Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 503/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 listopada 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
SSA Roman Dziczek
w sprawie z powództwa małoletniego M. N., reprezentowanego
przez matkę H. H.-N.
przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej
Wojewódzkiemu Szpitalowi Specjalistycznemu w R.
z udziałem interwenienta ubocznego I. Towarzystwa Ubezpieczeń Spółki Akcyjnej
w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 listopada 2011 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 22 lipca 2010 r.,
1.) oddala skargę kasacyjną;
2.) nie obciąża powoda kosztami postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 22 lipca 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda M.
N. od wyroku Sądu Okręgowego oddalającego powództwo o zadośćuczynienie,
rentę i ustalenie, wniesione przeciwko pozwanemu Samodzielnemu Publicznemu
Zakładowi Opieki Zdrowotnej – Wojewódzkiemu Szpitalowi Specjalistycznemu w R.
Sąd II instancji zaaprobował ustalenia faktyczne dokonane w postępowaniu
pierwszoinstancyjnym, z których wynikało, że matka powoda (H. H.-N.) była w
czasie ciąży dwukrotnie hospitalizowana u pozwanego ze względu na wystąpienie
objawów porodu przedwczesnego (w dniach od 16 do 21 lutego i od 12 kwietnia do
23 maja 2004 r.). Poród M. N. nastąpił 22 maja 2004 r., w 37 miesiącu ciąży. Już w
pierwszej dobie przekazano noworodka do Oddziału Intensywnej Terapii Dziecięcej
w T., gdzie rozpoznano u niego zespół zaburzeń oddychania (RDS) z
niewydolnością oddechową, niedotlenienie okołoporodowe oraz krwawienie do
ośrodka układu nerwowego. Obecnie stwierdza się u małoletniego powoda
mózgowe porażenie dziecięce, niedowład połowiczny jednostronny oraz moczenie
dzienne i nocne pierwotne. Przyczynami mózgowego porażenia są najczęściej
zagrażające poronienie, poród przedwczesny, krwawienie śródczaszkowe oraz
zespół RDS z niewydolnością oddechową.
Według opinii Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki, przyczyną mózgowego
porażenia u powoda mógł być czynnik infekcyjny, ponieważ w czasie pobytu H. H.-
N. w szpitalu wyhodowano bakterie chorobotwórcze z wymazów pobranych z jej
pochwy. Czynnik ten wyjaśnia wystąpienie u powoda zespołu RDS, cech
wewnątrzmacicznego niedotlenienia płodu i pogorszenia się stanu zdrowia dziecka
po urodzeniu. Nie jest wiadomy proces zawleczenia bakterii do pochwy, ale mogło
to nastąpić z ciała matki, gdyż rezerwuarem części wykrytych bakterii jest jelito
grube i odbytnica. Nie było wskazań do zakończenia ciąży drogą cięcia
cesarskiego, gdyż istniały przesłanki do porodu naturalnego i nie były zakłócone
bakteryjnym zarażeniem pochwy. Dokumentacja lekarska nie była prowadzona
dokładnie, ale ten niedostatek nie stanowił przeszkody w dokonaniu oceny
3
postępowania diagnostycznego i terapeutycznego lekarzy opiekujących się matką
powoda.
Z opinii Instytutu CZMP wynikało ponadto, że nie istnieją żadne dowody
mogące świadczyć o zapaleniu pępowiny wokół szyi noworodka. Nie wystąpiło też
wewnątrzmaciczne niedotlenienie, o czym świadczą wyniki USG i KTG oraz barwa
wód płodowych.
Sądy podzieliły stanowisko biegłych, że prawdopodobną przyczyną
schorzenia dziecka był czynnik infekcyjny, przy czym po wykryciu bakterii wdrożono
właściwą antybiotykoterapię. Ujawnione szczepy bakterii nie były jednak
wewnątrzszpitalne, gdyż wykazywały wrażliwość na antybiotyki, a w szpitalu nie
wystąpiło zagrożenie epidemiologiczne; kontrola stanu sanitarnego
przeprowadzona przez Powiatowy Inspektorat Sanitarny w R. nie ujawniła uchybień
w tym zakresie.
Sąd Apelacyjny zaaprobował w konsekwencji stanowisko Sądu Okręgowego,
ze ujawnione schorzenia małoletniego powoda nie pozostają w związku
przyczynowym z działaniem bądź zaniechaniem lekarzy i personelu medycznego
strony pozwanej.
Powód w skardze kasacyjnej wniósł o uchylenie wyroku odwoławczego
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Skarżący przedstawił procesowy zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. przez:
a) dokonanie błędnej oceny materiału dowodowego;
b) oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu
mikrobiologii i zakażeń szpitalnych;
c) oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny
rehabilitacji medycznej.
