Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 8 czerwca 2011 r.
III UK 162/10
Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie
mianowania przez dyrektora szkoły wskutek wystąpienia przesłanek, o których
mowa w art. 23 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela
(jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.), nie jest rozwiązaniem
stosunku pracy na wniosek nauczyciela w rozumieniu art. 88 ust. 1 tej ustawy.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Józef Iwulski
(sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 czerwca 2011 r.
sprawy z odwołania Józefa P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działowi w J. o emeryturę, na skutek skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku
Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 23 kwietnia 2010 r. […]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 4 lutego 2010 r. […] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Krośnie oddalił odwołanie ubezpieczonego Józefa P. od decyzji Za-
kładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w J. z dnia 10 listopada 2009 r.
odmawiającej mu przyznania prawa do emerytury.
Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczonemu przysługuje prawo do emerytury
„nauczycielskiej” od dnia 1 marca 1999 r., której wysokość organ rentowy obliczył na
podstawie wynagrodzeń uzyskiwanych przez ubezpieczonego w latach 1989-1998.
Obliczony na podstawie tych zarobków wskaźnik wysokości podstawy wymiaru
emerytury wyniósł 142,41%. Do obliczenia emerytury organ rentowy przyjął kwotę
bazową w wysokości 1.220,89 zł. Przy wymiarze emerytury uwzględniono 36 lat i 2
miesiące okresów składkowych oraz 5 miesięcy okresów nieskładkowych. Kolejną
decyzją z dnia 5 kwietnia 2000 r. organ rentowy przeliczył ubezpieczonemu wyso-
2
kość emerytury przy uwzględnieniu 37 lat i 3 miesięcy okresów składkowych oraz 5
miesięcy okresów nieskładkowych. Decyzją z dnia 26 marca 2001 r. organ rentowy
wstrzymał ubezpieczonemu wypłatę emerytury od dnia 1 kwietnia 2001 r. w związku
z pozostawaniem w zatrudnieniu, zaś decyzją z dnia 28 marca 2001 r. zobowiązał
ubezpieczonego do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Po ustaniu zatrudnie-
nia (31 sierpnia 2002 r.) ubezpieczony w dniu 9 września 2002 r. wystąpił z wnio-
skiem o przyznanie mu emerytury od dnia 1 września 2002 r. obliczonej przy
uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 142,41%, z 475 miesięcy
okresów składkowych i 60 miesięcy okresów nieskładkowych, zwiększonej z uwagi
na opłacanie przez 138 miesięcy składek na ubezpieczenie rolnicze. Decyzją z dnia
11 września 2002 r. organ rentowy przeliczył wnioskodawcy dotychczasową emery-
turę, przyjmując do ustalenia jej wysokości poprzednią podstawę wymiaru (wskaźnik
wysokości podstawy wymiaru równy 142,41%, kwotę bazową w wysokości 1.220,89
zł, 39 lat i 6 miesięcy okresów składkowych oraz 5 lat i 2 miesiące okresów nieskład-
kowych). Organ rentowy zwiększył jednocześnie ubezpieczonemu wysokość świad-
czenia, uwzględniając opłacanie przez niego składek na ubezpieczenie rolnicze. Pi-
smami z 7 sierpnia 2003 r. i 4 sierpnia 2004 r. ubezpieczony domagał się przyznania
mu emerytury „nauczycielskiej” od dnia 1 września 2002 r. Ten wniosek organ ren-
towy załatwił decyzją odmowną a odwołanie od tej decyzji zostało prawomocnie od-
dalone wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 20 października 2005 r. W
uwzględnieniu kolejnego wniosku z dnia 24 stycznia 2006 r. organ rentowy decyzją z
dnia 6 marca 2006 r. przyznał ubezpieczonemu emeryturę od dnia 1 stycznia 2006 r.
