V CZ 23/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 23/11
POSTANOWIENIE
Dnia 15 czerwca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Diany H.
przeciwko HDI Asekuracja Towarzystwu Ubezpieczeń S.A. w Warszawie
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 czerwca 2011 r.,
zażalenia strony pozwanej na orzeczenie o kosztach, zawarte w wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 3 lutego 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 3 lutego 2011 r. Sąd Okręgowy oddalił apelację powódki Diany H.
od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 14 października 2010 r. i nie obciążył jej kosztami
postępowania apelacyjnego, należnymi pozwanej HDI Asekuracja Towarzystwu
Ubezpieczeń Spółce Akcyjnej w Warszawie. Sąd ten uznał, że szczególny rodzaj sprawy,
wynikający z istotnej dla powódki kategorii roszczenia, ma bardzo ocenny charakter, a
zatem były podstawy do zastosowania art. 102 w związku z art. 391 § 1 k.p.c.
Pozwana w zażaleniu domagała się zmiany postanowienia orzekającego
o kosztach postępowania apelacyjnego przez zasądzenie na jej rzecz kwoty 1200 zł,
zarzucając, że narusza ono art. 102 k.p.c. przez błędną wykładnię, polegającą na
przyjęciu, że zaistniał szczególny wypadek, wskazujący na zastosowanie zasady
słuszności.
2
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zastosowanie przez sąd jednej z zasad orzekania o kosztach procesu, przewidzianych art.
98 do 107 k.p.c., uzależnione jest od wyniku sprawy oraz jej okoliczności faktycznych.
Przyjęcie za podstawę orzeczenia zasady odpowiedzialności za wynik sporu i obciążenie
strony przegrywającej całością, czy nawet częścią kosztów procesu, może w konkretnej
sprawie, kolidować z poczuciem sprawiedliwości oraz słuszności. W celu zapobieżenia
ewentualności wydania orzeczenia w takich warunkach wprowadzona została możliwość
oparcia go na regule objętej art. 102 k.p.c. Zgodnie z nią, do nieobciążenia strony
przegrywającej sprawę obowiązkiem zwrotu, wygrywającemu przeciwnikowi, kosztów
procesu w całości lub części, dojść może, jeśli zaistniały szczególnie uzasadnione wypadki.
Wskazuje to na określenie tej zasady jako wyjątku od podstawowej, unormowanej w art. 98
§ 1 k.p.c., a zarazem wyklucza dokonywanie rozszerzającej wykładni. Sposób skorzystania
z art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem sądu orzekającego i od oceny tego sądu
należy przesądzenie, że taki szczególnie uzasadniony wypadek nastąpił w rozpoznawanej
sprawie oraz usprawiedliwia odstąpienie od obowiązku ponoszenia kosztów procesu.
Zakwalifikowanie przypadku jako” szczególnie uzasadnionego” wymaga rozważenia
całokształtu okoliczności faktycznych sprawy. Ingerencja w to uprawnienie, w ramach
rozpoznawania środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia o kosztach procesu, następuje
jedynie w sytuacji stwierdzenia, że dokonana ocena jest dowolna, oczywiście pozbawiona
uzasadnionych podstaw. Wbrew zarzutom skarżącej Sąd Okręgowy dokonał wykładni art.
102 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. zgodnej z założeniem ustawodawcy oraz z
ugruntowanym orzecznictwem (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada
2010 r. II PZ 38/10, niepubl.; z dnia 2 lutego 2011 r., II CZ 184/10, niepubl.; z dnia 3 lutego
2011 r., I CZ 171/10, niepubl.). Do szczególnie uzasadnionych wypadków zaliczyć można
okoliczności konkretnej sprawy, łączące się z charakterem żądania poddanego pod osąd.
Na zaistnienie go w rozpoznawanej sprawie wskazuje ocena Sądu Okręgowego, która
uwzględnia wszystkie okoliczności sporu pomiędzy stronami. Subiektywne odczucia, choć
obiektywnie jedynie częściowo usprawiedliwione, mogły stanowić racjonalną przyczynę
dążenia do apelacyjnej kontroli rozmiaru przysługującego powódce świadczenia.
Wskazywała na to znaczna rozbieżność pomiędzy zapłatą dokonaną przed wniesieniem
powództwa, a ustalonymi w procesie następstwami doznanych w wypadku obrażeń oraz
przyznana Sądowi swoboda w określeniu „stosowności” zadośćuczynienia. Nie zasługuje
na podzielenie stanowisko pozwanej, że doszło do oczywiście nieuzasadnionego przyjęcia,
że obciążeniu powódki obowiązkiem ponoszenia kosztów procesu w postępowaniu
apelacyjnym sprzeciwiają się względy słuszności i zasady współżycia społecznego.
