Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 138/11
POSTANOWIENIE
Dnia 5 sierpnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Remontowo - Handlowego "R."
M. W.Spółki Jawnej w O.
przeciwko R. K.
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 5 sierpnia 2011 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 1 grudnia 2010 r.,
1) odrzuca skargę kasacyjną
2) zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1 800
(jeden tysiąc osiemset) zł tytułem zwrotu postępowania
kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Powodowe Przedsiębiorstwo Remontowo – Handlowe „R.” M. W. Spółka
jawna w O. wniosło skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 1
grudnia 2010 r. wydanego w sprawie o zapłatę reszty czynszu najmu kruszarki
mobilno-udarowej R-900 (w kwocie 125 008 zł) oraz należności za sprzedane
części, przeglądy maszyny i jej naprawy (71 801,75 zł). Sąd pierwszej instancji
uwzględnił powództwo do kwoty 195 750,79 zł – w tym w całości zasądził
należność czynszową, a kwotę żądaną z tytułu zapłaty za części, przeglądy i
naprawy obniżył o dokonaną wpłatę 1 058,96 zł i w tej części powództwo oddalił.
Sąd Apelacyjny, który rozstrzygał spór na skutek apelacji pozwanego, zmienił
wyrok Sądu Okręgowego w ten sposób, że oddalił powództwo w całości i orzekł o
kosztach stosownie do wyniku sporu. Sąd ten wyliczył czynsz za okres, kiedy
pozwany R. K. rzeczywiście mógł korzystać z maszyny na kwotę 215 208 zł, za
uzasadnione uznał także sumy należne za naprawy, przeglądy i części zamienne w
wysokość 70 742,79 zł. Przyjął jednak, że dochodzona należność została już
zaspokojona, ponieważ pozwany wpłacił powodowi 200 000 zł na jej poczet, a
reszta wierzytelności uległa umorzeniu w wyniku potrącenia z wzajemną
wierzytelnością pozwanego o zwrot danego zadatku (w kwocie 100 000 zł). Sąd
Apelacyjny nie podzielił stanowiska powoda, że miał on prawo zatrzymać zadatek,
skoro pozwany zrezygnował z zawarcia umowy kupna maszyny (zadatek stanowił
element postanowień umowy przedwstępnej sprzedaży kruszarki) i otrzymana z
tego tytułu kwota nie powinna być uwzględniana w rozliczeniach z tytułu czynszu i
kosztów eksploatacyjnych. Zdaniem tego Sądu powód nie dopełnił wymagań art.
394 § 1 k.c., ponieważ nie złożył oświadczenia o odstąpieniu od umowy
przedwstępnej z pozwanym, wobec czego zadatek podlegał zwrotowi i mógł
stanowić przedmiot potrącenia.
Skarga kasacyjna powoda skierowana została przeciwko rozstrzygnięciu
oddalającemu powództwo w części obejmującej kwotę 100 000 zł. Skarżący oparł
ją na podstawie z art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c., zarzucając naruszenia art. 394 § 1 k.c.,
przez jego błędną wykładnię, opartą na założeniu że warunkiem zatrzymania
zadatku jest złożenie wyraźnego oświadczenia o odstąpieniu od umowy.
3
We wnioskach skarżący domagał się uchylenia wyroku w zaskarżonej części
i przekazania sprawy w tej części do ponownego rozpoznania Sądowi II instancji,
ewentualnie uchylenia tego wyroku w części oddalającej powództwo do kwoty
100.000,- zł i jego zmiany przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki
powyższej kwoty.
Pozwany w odpowiedzi na skargę kasacyjna wniósł o jej odrzucenie
i zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego
Sąd Najwyższy, zważył co następuje.
Skarga kasacyjna ukształtowana została w przepisach kodeksu
postępowania cywilnego jako środek odwoławczy o szczególnym charakterze,
nakierowany na ochronę interesu publicznego przez zapewnienie rozwoju prawa
i jednolitości wykładni, nie zaś jako ogólnie dostępny środek zaskarżenia orzeczeń
nie satysfakcjonujących stron. Jednym z przejawów ograniczonego zakresu skargi
kasacyjnej jest wyłączenie dopuszczalności wykorzystania tego instrumentu do
zaskarżania pewnych kategorii spraw, do których należą także sprawy o czynsz
najmu (art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c.). Skarga nie przysługuje również w sprawach
gospodarczych o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest
niższa niż siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych. Pozwany słusznie wskazuje
w odpowiedzi na skargę, że o tym, co jest przedmiotem sprawy decyduje żądanie
zgłoszone przez powoda. W niniejszej sprawie powód nie dochodził zadatku, co
wyraźnie zaznaczył w pozwie (kwota zadatku znajdowała się bowiem w jego
majątku i uznawał ją za niepodlegającą zwrotowi) lecz zapłaty czynszu oraz
świadczeń za zakup części, serwisowanie i naprawy maszyny. Na etapie
postępowania apelacyjnego przedmiotem rozpoznania było roszczenie o zapłatę
reszty czynszu w kwocie 195 008 zł i roszczenie o zapłatę za części, usługi
serwisowe i naprawy w kwocie 70 742,79 zł. Kwestia zadatku wiązała się
z zagadnieniem czy wierzytelność powoda istnieje nadal czy też już wygasła na
skutek jej zaspokojenia, jednak występowała jedynie jako element obrony
pozwanego, a nie jako przedmiot roszczeń powoda. W konsekwencji skarga
kasacyjna w niniejszej sprawie jest niedopuszczalna, ponieważ co do roszczenia
o zapłatę czynszu prawo jej złożenia wyłącza art. 3982
§ 2 pkt 1 k.p.c., a w zakresie
roszczenia o należności inne niż z tytułu czynszu – możliwość skorzystania z tego
4
środka wyklucza art. 3982
§ 1 k.p.c. (gospodarczy charakter niniejszej sprawy nie
budzi wątpliwości).
Z przytoczonych względów skargę powoda należało odrzucić na podstawie
art. 3986
§ 2 i 3 k.p.c.
Orzeczenie o kosztach postępowania kasacyjnego wynika z treści art. 39821
k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 2, § 3 ust. 1, § 6 pkt
6 i § 13 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163,
poz. 1348 ze zm.).