Powołał się również na naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:
a) art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku
Pacjenta przez tolerowanie opieki nad pacjentem niespełniającej
obowiązujących standardów;
4
b) art. 6 i 361 k.c. przez uznanie nieudowodnienia roszczenia dochodzonego
w pozwie,
c) art. 415 k.c. przez zanegowanie związku z przyczynowego między
zaniedbaniami strony pozwanej a stanem zdrowia powoda.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Bezzasadne są zarzuty procesowe. Skarżący w ramach drugiej podstawy
kasacyjnej (art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.) odwołał się wyłącznie do naruszenia art. 233
k.p.c., a właściwie do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., gdyż odwołanie się do
paragrafu drugiego tego artykułu było bezprzedmiotowe (nie istniał problem
odmowy przedstawienia dowodu przez stronę). Podstawą skargi kasacyjnej nie
mogą być jednak zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów (zob. art.
3983
§ 3 k.p.c.). Dokonane w obu instancjach ustalenia faktyczne są
w konsekwencji niepodważalne i miarodajne.
W ramach zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. skarżący starał się również
wskazać na nieuzasadnione - jego zdaniem - oddalenie wniosku o dopuszczenie
dowodu z opinii dwóch dalszych biegłych, ale powołanie się na ten przepis jest
nieuprawnione, ponieważ dotyczy on zupełnie innej sytuacji procesowej.
Zaznaczyć przy tym wypada, iż wspomniany wniosek dowodowy został oddalony
przez Sąd Okręgowy, a nie przez Sąd Apelacyjny. Co więcej, w apelacji nie było
zarzutu dotyczącego oddalenia tego wniosku (naruszenia art. 217 § 2 k.p.c.),
nie został również ponowiony wniosek dowodowy w postępowaniu apelacyjnym.
Sąd drugiej instancji - stosownie do treści art. 378 § 1 k.p.c. - jest związany
podnoszonymi przez wnoszącego apelację zarzutami prawa procesowego i bierze
z urzędu pod uwagę tylko nieważność postępowania (por. uchwałę składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, ONSC 2008,
nr 65, poz. 55). Rozpoznając apelację M. N. w jej granicach Sąd Apelacyjny nie
naruszył procesowych reguł dowodowych i zakresu rozpoznania.
Nie mogą być również skuteczne zarzuty materialnoprawne, które
sprowadzają się przede wszystkim do kwestionowania ustalonego braku
związku przyczynowego między działaniem (zaniechaniem) pracowników służby
zdrowia strony pozwanej a ujawnionymi schorzeniami poporodowymi powoda.
5
W tej mierze wiążące są ustalenia faktyczne dokonane w postępowaniu sądowym,
prowadzące jednoznacznie do takiego wniosku. Nie doszło zatem do naruszenia
art. 6, 361 i 415 k.c.
Skarżący starał się eksponować nieprawidłowości, które wystąpiły przy
prowadzeniu dokumentacji medycznej w sposób niestaranny. Z opinii Instytutu
Centrum Zdrowia Matki Polki wynika jednak, że powyższe nieprawidłowości nie
miały żadnego wpływu na powstanie schorzeń powoda ani na czynności
terapeutyczne, które zostały podjęte w szpitalu w sposób trafny i sprawny.
Na stan zdrowia dziecka nie wpłynęły również warunki pobytowe w szpitalu.
W skardze kasacyjnej wskazano na obowiązki placówek służby zdrowia
w zakresie prowadzenia dokumentacji lekarskiej podane w ustawie z dnia
6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzecznika Praw Pacjenta (Dz.U. Nr 52,
poz. 417 ze zm.). Ustawa ta weszła w życie dopiero w dniu 5 czerwca 2009 r. i nie
mogła mieć zastosowanie do zdarzeń objętych rozpoznawaną sprawą. Wcześniej
obowiązywała ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej
(Dz.U. Nr 91, poz. 408 ze zm.) o zbliżonym zakresie regulacji. Sądy nie
kwestionowały wszakże uchybień popełnionych przez stronę pozwaną przy
sporządzaniu i przechowywaniu dokumentacji, na co wskazywała też opinia
Instytutu CZMP, zwróciły tylko uwagę na brak powiązania tych uchybień
z przyczynami schorzeń powoda i ich następstwami. Bez istnienia takiego związku
przyczynowego nie ma deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej (art. 361
§ 1 k.c.).
Należało w konsekwencji oddalić skargę kasacyjną (art. 39814
k.p.c.).
Małoletni powód nie został obciążony kosztami postępowania kasacyjnego
ze względu na swoją sytuację materialną i osobistą (art. 102 k.p.c.).