Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PK 80/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 czerwca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Halina Kiryło (przewodniczący)
SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca)
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa G. P.
przeciwko Zespołowi Szkół Publicznych […]
o ustalenie treści stosunku pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 21 czerwca 2011 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 23 kwietnia 2010 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa . P. przeciwko
Zespołowi Szkół Publicznych o: 1. zobowiązanie pozwanego do potwierdzenia na
piśmie faktu przekształcenia się stosunku pracy nawiązanego na podstawie umowy
o pracę na czas nieokreślony w stosunek pracy na podstawie mianowania
2
stosownie do postanowień art. 10 ust. 5b Karty Nauczyciela z dniem 1 października
2000 r. z uwzględnieniem, że powódka jest zatrudniona na stanowisku nauczyciela
w Gimnazjum; 2. zobowiązanie strony pozwanej do sporządzenia aneksu do Aktu
mianowania sporządzonego według stanu na dzień 1 października 2007 r.; 3.
uznanie, że przeniesienie powódki do pracy w Szkole Podstawowej w Zespole
Szkół jest nieuzasadnione; 4. zobowiązania pozwanego do zatrudnienia powódki
na stanowisku nauczyciela Gimnazjum w Zespole Szkół w pełnym wymiarze godzin
- wyrokiem z dnia 29 stycznia 2010 r. oddalił powództwo i zasądził od powódki na
rzecz pozwanego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd Rejonowy ustalił, że Inspektor Oświaty i Wychowania pismem z dnia 8 maja
1990 r. stwierdził, że powódka z dniem 1 września 1987 r. stała się nauczycielem
mianowanym w rozumieniu art. 95 ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela. Powódka
została zatrudniona w Szkole Podstawowej od dnia 31 sierpnia 1997 r. w pełnym
wymiarze godzin na czas określony. Pismem z dnia 29 maja 2000 r. dyrektor
Gimnazjum zwrócił się do dyrektora Szkoły Podstawowej o przeniesienie powódki z
tejże szkoły do Gimnazjum z dniem 1 września 2000 r. na mocy porozumienia
stron. Następnie Zarząd Gminy pismem z dnia 17 lipca 2000 r. nałożył na powódkę
obowiązek podjęcia pracy od 1 września 2000 r. w Szkole Podstawowej w
wymiarze 4/18 etatu w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru
zajęć. Powódka miała zawarte ze Szkołą Podstawową umowy o pracę na czas
określony od 1 września 2000 r. do 31 sierpnia 2001 r., od 1 września 2001 r. do 31
października 2001 r., od 1 listopada 2001 r. do 31 sierpnia 2007 r. Na mocy
uchwały Rady Gminy z dnia 18 marca 2004 r. został założony Zespół Szkół
Publicznych. Powódka została poinformowana, że z dniem 1 września 2004 r. stała
się nauczycielem Gimnazjum w Zespole Szkół Publicznych. Od 1 wrześnią 2007 r.
został zatrudniony nauczyciel kontraktowy - magister informatyki i techniki, do
nauczania techniki i informatyki i do chwili obecnej uczy tych przedmiotów.
Powódka jest magistrem matematyki, a w gimnazjum jest tylko 14 godzin
matematyki. Z uwagi na to, że jest ona nauczycielem mianowanym, uzupełnia etat
w szkole podstawowej w wymiarze 4 godzin. W ocenie Sądu stosunek pracy z
powódką został nawiązany na podstawie mianowania w rozumieniu ustawy z dnia
26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, gdyż powódka spełniała warunki określone
3
w art. 10 ust. 2 tej ustawy. Każde następne zatrudnienie powódki odbywało się z
uwzględnieniem faktu, że jest ona nauczycielem mianowanym. Na prośbę powódki
pracodawca pismem z dnia 9 listopada 2009 r. potwierdził, że powódka jest
zatrudniona na podstawie mianowania.
W świetle tych ustaleń w ocenie sądu bezzasadne było żądanie powódki
zobowiązania pozwanego do potwierdzenia na piśmie faktu przekształcenia jej
stosunku pracy nawiązanego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w
stosunek pracy na podstawie mianowania stosownie do postanowień art. 10 ust. 5b
Karty Nauczyciela z dniem 1 października 2000 r. z uwzględnieniem, że powódka
została zatrudniona na stanowisku nauczyciela w Gimnazjum. Bezzasadne także
zdaniem Sądu jest żądanie zobowiązania strony pozwanej do sporządzenia aneksu
do Aktu mianowania sporządzonego według stanu na dzień 1 października 2007 r.
