce, odpowiednio, ósmej albo dziewiątej. Wszedł on w życie z
mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2009 r. na podstawie ustawy z dnia 20 marca
2009 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych
innych ustaw. W myśl art. 8 tej ustawy, jej przepisy mają zastosowanie od dnia 1
stycznia 2009 r. do wynagrodzeń sędziów sądów powszechnych i wojskowych,
sędziów Sądu Najwyższego, sędziów wojewódzkich sądów administracyjnych,
sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, prezesa i wiceprezesa Trybunału
Konstytucyjnego, sędziów Trybunału Konstytucyjnego, prokuratorów powszechnych
jednostek organizacyjnych prokuratury, prokuratorów wojskowych jednostek
organizacyjnych prokuratury, prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji
Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, asesorów sądowych i
prokuratorskich, referendarzy sądowych oraz uposażeń sędziów i prokuratorów w
stanie spoczynku.
13
Przede wszystkim podkreślić należy, że komentowany przepis nie ma
zastosowania do awansów poziomych uzyskanych od dnia 22 stycznia 2009 r., na
co wskazuje właśnie art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy
- Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (a contrario).
Stworzona w nim konstrukcja prawna prowadzi do traktowania ich tak, jakby awans
nastąpił przed tym dniem, a więc zastosowanie mają przepisy wtedy obowiązujące
(także w zakresie wynagrodzenia). Poza tym, przepis powyższy w zakresie, w jakim
dotyczy sędziów obejmujących stanowisko odpowiednio w sądzie okręgowym i
apelacyjnym, odnosi się on do awansu pionowego - powołania na stanowisko w
sądzie wyższej instancji. Sędzia powołany na stanowisko sędziego sądu
okręgowego w sądzie rejonowym nie obejmował stanowiska w sądzie okręgowym,
a sędzia powołany na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego w sądzie
okręgowym nie obejmował stanowiska w sądzie apelacyjnym. Nie następowało
więc powołanie do objęcia stanowiska w sądzie wyższej instancji.
Przenosząc te uwagi na grunt niniejszej sprawy, uznać należy, że jeśli powód
otrzymuje wynagrodzenie wedle stawki siódmej, to jest ono równorzędne z
wynagrodzeniem sędziego sądu apelacyjnego i żądanie podwyższenia go za okres
od czerwca do sierpnia 2009 r. nie zasługuje na uwzględnienie. Tym samym
zaskarżony wyrok, którym oddalono apelację powoda od wyroku Sądu pierwszej
instancji oddalającego powództwo nie jest niezgodny z prawem.
Z uwagi na to, że powód awans poziomy uzyskał w dniu 9 czerwca 2009 r. oraz
bacząc na okres objęty żądaniem pozwu (czerwiec – sierpień 2009 r.),
przedmiotem rozstrzygania w niniejszej sprawie nie może być poruszana w skardze
kwestia, czy zachowanie prawa do wynagrodzenia nabytego na podstawie ustawy z
dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych
oraz niektórych innych ustaw dotyczy jedynie wynagrodzenia już przyznanego czy
też również i ekspektatywy prawa do wzrostu tego wynagrodzenia wedle kolejnych
stawek przewidzianych dla sędziego odpowiednio sądu okręgowego i sądu
apelacyjnego (w przypadku powoda ósmej i dziewiątej).
Z tych powodów, na podstawie art. 42411
§ 1 k.p.c., orzeczono jak w sentencji.
14