i jednocześnie wstrzymał wypłatę dotychczasowej emerytury jako świadczenia mniej
korzystnego. Do ustalenia podstawy wymiaru „nowej” emerytury organ rentowy przy-
jął podstawę wymiaru uprzednio przyznanej emerytury (to jest wskaźnik wysokości
podstawy wymiaru równy 142,41%, dotychczasową kwotę bazową w części stażowej
w wysokości 1.220,89 zł oraz staż emerytalny wynoszący 39 lat i 6 miesięcy okresów
składkowych oraz 5 lat i 2 miesiące okresów nieskładkowych), natomiast do części
socjalnej emerytury organ rentowy przyjął nową, wyższą kwotę bazową 1.903,03 zł
(obowiązującą od 1 stycznia 2006 r.). Odwołanie ubezpieczonego od tej decyzji zo-
stało prawomocnie oddalone wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 7
grudnia 2006 r. W dniu 16 stycznia 2007 r. ubezpieczony złożył kolejny wniosek o
przeliczenie emerytury, który został załatwiony odmownie, a decyzja organu rento-
3
wego w tym względzie została utrzymana w mocy prawomocnym wyrokiem Sądu
drugiej instancji z dnia 12 grudnia 2007 r.
Rozpoznawana sprawa toczy się z odwołania od kolejnej decyzji organu rento-
wego z dnia 10 listopada 2009 r. a ubezpieczony domaga się ustalenia prawa do „no-
wej” emerytury „nauczycielskiej” od dnia 1 września 2002 r. Sąd Okręgowy uznał, że
prawo do tego świadczenia zostało już ustalone w 1999 r. Ze względu na kontynuo-
wanie zatrudnienia przez wnioskodawcę prawo do świadczenia zostało zawieszone,
a nie ustało. Złożony po raz kolejny wniosek o przyznanie tego świadczenia ma ten
skutek, że możliwe jest jedynie przeliczenie świadczenia w sytuacji, gdy zachodzą do
tego określone przesłanki. Zdaniem Sądu Okręgowego, ubezpieczony po nabyciu
prawa do emerytury kontynuował zatrudnienie do dnia 31 sierpnia 2002 r. (przez co
najmniej 30 miesięcy), ale w dniu złożenia wniosku (9 września 2002 r.) nie mógł sko-
rzystać z uprawnienia do obliczenia części socjalnej emerytury od nowej kwoty bazo-
wej, bowiem taką możliwość wprowadził dopiero z dniem 1 lipca 2004 r. art. 53 ust. 4
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; dalej
ustawa o emeryturach i rentach z FUS). Według Sądu, bezzasadne jest również żą-
danie wnioskodawcy obliczenia jego emerytury od wyższej kwoty bazowej przed
dniem 1 stycznia 2006 r. Taką możliwość (tylko w odniesieniu do części socjalnej
emerytury) ubezpieczony uzyskał dopiero od dnia 1 listopada 2005 r. (wskutek kolej-
nej nowelizacji art. 21 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Stosowny wniosek w
tym względzie ubezpieczony złożył w styczniu 2006 r. i został on pozytywnie zała-
twiony.
Wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2010 r. […], Sąd Apelacyjny w Rzeszowie oddalił
apelację ubezpieczonego od wyroku Sądu pierwszej instancji, bowiem uznał, że wy-
rok Sądu pierwszej instancji odpowiada prawu, mimo częściowo błędnego uzasad-
nienia. Sąd Apelacyjny podzielił co do zasady ocenę prawną Sądu pierwszej instancji
w zakresie możliwości ustalenia wysokości emerytury wnioskodawcy, ale nie zgodził
się z oceną, że decyzją z dnia 12 kwietnia 1999 r. organ rentowy przyznał ubezpie-
czonemu emeryturę „nauczycielską”. Przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie
było rozstrzygnięcie, czy w dniu 9 września 2002 r. ubezpieczony spełniał warunki do
przyznania prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.).
Wbrew ocenie Sądu pierwszej instancji oraz twierdzeniom organu rentowego, decy-
4
zją z dnia 12 kwietnia 1999 r. ubezpieczonemu nie przyznano prawa do takiej emery-
tury (nauczycielskiej), lecz prawo do emerytury przysługującej na podstawie ustawy o
emeryturach i rentach z FUS. Sąd Apelacyjny wywiódł, że w dniem 1 stycznia 1999 r.