Powódka przez cały czas była i jest zatrudniona jako nauczyciel mianowany. Jeżeli
chodzi o żądanie powódki w postaci uznania, że przeniesienie powódki do pracy w
Szkole Podstawowej w Zespole Szkół jest nieuzasadnione oraz zobowiązania
pozwanego do zatrudnienia powódki na stanowisku nauczyciela Gimnazjum w
Zespole Szkół w pełnym wymiarze godzin, uznać należało te roszczenia za
nieuzasadnione. Od 2007 r. na skutek zmiany art. 10 ust. 1 Karty Nauczyciela
nauczyciel może być zatrudniony w zespole szkół na podstawie umowy o pracę lub
mianowania. Powódka jak to wyżej ustalono jest zatrudniona w Zespole Szkół
Publicznych na podstawie mianowania.
Na powyższe orzeczenie powódka wniosła apelację.
Wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2010 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Przemyślu oddalił apelację powódki. Sąd stwierdził,
że w apelacji powódka domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez:
zobowiązanie pozwanego do wydania jej aktu mianowania, w którym zostanie
wskazane (zgodnie z art. 14 ustawy Karta Nauczyciela): stanowisko i miejsce
pracy: nauczyciel, Zespół Szkół Publicznych, termin rozpoczęcia pracy: 1 września
1997 r., wynagrodzenie lub zasady jego ustalania, typ szkoły, w której pracuje, jako
nauczyciel: Gimnazjum Publiczne; przywrócenie jej do pracy w Gimnazjum w
pełnym wymiarze godzin na stanowisku nauczyciela matematyki i informatyki.
Sformułowane w ten sposób żądanie zostało przez Sąd potraktowane jako jego
4
zmiana na etapie postępowania apelacyjnego. Taka zmiana zgodnie z art. 383 zd.
1 k.p.c. była niedopuszczalna i oznaczała zakaz badania takiego roszczenia pod
kątem jego merytorycznych podstaw. Ponadto powódka w apelacji zarzucała
naruszenie prawa materialnego art. 18 Karty Nauczyciela mającego istotny wpływ
na treść rozstrzygnięcia. Sąd przyjął, że na tle rozpoznawanego stanu faktycznego
przepis art. 18 ust. 1 Karty Nauczyciela dotyczy przeniesienia na inne stanowisko w
tej samej szkole, dotyczy przeniesienia do innej szkoły, w granicach tej samej
miejscowości, oraz przeniesienia do innej szkoły w innej miejscowości, przy czym w
obu ostatnich przypadkach przeniesienie może nastąpić na to samo lub inne
stanowisko. Istotne przy tym jest, że dotyczy to przeniesienia do innej szkoły, a nie
przeniesienia do innego oddziału tej samej szkoły. Jeżeli dana szkoła ma kilka
oddziałów w danej miejscowości, a nawet w kilku miejscowościach, to przepis art.
18 ust. 1 Karty Nauczyciela ma zastosowanie tylko wtedy, gdy przeniesienie z
jednego oddziału szkoły do innego jej oddziału połączone jest ze zmianą
stanowiska danego nauczyciela. Mając na uwadze fakt, że ubezpieczona była
zatrudniona w Zespole Szkół, wykonywanie pracy w dwóch oddziałach wyżej
wymienionego zespołu tj. szkoły podstawowej i gimnazjum w charakterze
nauczyciela matematyki nie naruszało przepisu art. 18 ust. 1 powołanej ustawy.
