II CZ 51/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:21-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 51/11
POSTANOWIENIE
Dnia 25 sierpnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa Karola O.
przeciwko Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 25 sierpnia 2011 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie o kosztach zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 17 czerwca 2010 r.,
1) oddala zażalenie;
2) przyznaje radcy prawnemu Bartoszowi D. od Skarbu
Państwa - Sądu Apelacyjnego tytułem kosztów pomocy
prawnej udzielonej powodowi w postępowaniu
zażaleniowym kwotę 2700 zł (dwa tysiące siedemset)
podwyższoną o stawkę podatku od towarów i usług;
3) zasądza od powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa kwotę 1800 zł (jeden tysiąc osiemset)
tytułem kosztów postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 17 czerwca 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powoda i na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., 99 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 6, § 13 ust. 1 pkt
2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat na czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163 poz. 1348 ze zm.) zasądził od powoda
na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 2.700 zł tytułem kosztów
zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.
Przytoczone rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zaskarżył zażaleniem
powód zarzucając, że narusza ono art. 102 k.p.c. Skarżący wniósł o uchylenie
w całości zaskarżonego postanowienia poprzez nie obciążanie go kosztami
z tytułu zastępstwa procesowego; zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu zażaleniowym od strony przeciwnej, ewentualnie przyznanie
kosztów wedle norm przepisanych tytułem nieopłaconej pomocy prawnej dla
pełnomocnika z urzędu.
Powód, który dochodził w sprawie od Skarbu Państwa zadośćuczynienia za
odbywanie wyroków karnych w celach, niespełniających standardów co do
pozostawania w nich stosownej ilości osadzonych, podniósł w zażaleniu, że
w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji został zwolniony od kosztów
procesu, a na podstawie art. 102 k.p.c. nie został obciążony kosztami z tytułu
zastępstwa procesowego strony przeciwnej, podczas gdy Sąd Apelacyjny na
podstawie tego samego stanu faktycznego zasądził od niego pełne koszty.
Sytuacja powoda, przebywającego nadal w zakładzie karnym nie zmieniła się,
a z uwagi na brak możliwości zarobkowania zwiększyło się jego zadłużenie
alimentacyjne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może w ogóle nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Podstaw do jego
zastosowania należy poszukiwać w konkretnych okolicznościach danej sprawy,
przekonujących o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej
kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe. Należą
3
do nich zarówno fakty związane z samym procesem jak i leżące poza nim,
a dotyczące sytuacji życiowej, stanu majątkowego stron, które powinny być
oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego,
w świetle których uzasadniona jest ocena, że chodzi o wypadek szczególnie
uzasadniony. Sam stan majątkowy czy sytuacja finansowa powoda nie stanowi
okoliczności wyłącznie decydującej o zwolnieniu od kosztów procesu w pełnym
zakresie. O ile bowiem taki stan może uzasadniać zwolnienie strony - całkowicie
lub częściowo - od kosztów sądowych, co wiąże się z zagwarantowaniem jej prawa
do sądu, to w przypadku kontynuowania przegranego w pierwszej instancji procesu
strona powinna liczyć się z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony strony
przeciwnej. Oddalenia wniosku o ich zasądzenie od strony korzystającej ze
zwolnienia od kosztów sądowych nie uzasadnia przy tym czasowy brak możliwości
ich wyegzekwowania od tej strony.
Skorzystanie z możliwości zastosowania przepisu art. 102 k.p.c.
ustawodawca pozostawia uznaniu sądu. W związku z tym, jak przyjmuje się
w orzecznictwie (tak m. in. postanowienia SN z dnia 3 grudnia 2007 r., l CZ 110/07
i z dnia 1 października 2010, I CZ 142/10 niepublikowane) zmiana takiego
orzeczenia o kosztach przez sąd odwoławczy powinna mieć charakter wyjątkowy
i dotyczyć sytuacji oczywistego naruszenia przytoczonych wskazań do
zastosowania art. 102 k.p.c. Na tle motywów zaskarżonego postanowienia oraz
uzasadnienia wniesionego zażalenia sytuacja taka w sprawie nie zachodzi.