Z powyższych względów zażalenie jako pozbawione usprawiedliwionych podstaw
zostało oddalone w oparciu o art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
db
POSTANOWIENIE
Dnia 15 czerwca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Diany H.
przeciwko HDI Asekuracja Towarzystwu Ubezpieczeń S.A. w Warszawie
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 czerwca 2011 r.,
zażalenia strony pozwanej na orzeczenie o kosztach, zawarte w wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 3 lutego 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 3 lutego 2011 r. Sąd Okręgowy oddalił apelację powódki Diany H.
od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 14 października 2010 r. i nie obciążył jej kosztami
postępowania apelacyjnego, należnymi pozwanej HDI Asekuracja Towarzystwu
Ubezpieczeń Spółce Akcyjnej w Warszawie. Sąd ten uznał, że szczególny rodzaj sprawy,
wynikający z istotnej dla powódki kategorii roszczenia, ma bardzo ocenny charakter, a
zatem były podstawy do zastosowania art. 102 w związku z art. 391 § 1 k.p.c.
Pozwana w zażaleniu domagała się zmiany postanowienia orzekającego
o kosztach postępowania apelacyjnego przez zasądzenie na jej rzecz kwoty 1200 zł,
zarzucając, że narusza ono art. 102 k.p.c. przez błędną wykładnię, polegającą na
przyjęciu, że zaistniał szczególny wypadek, wskazujący na zastosowanie zasady
słuszności.
2
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zastosowanie przez sąd jednej z zasad orzekania o kosztach procesu, przewidzianych art.
98 do 107 k.p.c., uzależnione jest od wyniku sprawy oraz jej okoliczności faktycznych.
Przyjęcie za podstawę orzeczenia zasady odpowiedzialności za wynik sporu i obciążenie
strony przegrywającej całością, czy nawet częścią kosztów procesu, może w konkretnej
sprawie, kolidować z poczuciem sprawiedliwości oraz słuszności. W celu zapobieżenia
ewentualności wydania orzeczenia w takich warunkach wprowadzona została możliwość
oparcia go na regule objętej art. 102 k.p.c. Zgodnie z nią, do nieobciążenia strony
przegrywającej sprawę obowiązkiem zwrotu, wygrywającemu przeciwnikowi, kosztów
procesu w całości lub części, dojść może, jeśli zaistniały szczególnie uzasadnione wypadki.
Wskazuje to na określenie tej zasady jako wyjątku od podstawowej, unormowanej w art. 98
§ 1 k.p.c., a zarazem wyklucza dokonywanie rozszerzającej wykładni. Sposób skorzystania
z art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem sądu orzekającego i od oceny tego sądu
należy przesądzenie, że taki szczególnie uzasadniony wypadek nastąpił w rozpoznawanej
sprawie oraz usprawiedliwia odstąpienie od obowiązku ponoszenia kosztów procesu.
Zakwalifikowanie przypadku jako” szczególnie uzasadnionego” wymaga rozważenia
całokształtu okoliczności faktycznych sprawy. Ingerencja w to uprawnienie, w ramach
rozpoznawania środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia o kosztach procesu, następuje
jedynie w sytuacji stwierdzenia, że dokonana ocena jest dowolna, oczywiście pozbawiona
uzasadnionych podstaw. Wbrew zarzutom skarżącej Sąd Okręgowy dokonał wykładni art.
102 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. zgodnej z założeniem ustawodawcy oraz z
ugruntowanym orzecznictwem (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada
2010 r. II PZ 38/10, niepubl.; z dnia 2 lutego 2011 r., II CZ 184/10, niepubl.; z dnia 3 lutego
2011 r., I CZ 171/10, niepubl.). Do szczególnie uzasadnionych wypadków zaliczyć można
okoliczności konkretnej sprawy, łączące się z charakterem żądania poddanego pod osąd.
Na zaistnienie go w rozpoznawanej sprawie wskazuje ocena Sądu Okręgowego, która
uwzględnia wszystkie okoliczności sporu pomiędzy stronami. Subiektywne odczucia, choć
obiektywnie jedynie częściowo usprawiedliwione, mogły stanowić racjonalną przyczynę
dążenia do apelacyjnej kontroli rozmiaru przysługującego powódce świadczenia.
Wskazywała na to znaczna rozbieżność pomiędzy zapłatą dokonaną przed wniesieniem
powództwa, a ustalonymi w procesie następstwami doznanych w wypadku obrażeń oraz
przyznana Sądowi swoboda w określeniu „stosowności” zadośćuczynienia. Nie zasługuje
na podzielenie stanowisko pozwanej, że doszło do oczywiście nieuzasadnionego przyjęcia,
że obciążeniu powódki obowiązkiem ponoszenia kosztów procesu w postępowaniu
apelacyjnym sprzeciwiają się względy słuszności i zasady współżycia społecznego.
Z powyższych względów zażalenie jako pozbawione usprawiedliwionych podstaw
zostało oddalone w oparciu o art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
db