Na powyższe orzeczenie powódka wniosła skargę kasacyjną zaskarżając
wyrok Sądu Okręgowego z dnia 23 kwietnia 2010 r. w całości, podnosząc
naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisu art. 18 ust. 1
ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 97,
poz. 674) polegającą na przyjęciu przez Sąd drugiej instancji stanowiska, że
przeniesienie nauczyciela mianowanego z gimnazjum do szkoły podstawowej
funkcjonujących w ramach zespołu szkół nie jest przeniesieniem do innej szkoły, na
inne stanowisko, w rozumieniu art. 18 ust. 1 wskazanej ustawy oraz naruszenie
przepisu postępowania - art. 383 k.p.c. polegającego na tym, że Sąd Okręgowy w
P. przyjął, że powódka na etapie postępowania apelacyjnego dokonała zmiany
roszczenia, przy czym uchybienie to miało istotny wpływ na wynik sprawy, bowiem
doprowadziło do oddalenia apelacji powódki. Wskazując na powyższe powódka
wnosi: o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w całości i
przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania; ewentualnie o
5
uchylenie w całości poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego z dnia 29
stycznia 2010 r. i przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za wszystkie instancje; ewentualnie, o
uchylenie zaskarżonych wyroków (jak w pkt 1 i 2) i orzeczenie co do istoty sprawy
poprzez: - zobowiązanie pozwanego do wydania aktu mianowania, w którym
zostanie wskazane (zgodnie z art. 14 Karty Nauczyciela): stanowisko i miejsce
pracy: Nauczyciel, Zespół Szkół Publicznych; termin rozpoczęcia pracy: 1 września
1997 r.; wynagrodzenie lub zasady jego ustalania: 2.616 zł; typ (rodzaj) szkoły w
której pracuje nauczyciel: Gimnazjum Publiczne; przywrócenie powódki do pracy w
Gimnazjum w pełnym wymiarze godzin.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest nieuzasadniona. Sąd Najwyższy podziela pogląd
Sądu drugiej instancji, że Zespół Szkół był pracodawcą powódki. Powstał on z
dniem 18 marca 2004 r. ze Szkoły Podstawowej i Gimnazjum, na podstawie art. 62
ust. 1 ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z art. 62 ust. 2 tej ustawy dyrektor
zespołu jest dyrektorem szkoły w rozumieniu ustawy. Wynika stąd, iż jest on
upoważniony do dokonywania czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w
imieniu pracodawcy będącego jednostką organizacyjną (art. 31
§ 1 KP). Jednostką
tą jest Zespół Szkół Publicznych, jego dyrektor dokonuje więc tych czynności
wobec nauczycieli Szkoły Podstawowej i Gimnazjum. Zdolność do zatrudniania
pracowników ma Zespół Szkół (art. 3 k.p.), a Szkoła Podstawowa i Gimnazjum
stanowią miejsce (placówkę) wykonywania pracy. Nadto obie te jednostki posiadają
ten sam organ prowadzący - Gminę. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w
wyroku z dnia 19 kwietnia 1979 r., I PR 16/79 (OSNCP 1979 z. 10, poz. 205,
OSPiKA 1981 z. 1, poz. 19 z glosą Z.Hajna oraz z. 9, poz. 158 z glosą J.Kuleszy),
przyjmując, że zespół opieki zdrowotnej będący samodzielną jednostką
organizacyjną zespalającą wszystkie lub niektóre placówki służby zdrowia
działające na określonym obszarze, jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 k.p.. Nie
są natomiast pracodawcami jednostki organizacyjne wchodzące w skład zespołu,
chyba że w statucie tego zespołu przewidziane są - i w praktyce stosowane - dla
kierowników tych jednostek organizacyjnych uprawnienia do nawiązywania, zmiany
i rozwiązywania stosunku pracy; wówczas są one pracodawcami w rozumieniu
6
przepisów Kodeksu pracy. Wobec tego ani szkoła podstawowa, ani gimnazjum nie
są odrębnymi jednostkami organizacyjnymi. Jednostką organizacyjną w myśl art. 31
§ 1 k.p. jest zespół szkół. Bezsporną okolicznością było to, że w gimnazjum
powódka w ramach pensum przydzielone miała 14 godzin matematyki. Do
uzupełnienia pełnego wymiaru 18 godzin tygodniowo pracodawca zmuszony był
powierzyć powódce 4 godziny w szkole podstawowej. Decyzja ta nie była
sprzeczna, wbrew twierdzeniom powódki, z obowiązującymi przepisami prawa.