Z tych względów orzeczono, jak w sentencji (art. 385 w zw. z art. 3941
§ 3,
art. 39821
i art. 397 § 2 k.p.c., art. 98 § 1 w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.).
db
POSTANOWIENIE
Dnia 25 sierpnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa Karola O.
przeciwko Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 25 sierpnia 2011 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie o kosztach zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 17 czerwca 2010 r.,
1) oddala zażalenie;
2) przyznaje radcy prawnemu Bartoszowi D. od Skarbu
Państwa - Sądu Apelacyjnego tytułem kosztów pomocy
prawnej udzielonej powodowi w postępowaniu
zażaleniowym kwotę 2700 zł (dwa tysiące siedemset)
podwyższoną o stawkę podatku od towarów i usług;
3) zasądza od powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa kwotę 1800 zł (jeden tysiąc osiemset)
tytułem kosztów postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 17 czerwca 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powoda i na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., 99 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 6, § 13 ust. 1 pkt
2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat na czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163 poz. 1348 ze zm.) zasądził od powoda
na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 2.700 zł tytułem kosztów
zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.
Przytoczone rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zaskarżył zażaleniem
powód zarzucając, że narusza ono art. 102 k.p.c. Skarżący wniósł o uchylenie
w całości zaskarżonego postanowienia poprzez nie obciążanie go kosztami
z tytułu zastępstwa procesowego; zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu zażaleniowym od strony przeciwnej, ewentualnie przyznanie
kosztów wedle norm przepisanych tytułem nieopłaconej pomocy prawnej dla
pełnomocnika z urzędu.
Powód, który dochodził w sprawie od Skarbu Państwa zadośćuczynienia za
odbywanie wyroków karnych w celach, niespełniających standardów co do
pozostawania w nich stosownej ilości osadzonych, podniósł w zażaleniu, że
w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji został zwolniony od kosztów
procesu, a na podstawie art. 102 k.p.c. nie został obciążony kosztami z tytułu
zastępstwa procesowego strony przeciwnej, podczas gdy Sąd Apelacyjny na
podstawie tego samego stanu faktycznego zasądził od niego pełne koszty.
Sytuacja powoda, przebywającego nadal w zakładzie karnym nie zmieniła się,
a z uwagi na brak możliwości zarobkowania zwiększyło się jego zadłużenie
alimentacyjne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może w ogóle nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Podstaw do jego
zastosowania należy poszukiwać w konkretnych okolicznościach danej sprawy,
przekonujących o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej
kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe. Należą
3
do nich zarówno fakty związane z samym procesem jak i leżące poza nim,
a dotyczące sytuacji życiowej, stanu majątkowego stron, które powinny być
oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego,
w świetle których uzasadniona jest ocena, że chodzi o wypadek szczególnie
uzasadniony. Sam stan majątkowy czy sytuacja finansowa powoda nie stanowi
okoliczności wyłącznie decydującej o zwolnieniu od kosztów procesu w pełnym
zakresie. O ile bowiem taki stan może uzasadniać zwolnienie strony - całkowicie
lub częściowo - od kosztów sądowych, co wiąże się z zagwarantowaniem jej prawa
do sądu, to w przypadku kontynuowania przegranego w pierwszej instancji procesu
strona powinna liczyć się z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony strony
przeciwnej. Oddalenia wniosku o ich zasądzenie od strony korzystającej ze
zwolnienia od kosztów sądowych nie uzasadnia przy tym czasowy brak możliwości
ich wyegzekwowania od tej strony.
Skorzystanie z możliwości zastosowania przepisu art. 102 k.p.c.
ustawodawca pozostawia uznaniu sądu. W związku z tym, jak przyjmuje się
w orzecznictwie (tak m. in. postanowienia SN z dnia 3 grudnia 2007 r., l CZ 110/07
i z dnia 1 października 2010, I CZ 142/10 niepublikowane) zmiana takiego
orzeczenia o kosztach przez sąd odwoławczy powinna mieć charakter wyjątkowy
i dotyczyć sytuacji oczywistego naruszenia przytoczonych wskazań do
zastosowania art. 102 k.p.c. Na tle motywów zaskarżonego postanowienia oraz
uzasadnienia wniesionego zażalenia sytuacja taka w sprawie nie zachodzi.
Z tych względów orzeczono, jak w sentencji (art. 385 w zw. z art. 3941
§ 3,
art. 39821
i art. 397 § 2 k.p.c., art. 98 § 1 w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.).
db