„zarysowały się dwa odrębne systemy emerytalne nauczycieli, wywodzące się z po-
traktowania pracy nauczycielskiej jako zatrudnienia w szczególnym charakterze”.
Pierwszy z nich obejmuje wykonywanie pracy na warunkach określonych w rozporzą-
dzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pra-
cowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), zaś drugi obejmuje warunki uregulowane przepisami
Karty Nauczyciela. Przepis art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, zawierający katalog
przesłanek nabycia prawa do emerytury przez nauczycieli, wyraźnie wymaga, aby
nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy. Oznacza to, że prawo do emerytury nauczyciel
nabywa po rozwiązaniu stosunku pracy. W przypadku ubezpieczonego w dacie zło-
żenia pierwszego wniosku o emeryturę (w 1999 r.) rozwiązanie stosunku pracy nie
nastąpiło. Pozostawał on nieprzerwanie w zatrudnieniu u tego samego pracodawcy
aż do dnia 31 sierpnia 2002 r. Skoro więc ubezpieczony urodził się w dniu 31 grudnia
1938 r., to mógł nabyć prawo do emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy o eme-
ryturach i rentach z FUS w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7
lutego 1983 r. (po osiągnięciu wieku 60 lat i wykazaniu 25 lat okresów składkowych i
nieskładkowych, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych). Intencją
wnioskodawcy było uzyskanie prawa do emerytury na podstawie art. 88 Karty Nau-
czyciela, o czym świadczy treść kolejnych pism składanych do organu rentowego
oraz do sądu ubezpieczeń społecznych, jak też przedłożenie świadectwa pracy wy-
danego przez dyrektora Zespołu Szkół Chemicznych w J. Obowiązkiem Sądu była
więc ocena, czy ubezpieczony w dniu 9 września 2002 r. (w dacie złożenia wniosku o
taką emeryturę) spełniał warunki do nabycia prawa do tego świadczenia. W ocenie
ubezpieczonego uwzględnienie jego żądania powodowałoby ustalenie wysokości
emerytury przy zastosowaniu kwoty bazowej obowiązującej w dacie złożenia ponow-
nego wniosku. Jednak zdaniem Sądu Apelacyjnego nie ma podstaw do uwzględnie-
nia tego żądania wnioskodawcy, bowiem art. 88 Karty Nauczyciela jako przepis
szczególny podlega wykładni ścisłej i uzależnia przejście na emeryturę od rozwiąza-
nia stosunku pracy na wniosek nauczyciela (poza sytuacjami przewidzianymi w art.
20 ust. 1, 5c i 7 Karty Nauczyciela). Z przedłożonego przez wnioskodawcę świadec-
twa pracy wynika zaś, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w trybie przewidzia-
5
nym w art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela, czyli w związku z wydaniem przez leka-
rza przeprowadzającego badania okresowe orzeczenia o niezdolności do pracy w
charakterze nauczyciela. Jest to inna forma rozwiązania stosunku pracy niż przewi-
dziana w art. 88 Karty Nauczyciela (rozwiązanie stosunku pracy na wniosek nauczy-
ciela). Wobec niespełnienia przesłanek z art. 88 Karty Nauczyciela ubezpieczony nie
mógł zatem nabyć prawa do wnioskowanego świadczenia i dlatego też jego dalsze
żądania były nieuzasadnione. Sąd Apelacyjny podzielił pogląd Sądu pierwszej instan-
cji, że kontynuowanie przez ubezpieczonego zatrudnienia powodowało zawieszenie
wypłaty jego emerytury przyznanej mu decyzją z dnia 12 kwietnia 1999 r. na podsta-
wie obowiązującego wówczas art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS,
a nie - jak twierdzi odwołujący się - ustanie prawa do tego świadczenia. Skoro przy-
czyna zawieszenia odpadła (doszło do rozwiązania stosunku pracy), to organ ren-
towy podjął wypłatę emerytury w prawidłowej wysokości w oparciu o art. 135 ust. 1
ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego ubezpieczony wniósł skargę kasacyjną, w któ-
