Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PZ 12/11
POSTANOWIENIE
Dnia 8 czerwca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa A. G.
przeciwko "D." Spółce Akcyjnej w Ł.
o odszkodowanie z pakietu gwarancji pracowniczych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 czerwca 2011 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 10 stycznia 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania w zakresie braku
skargi kasacyjnej.
Uzasadnienie
Wyrokiem z 11 czerwca 2010 r. Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych oddalił apelację powoda A. G. od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ł. z 22 stycznia 2010 r., którym oddalono
powództwo A. G. skierowane przeciwko pozwanej D. S.A. o odszkodowanie z
pakietu gwarancji pracowniczych.
2
W skardze kasacyjnej od tego wyroku został zawarty wniosek o zwolnienie
powoda od kosztów wpisu od skargi kasacyjnej w całości. Do wniosku załączono
oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym powoda A. G., w którym podał on,
że jest osobą samotną zarejestrowaną jako bezrobotny bez prawa do zasiłku,
nieposiadającą żadnych dochodów i nie mającą żadnych składników majątkowych.
Dołączono też dokumenty obrazujące wydatki powoda i obroty na rachunkach
bankowych.
Postanowieniem z 9 listopada 2010 r. Sąd Apelacyjny, III Wydział Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych zwolnił powoda od wpisu od skargi kasacyjnej w części
ponad kwotę 6.000 zł.
Postanowieniem z 10 stycznia 2011 r. Sąd Apelacyjny, III Wydział Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych, odrzucił skargę kasacyjną powoda wobec jej
nieopłacenia.
W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Apelacyjny stwierdził, że
niewiarygodna jest treść złożonego oświadczenia „skoro bowiem jak wynika z
oświadczenia powód nie ma żadnego majątku i nie pozyskuje jakichkolwiek
dochodów to skąd ma środki na ponoszenie wskazanych wydatków”. Wszczynanie
w tym zakresie dochodzenia Sąd uznał za zbędne gdyż „problem ten znajdował w
zakresie wystarczającym dla potrzeb rozpoznania przedmiotowego zagadnienia
wyjaśnienie w materiale aktowym sprawy. Powód do 31 października 2008 r. był
zatrudniony w D. S.A. ostatnio na stanowisku specjalisty do spraw komunikacji z
wynagrodzeniem około 4.500 zł brutto. W toku postępowania o zwolnienie od
obowiązku uiszczenia wpisu od pozwu ujawnione zostało, że powód, który w
oświadczeniu nie deklaruje żadnych dochodów utrzymuje się z środków
pochodzących ze sprzedaży akcji firmy D. oraz środków z IKE. Wielkości
pozyskanych z tych tytułów środków nie zostały określone.
Powyższe okoliczności, były podstawą do wydania dnia 10 czerwca 2009 r.
postanowienia, mocą którego powód został zwolniony od wpisu sądowego w
sprawie ponad kwotę 6.000 zł.
Dotychczas były to jedynie wydatki związane z opłatami sądowymi jakie
powód poniósł w sprawie.
3
Składając wniosek o zwolnienie od wpisu od skargi kasacyjnej, powód nadal
w oświadczeniu nie ujawnia faktu pozyskiwania jakichkolwiek dochodów, różnica w
treści oświadczenia pomiędzy tym z czerwca 2009 r. a obecnie, wskazuje na brak
samochodu wycenionego wówczas na kwotę 10.000 zł. A deklarowane wydatki
miesięczne, przy uwzględnieniu także przywoływanych rat kredytu, wynosi około
tysiąca kilkuset złotych”.
W tym stanie rzeczy, mając na uwadze trudną sytuację życiową i majątkową
powoda, związaną z faktem zwolnienia z pracy, Sąd Apelacyjny przy analizie
przepisu art.102 i art. 101 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167 poz.1398 ze zm.) nie znalazł podstaw do
zwolnienia powoda w całości od opłaty od wniesionej skargi kasacyjnej. Powód nie
wykazał bowiem, że nie jest w stanie ponieść spornych kosztów bez uszczerbku
utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Powyższe postanowienie oraz postanowienie z 9 listopada 2010 r. w
przedmiocie oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych zostało
zaskarżone w całości przez powoda zażaleniem, w którym zarzucono naruszenie
przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na treść orzeczenia, art. 101 ust.
1, art. 102 ust. 1, art. 109 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 167, poz. 1398) oraz art. 233 k.p.c.,
polegające na „braku przeprowadzenia dochodzenia w celu ustalenia stanu
majątkowego powoda, w sytuacji gdy Sąd powziął wątpliwości co do wiarygodności
oświadczenia o stanie majątkowym, a materiał dowodowy nie pozwalał na
dokonanie jednoznacznych ustaleń, iż powód dysponuje w dalszym ciągu środkami
finansowymi ze sprzedaży akcji oraz z IKE; błędnym ustaleniu, iż z
przedstawionego przez powoda stanu faktycznego wynika możliwość poniesienia
kosztów wpisu od skargi kasacyjnej do kwoty 6.000 zł, a w konsekwencji
niezasadnego udzielenia zwolnienia od kosztów wpisu jedynie w części, a nie w
całości, w sytuacji gdy ocena materiału dowodowego zgodna z art. 233 k.p.c.
nakazywałaby uwzględnienie wniosku o zwolnienie od kosztów wpisu od skargi
kasacyjnej w całości, z uwagi na następujące okoliczności: powód pozostaje bez
zatrudnienia jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku i z uwagi na obecną
sytuację na rynku pracy nie można przewidzieć kiedy znajdzie stałe źródło
4
utrzymania; środki ze sprzedaży akcji oraz likwidacji funduszu emerytalnego IKE
zostały wyczerpane; w sprawach pracowniczych, kładzie się szczególny nacisk na
to by koszty sądowe nie stanowiły bariery przed dochodzeniem roszczeń; powód
poniósł do chwili obecnej koszty postępowania w kwocie 6.000 zł.”.
Wskazując na powyższe wniesiono o uchylenie zaskarżonego
postanowienia, udzielenie powodowi zwolnienia od kosztów wpisu od skargi
kasacyjnej w całości oraz przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania. Ponadto o
zwolnienie powoda od kosztów wpisu od zażalenia w całości.
Sąd Najwyższy, zważył co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione, gdyż Sąd Apelacyjny bezpodstawnie zaniechał
zarządzenia dochodzenia na podstawie art. 109 § 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.)
powziąwszy wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego powoda.
Okoliczności sprawy, na które powołał się Sąd w postanowieniu z 9 listopada 2010
r. stanowiły przesłankę zarządzenia dochodzenia, a nie mogły go zastąpić. W art.
109 § 1 ustawy użyta została formuła „może zarządzić” jednakże nie ulega
wątpliwości że w razie spełnienia przesłanek w nim wymienionych „stosowne
dochodzenie” winno być zarządzone.
Postanowienie z 9 listopada 2010 r. podlegało kontroli na podstawie art. 381
k.p.c. w związku z art. 39821
i 3941
§ 3 k.p.c. jako nieobjęte zakresem art. 3941
§ 1 i
2 k.p.c.
Nieopłacenie skargi kasacyjnej w ustalonej tym postanowieniem wysokości
było bowiem podstawą odrzucenia skargi (art. 3966
§ 2 k.p.c.). Kwestia zakresu
zwolnienia a zatem braku (tzw. fiskalnego) skargi rozstrzygnięta bez zarządzenia
dochodzenia winna być ponownie rozpoznana. Dlatego zaskarżone postanowienie
podlegało uchyleniu na podstawie art. 39815
zdanie pierwsze w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c.