Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 52/11
POSTANOWIENIE
Dnia 11 sierpnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa W. C. i A. C.
przeciwko M. S. i T. S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 11 sierpnia 2011 r.,
zażalenia pozwanych na postanowienie zawarte w punkcie 2. wyrok Sądu
Okręgowego z dnia 11 stycznia 2011 r.,
zmienia zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zasądza
od powodów solidarnie na rzecz pozwanych kwotę 600
(sześćset) zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego oraz
zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanych kwotę 120
(sto dwadzieścia) zł tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 11 stycznia 2011 r. Sąd Okręgowy oddalił apelację
powodów W. C. i A. C. od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 1 września 2010 r.
oddalającego ich powództwo o zapłatę za bezumowne korzystanie z mieszkania,
skierowane przeciwko M. S. i T. S. W wyroku tym Sąd drugiej instancji zniósł
wzajemnie między stronami koszty postępowania w instancji odwoławczej. W
uzasadnieniu wyjaśnił, że orzekając o kosztach zastosował art. 108 § 1 k.p.c. w zw.
z art. 100 k.p.c. Stwierdził, że jedyną podstawą oddalenia apelacji był skuteczny
zarzut przedawnienia roszczenia, który został sformułowany dopiero na etapie
postępowania apelacyjnego mimo, że nie było przeszkód, aby podnieść go podczas
postępowania przez Sądem pierwszej instancji. W związku z tym zasady słuszności
nakazywały zniesienie wzajemne kosztów postępowania odwoławczego.
Zażalenie na powyższe orzeczenie złożyła strona poznana.
Zarzuciła naruszenie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. poprzez ich nie
zastosowanie w sprawie z uwagi na bezzasadne przyjęcie, iż strona pozwana
podniosła zarzut przedawnienia roszczenia dopiero w toku postępowania przed
Sądem drugiej instancji. W konkluzji wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia
poprzez orzeczenie o obowiązku zwrotu solidarnie przez stronę powodową
na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego lub o uchylenie tego
postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy, zważył co następuje:
Zaskarżone orzeczenie o kosztach postępowania w drugiej instancji narusza
art. 100 k.p.c., który Sąd Okręgowy wskazał jako podstawę prawną rozstrzygnięcia.
Powołany przepis umożliwia zniesienie wzajemne kosztów wówczas, kiedy żądania
stanowiące przedmiot rozstrzygnięcia zostały uwzględnione tylko częściowo.
Nie uprawnia więc do zastosowania tej formuły rozdziału kosztów wtedy, kiedy
żądania w ogóle nie zostały uwzględnione, jak to ma miejsce w rozpatrywanej
sprawie. Argumentacja Sądu odwołująca się do zasadności i czasu zgłaszania
przez pozwanych zarzutów w toku sprawy zdaje się wskazywać, że jego orzeczenie
3
miało uwzględniać zasady słuszności, a zatem jego podstawą byłby w istocie art.
102 k.p.c. Jednakże treść rozstrzygnięcia nie przystaje do unormowania zawartego
w tym przepisie, który pozwala w wypadkach szczególnie uzasadnionych zasądzić
od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążyć jej w ogóle
kosztami. Ponadto, na co słusznie wskazują skarżący, nie sposób dopatrzeć się
w sprawie szczególnych okoliczności. Pozwani w pierwszej instancji bronili się
zarzutem niezasadności dochodzonych roszczeń i ich częściowego przedawnienia.
Ich obrona przyniosła pożądany rezultat, powództwo zostało bowiem oddalone
przez Sąd pierwszej instancji, m.in. przy uwzględnieniu zarzutu przedawnienia
znacznej części dochodzonej należności. W odpowiedzi na apelację powodów
pozwani podnieśli, że roszczenie uległo przedawnieniu w całości, z uwagi na
wystąpienie innej podstawy prawnej normującej termin przedawnienia.
Ten argument zadecydował o rozstrzygnięciu Sądu Okręgowego, który oddalił
apelację chociaż zakwestionował w całości motywy, które skłoniły Sąd Rejonowy
do oddalenia powództwa. Zważywszy jednak, że podniesienie zarzutu
przedawnienia aktualizuje obowiązek badania przez sąd jego zasadności nie tylko
w zakresie podstawy wskazanej przez stronę ale także przy uwzględnieniu innych
ewentualnych podstaw wynikających z prawidłowego zastosowania prawa
materialnego do przedstawionych okoliczności faktycznych – stwierdzić należy,
że co do części roszczenia objętej tym zarzutem pozwanych już w postępowaniu
pierwszoinstancyjnym Sąd odwoławczy nie orzekał na podstawie zarzutu
podniesionego dopiero w postępowaniu odwoławczym. Ponadto zaś spóźnione
wykorzystanie zarzutu tylko wyjątkowo mogłoby uzasadniać odstąpienie od reguł
przewidzianych w art. 98 k.p.c. Artykuł 102 k.p.c. posługuje się bowiem pojęciem
„wypadków szczególnie uzasadnionych”, co oznacza sytuacje procesowe
odbiegające od normy, zawierające w sobie elementy społecznie nieuzasadnionego
pokrzywdzenia i naruszające poczucie sprawiedliwości. W rozpatrywanej sprawie
tego rodzaju sytuacja nie zachodzi.
Z przytoczonych względów zażalenie należało uwzględnić poprzez zmianę
zaskarżonego orzeczenia i zastosowanie reguły z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art.
99 k.p.c. i art. 105 § 2 k.p.c. Zmiana dokonana została na podstawie art. 3941
§ 3
w zw. z art. 39816
k.p.c.
4
O kosztach postępowania zażaleniowego Sąd Najwyższy orzekł w oparciu
o art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c., art. 391 § 1 k.p.c. i art. 98 § 1 i 3 oraz
art. 99 k.p.c.