Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 699/10
POSTANOWIENIE
Dnia 11 maja 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski
w sprawie z powództwa Marty G.
przeciwko Markowi G.
o odwołanie darowizny,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 11 maja 2011 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powódki
od postanowienia Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 lipca 2010 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. oddala wniosek pełnomocnika powódki o przyznanie
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
w postępowaniu kasacyjnym,
3. oddala wniosek pozwanego o zasądzenie kosztów
postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Określone w art. 3984
§ 2 k.p.c. wymaganie uzasadnienia w skardze
kasacyjnej wniosku o przyjęcie jej do rozpoznania zostaje spełnione, jeśli skarżący
wykaże, że w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba
wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub
skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Cel wymagania przewidzianego
w art. 3984
§ 2 k.p.c. może być zatem osiągnięty jedynie przez powołanie
i uzasadnienie istnienia przesłanek o charakterze publicznoprawnym, które będą
mogły stanowić podstawę oceny skargi kasacyjnej pod kątem przyjęcia jej do
rozpoznania. Na tych jedynie przesłankach Sąd Najwyższy może oprzeć
rozstrzygnięcie w kwestii przyjęcia bądź odmowy przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania.
Pełnomocniczka powódki w skardze kasacyjnej wniesionej od wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 15 lipca 2010 r. wniosek o jej przyjęcie do rozpoznania oparła
na przesłance wskazanej w art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.
Zgodnie z ugruntowany w doktrynie i judykaturze poglądem zagadnienie
prawne może uzasadniać przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania tylko wtedy,
gdy jest zagadnieniem istotnym, a więc jeszcze nierozstrzygniętym, mającym
znaczenie dla rozpoznania sprawy oraz rozwoju prawa i praktyki sądowej.
We wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego
uzasadnieniu poruszone zostały kwestie dotyczące dopuszczalności apelacji
i granic jej zaskarżenia w kontekście wadliwego określenia przez skarżącą
wartości przedmiotu zaskarżenia.
Granic zaskarżenia – co nie wymaga bliższego uzasadnienia – nie
wyznacza wartość przedmiotu zaskarżenia podana w apelacji. Choćby była ona
niewłaściwa nie decyduje też o dopuszczalności apelacji. Dlatego jako oczywiście
bezzasadne potraktować należało twierdzenie autorki skargi kasacyjnej, które
miałoby uzasadniać wniosek o przyjęcie skargi do rozpoznania, że
niezweryfikowanie przez sąd podanej w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia
rodzi – wymagające rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy – zagadnienie prawne
3
sprowadzające się do pytania: ”czy Sąd Apelacyjny, rozstrzygając w sprawie, nie
wyszedł poza granice zaskarżenia i czy apelacja była w takim wypadku
dopuszczalna”. Jest oczywistym, że bez względu na wskazaną w apelacji wartość
przedmiotu zaskarżenia apelacja przysługiwała od wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 18 listopada 2009 r. Skoro wyrok ten został zaskarżony w całości, to
okoliczność, że wartość przedmiotu zaskarżenia została przez apelującą zaniżona,
nie pozbawiała Sądu Apelacyjnego możliwości wydania wyroku zmieniającego
w całości zaskarżone orzeczenie. Wprawdzie sąd w razie stwierdzenia, że podana
w apelacji wartość przedmiotu zaskarżenia – w świetle granic zaskarżenia
wskazanych w apelacji – budzi zastrzeżenia, powinien wydać postanowienie,
w którym określi właściwą (wyższą) wartość przedmiotu zaskarżenia oraz wezwie
do uiszczenia brakującej opłaty – pod rygorem odrzucenia apelacji, jednak, gdy
tego nie uczyni, nie usprawiedliwia to zgłaszania w podstawach skargi oraz
wniosku o jej przyjęcie do rozpoznania zarzutów oraz formułowania „istotnego
zagadnienia prawnego” dotyczącego dopuszczalności apelacji oraz przekroczenia
przez Sąd drugiej instancji granic zaskarżenia.