rej zarzucił „naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię przez przy-
jęcie, że wnioskodawca nie mógł - wobec niespełnienia przesłanek z art. 88 Karty
Nauczyciela (Y) uzyskać prawa do żądanego świadczenia emerytalnego, a co za tym
idzie dalsze żądania odwołującego się były nieuzasadnione”. W uzasadnieniu pod-
stawy kasacyjnej ubezpieczony podniósł, że gramatyczna wykładnia art. 88 Karty
Nauczyciela (a zwłaszcza jego końcowej części) „przesądza o powstaniu uprawnień
emerytalnych po stronie ubezpieczonego z mocy samego prawa, jeśli spełnia prze-
słanki określone we wcześniejszej części przepisu”. Taki wniosek - zdaniem skarżą-
cego - należy wyciągnąć również w oparciu o wykładnię systemową, bowiem wska-
zany przepis został zamieszczony w części Karty Nauczyciela, która określa upraw-
nienia emerytalne nauczycieli. Regulacje Karty Nauczyciela - w przeciwieństwie do
ustawy o emeryturach i rentach z FUS - nie przewidują „powstania i ustania prawa do
świadczeń”, lecz odwołują się „bezpośrednio do uprawnień emerytalnych”. Ustawo-
dawca umocował ubezpieczonego do samodzielnego decydowania o przysługują-
cych mu prawach. Dlatego to sam ubezpieczony ma decydować o tym, czy chce
przejść na emeryturę, czy też woli nadal pracować. Emerytura nauczycielska jest
zupełnie innym świadczeniem niż emerytura przyznawana na ogólnych zasadach.
Skoro skarżący po przepracowaniu 41 lat w szkole wystąpił w dniu 13 sierpnia 2002
r. z wnioskiem do swego pracodawcy o rozwiązanie stosunku pracy z dniem 31 sierp-
6
nia 2002 r., to „taka była jego autonomiczna decyzja i nie zmienia tej okoliczności
fakt, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w trybie art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty Nau-
czyciela”. Zdaniem skarżącego, treść art. 88 Karty Nauczyciela nie uzależnia przej-
ścia na emeryturę od sposobu (trybu) rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem, a
jedynie od okresu zatrudnienia, od wykonywania pracy w szczególnym charakterze i
od rozwiązania na swój wniosek stosunku pracy. To, w jaki sposób ubezpieczony
rozwiązał swój stosunek pracy nie ma żadnego znaczenia w przedmiotowej kwestii.
W konsekwencji skarżący zaprezentował stanowisko, że w dniu 9 września 2002 r.
spełnił wszystkie warunki pozwalające mu przyznać emeryturę nauczycielską (na
podstawie art. 88 Karty Nauczyciela).
Skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i „zasądzenie na
rzecz powoda przyznania emerytury nauczycielskiej z dniem 1 września 2002 r. oraz
ustalenie wysokości jej podstawy z zastosowaniem kwoty bazowej obowiązującej w
dacie przedłożenia wniosku o to świadczenie”.
Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
W rozpoznawanej sprawie problem prawny sprowadza się do oceny, czy ubez-
pieczony, z którym w dniu 9 września 2002 r. rozwiązano stosunek pracy na podsta-
wie art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela, spełnił przesłanki nabycia prawa do emery-
tury określone w art. 88 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem, nauczyciele ma-
jący trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczegól-
nym charakterze (nauczyciele szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów
poprawczych i schronisk dla nieletnich - dwudziestopięcioletni okres zatrudnienia, w
tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjal-
nym) mogą - po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy - przejść na emeryturę.
Skarżący nie ma zatem racji, że przepis ten nie uzależnia przejścia na emeryturę od
trybu rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem, a jedynie od stażu zatrudnienia.