Wykonywanie pracy przez powódkę w gimnazjum i szkole podstawowej stwarzało
możliwość podjęcia przez nią pracy w pełnym wymiarze zajęć. Powódka posiadała
kwalifikacje do uzupełnienia brakujących 4 godzin tygodniowo do pełnego pensum
dydaktycznego w szkole podstawowej, a powierzone jej tam obowiązki nie
podlegały ograniczeniom przewidzianym w art. 18 ust. 1 ustawy - Karta
Nauczyciela, bowiem wiązało się z wykonywaniem pracy na takich samych
stanowiskach jakie powódka piastowała w gimnazjum. W niniejszej sprawie nie
został naruszony przepis art. 18 Karty Nauczyciela, skoro jednostką organizacyjną
zatrudniającą powódkę był zespół szkół w skład którego wchodziły dwie placówki
szkolne: szkoła podstawowa i gimnazjum nie mające w świetle przepisów prawa
pracy zdolności zatrudniania pracowników. Strona pozwana przeniosła powódkę
bez wskazywania, że czyni to na podstawie art. 18 Karty Nauczyciela. Ustalony w
niniejszej sprawie stan faktyczny nie jest objęty ani hipotezą i dyspozycją art. 18
Karty Nauczyciela. W myśl art. 18 ust. 1 tej Karty, nauczyciel mianowany może być
przeniesiony na własną prośbę lub z urzędu za jego zgodą na inne stanowisko w tej
samej lub innej szkole, w tej samej lub innej miejscowości, na takie samo lub inne
stanowisko. Przepis ten dotyczy przeniesienia na inne stanowisko w tej samej
szkole, dotyczy przeniesienia do innej szkoły, w granicach tej samej miejscowości,
oraz przeniesienia do innej szkoły w innej miejscowości, przy czym w obu ostatnich
przypadkach przeniesienie może nastąpić na to samo lub inne stanowisko. Istotne
przy tym jest to, że - pomijając przypadek przeniesienia na inne stanowisko, gdyż
nie dotyczy on powódki – przepis ten dotyczy przeniesienia do innej szkoły bądź
innego zespołu szkół, a nie dotyczy przeniesienia do innego oddziału tej samej
szkoły bądź tego samego zespołu szkół. Zespół Szkół Publicznych składał się z
dwóch placówek szkolnych, zatem w niniejszej sprawie przepis art. 18 ust. 1 Karty
7
Nauczyciela miał by zastosowanie tylko wtedy, gdy przeniesienie z jednej placówki
do drugiej połączone było ze zmianą stanowiska nauczyciela. Takiej zaś zmiany w
przypadku powódki nie było. Ponadto z uwagi na większą stabilność stosunku
pracy nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania, w porównaniu z
zatrudnieniem „umownym", pracodawca powinien mieć większą swobodę w
„dysponowaniu" jego osobą (większą możliwość przenoszenia go), a to prowadzi
do wniosku, iż zasadniczo nie należy tej swobody ograniczać przez „wiązanie"
miejsca pracy nauczyciela tylko z określoną placówką danej jednostki
organizacyjnej. Ten ogólniejszy wzgląd, obok racji wypływających z analizy
językowo-logicznej przepisów art. 18 Karty Nauczyciela, przemawia dodatkowo za
słusznością poglądu, że przenoszenie mianowanych nauczycieli w ramach zespołu
szkół, nawet jeżeli łączy się ze zmianą miejsca wykonywania pracy (ale bez zmiany
stanowiska), nie podlega ograniczeniom przewidzianym w art. 18 ust. 1 Karty
Nauczyciela i może nastąpić bez zgody nauczyciela.
Wskazać należy także, odnosząc się do dalszych zarzutów skargi
kasacyjnej, że treść żądań powódki przedstawionych w apelacji w postaci
zobowiązania pozwanego do wydania jej aktu mianowania, w którym zostanie
wskazane (zgodnie z art. 14 ustawy Karta Nauczyciela): stanowisko i miejsce
pracy: nauczyciel, Zespół Szkół Publicznych, termin rozpoczęcia pracy: 1 września
1997 r., wynagrodzenie lub zasady jego ustalania, typ szkoły, w której pracuje, jako
nauczyciel: Gimnazjum Publiczne; przywrócenie jej do pracy w Gimnazjum Nr 2 w
pełnym wymiarze godzin na stanowisku nauczyciela matematyki i informatyki - nie
była uzasadniona, skoro nie było potrzeby potwierdzania statusu prawnego
powódki jako nauczyciela, bowiem z prawidłowo poczynionych przez Sąd
Rejonowy ustaleń wynikało, że Inspektor Oświaty i Wychowania pismem z dnia 8
maja 1990 r. stwierdził, że powódka z dniem 1 września 1987 r. stała się
nauczycielem mianowanym w rozumieniu art. 96 ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela, a
więc z mocy samej ustawy. Każde zatrudnienie powódki odbywało się z
uwzględnieniem faktu, że jest ona nauczycielem mianowanym. Na jej prośbę
pracodawca pismem z dnia 9 listopada 2009 r. potwierdził, że jest ona zatrudniona
na podstawie mianowania, na stanowisku nauczyciela w Zespole Szkół
Publicznych. Wymieniono przy tym typy szkół wchodzące w skład tego Zespołu.
8
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy orzekł, na podstawie art. 39814
k.p.c., jak sentencji orzeczenia.