Skoro uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
było oczywiście bezzasadne należało orzec, jak w pkt 1 sentencji (art. 3989
§ 2
k.p.c.). Z tych samych względów nie było podstaw do przyznanie autorce skargi
kasacyjnej kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Podstawę
prawną ich przyznania dla adwokata ustanowionego przez sąd stanowią przepisy
§ 2 ust.1, 2 zd.1 i ust. 3 w zw. z § 19 - 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu, dalej: „rozp.opł.adw.”(Dz. U. Nr 163, poz.1348 ze zm. ), a w przypadku,
gdy jest nim radca prawny - § 2 ust. 1 i 2 zd. 1 i ust. 3 w zw. z § 15 – 17
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu, dalej: „rozp. opł.radc.” (Dz. U. Nr 163, poz.1348 ze zm. ). Zgodnie z tymi
przepisami sąd, określając wysokość opłaty za czynności adwokata (radcy
4
prawnego) bierze pod uwagę charakter sprawy, niezbędny nakład i wkład pracy
adwokata (radcy prawnego) w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 sierpnia 1997 r., II CZ 88/97, (OSNC
1998, nr 3, poz.40) podniósł, że ratio legis ustanowionego przymusu adwokacko-
radcowskiego do wnoszenia kasacji (aktualnie skargi kasacyjnej) ma na celu
zapewnienie temu środkowi prawnemu odpowiedniego poziomu. Od adwokata
(jako profesjonalisty) wnoszącego skargę kasacyjną należy przeto wymagać nie -
jak od laika - tylko minimalnej znajomości przepisów kodeksu postępowania
cywilnego, dotyczących skargi kasacyjnej, lecz także znajomości odpowiedniej do
pełnionego zawodu. Strona, ustanawiając adwokata pełnomocnikiem i uiszczając
opłaty za czynności adwokackie w postępowaniu przed organami wymiaru
sprawiedliwości, ma zatem prawo spodziewać się i wymagać, by czynności te
wykonane zostały profesjonalnie.
W sposób profesjonalny, a więc z pełną znajomością obowiązujących
przepisów oraz wiedzy niezbędnej przy podejmowaniu czynności mających na celu
ochronę praw osoby reprezentowanej powinny być wykonywane czynności
adwokata (radcy prawnego) ustanowionego przez sąd.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, że czynności
adwokata ustanowionego z urzędu, które są sprzeczne z zasadami
profesjonalizmu, wywołując skutek w postaci odrzucenia środka prawnego, nie
uzasadniają przyznania mu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej (postanowienie
Sądu Najwyższego z 12 lutego 1999 r., II CKN 341/98, OSNC 1999, nr 6, poz.123).
W postanowieniu z dnia 20 września 2007 r., II CZ 69/07 (OSNC 2008, nr 3,
poz.41) Sąd Najwyższy uznał, że adwokat, decydując się na wniesienie środka
prawnego oczywiście bezzasadnego, nie może skutecznie domagać się przyznania
od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, nie
jest bowiem udzieleniem „pomocy prawnej” w rozumieniu § 19 rozp.opł.adw.
sporządzenie zażalenia, które jako oczywiście bezzasadne, podlegało oddaleniu.
Przyjąć należy, że sprzeczne z zasadami profesjonalizmu jest nie tylko
sporządzenie przez adwokata (radcę prawnego) środka prawnego podlegającego
odrzuceniu albo oczywiście bezzasadnego, jest nim także sporządzenie skargi
kasacyjnej, w której uzasadnienie wniosku o jej przyjęcie do rozpoznania jest
5
oczywiście bezzasadne. Adwokat (radca prawny) ustanowiony w związku
z postępowaniem kasacyjnym, nie mając argumentów, które uzasadniałyby
wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, co w istocie równoznaczne
jest ze stwierdzeniem braku podstaw do jej wniesienia, ma możliwość sporządzenia
– zamiast skargi kasacyjnej – opinii, o której mowa w art.118 § 5 k.p.c., wnosząc
o przyznanie wynagrodzenia zgodnie z § 13 ust. 4 pkt 2 rozp.opł.adw. (§ 14 ust. 2
pkt 2b rozp.opł.radc.).
Z tych względów wniosek o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej w postępowaniu kasacyjnym został oddalony.
Wobec tego, że pozwany nie złożył odpowiedzi na skargę kasacyjną
w przewidzianym prawem terminie (art. 3987
§ 1 k.p.c.) nie było podstaw do
zasądzenia żądanych w piśmie z dnia 28 grudnia 2010 r. kosztów postępowania
kasacyjnego.