Warunkiem niezbędnym skorzystania z prawa do emerytury na podstawie
prawnej przewidzianej w art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela - obok spełnienia przesłanki
odpowiedniego stażu pracy - jest rozwiązanie stosunku pracy na wniosek nauczycie-
la. A contrario nauczyciele, którzy nie rozwiążą na swój wniosek stosunku pracy -
mimo spełnienia warunku wymaganego stażu pracy (ogólnego i w szczególnym cha-
rakterze) nie mogą „przejść” na tę emeryturę (nie nabywają do niej prawa). W drodze
7
wyjątku od tej zasady, przepis art. 88 ust. 1a Karty Nauczyciela (dodany z dniem 7
sierpnia 1996 r. na mocy art. 1 pkt 52 lit. b ustawy z dnia 14 czerwca 1996 r. o zmia-
nie ustawy - Karta Nauczyciela, Dz.U. Nr 87, poz. 396, a następnie zmodyfikowany
na podstawie art. 1 pkt 32 lit. b ustawy z dnia 15 lipca 2004 r. o zmianie ustawy -
Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 179, poz. 1845,
która weszła w życie z dniem 31 sierpnia 2004 r.) umożliwia „przejście na emeryturę”
nauczycielom spełniającym warunki stażowe określone w ust. 1 również w przypadku
rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy w okolicznościach wskazanych w art. 20
ust. 1, 5c i 7 Karty Nauczyciela. Możliwe jest więc przejście na emeryturę nauczyciel-
ską - mimo że stosunek pracy nie został rozwiązany na wniosek nauczyciela - w
przypadku rozwiązania stosunku pracy przez dyrektora szkoły w razie całkowitej li-
kwidacji szkoły (art. 20 ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela) oraz w przypadku częściowej
likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie
liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze za-
trudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć (art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczy-
ciela), a także w przypadku wygaśnięcia stosunku pracy wskutek upływu sześciomie-
sięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym (art. 20 ust. 5c Karty Nauczy-
ciela) oraz wskutek odmowy podjęcia pracy przez nauczyciela pozostającego w sta-
nie nieczynnym (art. 20 ust. 7 Karty Nauczyciela). Wykładnia językowa i systemowa
przedstawionych przepisów prowadzi do jednoznacznego rezultatu, że za rozwiąza-
nie stosunku pracy „na swój wniosek” przez nauczyciela, o którym mowa w art. 88
ust. 1 Karty Nauczyciela, nie może być uznane jego rozwiązanie przez dyrektora
szkoły (jednostronnie przez pracodawcę).
Przepis art. 23 Karty Nauczyciela określa przypadki rozwiązania stosunku
pracy nauczyciela nawiązanego na podstawie mianowania. Zgodnie z art. 23 ust. 1
tej ustawy, stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania
ulega rozwiązaniu: 1) na wniosek nauczyciela; 2) w razie czasowej niezdolności nau-
czyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza
182 dni - chyba, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach okres tej nieobecności
zostanie przedłużony o kolejne 12 miesięcy, o ile nauczyciel uzyska prawo do świad-
czenia rehabilitacyjnego lub zostanie mu udzielony urlop dla poratowania zdrowia; 3)
w razie orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kon-
trolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy; 4) w razie
ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia - chyba, że z ukończeniem 65 lat życia
8
nauczyciel nie nabył prawa do emerytury i dyrektor szkoły przedłuży mu okres za-
trudnienia, nie dłużej jednak niż o 2 lata od ukończenia przez nauczyciela 65 lat ży-
cia; 5) w razie uzyskania negatywnej oceny pracy zawodowej; 6) w razie cofnięcia
skierowania do nauczania religii w szkole. Ponadto - w myśl art. 23 ust. 4 Karty Nau-
czyciela - rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie
mianowania może nastąpić na mocy porozumienia stron oraz w razie nieusprawiedli-
wionego niezgłoszenia się nauczyciela na badanie okresowe lub kontrolne, z końcem
miesiąca, w którym dyrektor otrzymał o tym informację. Analiza treści tych przepisów
prowadzi do konkluzji, że rozwiązanie stosunku pracy na wniosek nauczyciela na
podstawie art. 23 ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela (co wyraźnie koresponduje z prze-
słanką, o której mowa w art. 88 ust. 1 tej ustawy), jest trybem odrębnym od porozu-
mienia stron (art. 23 ust. 4 pkt 1 Karty Nauczyciela) oraz od rozwiązania stosunku
pracy przez dyrektora szkoły (pracodawcę) z przyczyn określonych w art. 23 ust. 1
pkt 2-6 i art. 23 ust. 4 pkt 2 tej ustawy. W szczególności należy podkreślić, że stosow-
nie do art. 23 ust. 2 pkt 1 Karty Nauczyciela, rozwiązanie stosunku pracy na wniosek
nauczyciela następuje z końcem roku szkolnego, po uprzednim złożeniu przez niego
trzymiesięcznego wypowiedzenia. Natomiast, w razie orzeczenia przez lekarza prze-
prowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wy-
konywania dotychczasowej pracy, rozwiązanie stosunku pracy następuje z końcem
miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał ostateczne orzeczenie lekarskie (art. 23
ust. 2 pkt 3 Karty Nauczyciela). W tej sytuacji do rozwiązania stosunku pracy nie do-
chodzi z inicjatywy pracownika (nauczyciela), lecz w drodze jednostronnego oświad-
czenia woli pracodawcy, przy czym dyrektor szkoły ma obowiązek rozwiązania sto-
sunku pracy i to w konkretnie oznaczonym terminie. W tym przypadku wola nauczy-
ciela - nawet gdyby została uzewnętrzniona w postaci wyraźnego wniosku - nie ma
żadnego znaczenia prawnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia
16 czerwca 2005 r., III AUa 123/04, LEX nr 164637, dotyczący zbliżonej sytuacji, gdy
rozwiązanie umowy pracę następuje wskutek upływu terminu, na jaki została zawar-
ta).
Prowadzi to do stwierdzenia, że rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem
zatrudnionym na podstawie mianowania przez dyrektora szkoły wskutek wystąpienia
przesłanek, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela, nie jest rozwią-
zaniem stosunku pracy na wniosek nauczyciela w rozumieniu art. 88 ust. 1 tej
ustawy. W ustalonych okolicznościach faktycznych sprawy ubezpieczony nie rozwią-
9
zał stosunku pracy na swój wniosek na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 1 Karty Nauczy-
ciela ani nie doszło do rozwiązania lub wygaśnięcia jego stosunku pracy w przypad-
kach określonych w art. 20 ust. 1, 5c i 7 tej ustawy. Nie rozwiązano też stosunku
pracy na mocy porozumienia stron (art. 23 ust. 4 pkt 1 Karty Nauczyciela), co może
być kwalifikowane jako rozwiązanie na wniosek nauczyciela (por. A. Barański, M.
Szymańska, J. Rozwadowska-Skrzeczyńska: Ustawa Karta Nauczyciela. Komentarz,
Warszawa 2009 - tezy 1 i 6 do art. 23 oraz teza 6 do art. 88). Z tych względów trafne
jest rozstrzygnięcie przyjęte przez Sąd Apelacyjny w zaskarżonym wyroku, że ubez-
pieczony nie spełnił warunku przejścia na emeryturę na podstawie art. 88 ust. 1 Karty
Nauczyciela, polegającego na rozwiązaniu stosunku pracy na swój wniosek.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej ubezpieczony podniósł, że 13 sierpnia 2002
r. wystąpił do pracodawcy z wnioskiem o rozwiązanie stosunku pracy z dniem 31
sierpnia 2002 r. Ustalenie tego faktu nie jest jednak objęte podstawą faktyczną za-
skarżonego wyroku, którą Sąd Najwyższy jest związany (art. 39813
§ 2 k.p.c.). Nadto,
okoliczność ta nie ma znaczenia (jest prawnie obojętna, co wywiedziono wyżej), gdyż
stosunek pracy ubezpieczonego i tak zostałby rozwiązany przez dyrektora szkoły z
dniem 31 sierpnia 2002 r.
Z powołanych względów Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną na podsta-
wie art. 39814
k.p.c.
========================================