Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 536/10
POSTANOWIENIE
Dnia 16 listopada 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
SSA Roman Dziczek
w sprawie z wniosku G. C.
przy uczestnictwie K. D. i innych,
o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 listopada 2011 r.,
skargi kasacyjnej uczestniczki postępowania K. D.
od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 24 sierpnia 2010 r., .
1) oddala skargę kasacyjną;
2) zasądza od uczestniczki postępowania K. D. na rzecz
wnioskodawczyni kwotę 600 zł (sześćset) tytułem kosztów
postępowania kasacyjnego;
3) oddala wniosek Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa
o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 2 lutego 2011 r. Sąd Rejonowy stwierdził, że
wnioskodawczyni – Gmina C. nabyła przez zasiedzenie, z dniem 1 stycznia 2008
r., własność nieruchomości położonych w M., a mianowicie działki nr 2967/1 o
powierzchni 0,2234 ha, działki nr 2967/3 o powierzchni 0,9384 ha, działki nr 2968/2
o powierzchni 0,2997 ha, działki nr 296841 o powierzchni 0,0390 ha i działki nr
2970/1 o powierzchni 0,2134 ha.
Sąd ustalił, że działki nr 2967, 2968/1 i 2970 (podzielone geodezyjnie przez
biegłego geodetę M. S. na potrzeby postępowania sądowego, z zatwierdzeniem
nowych numerów ewidencyjnych przez Powiatowy Ośrodek Dokumentacji
Geodezyjnej i Kartograficznej w Ż.) były zawsze wykazywane w ewidencji gruntów
jako mienie gromadzkie bądź jako drogi gromadzkie. Zawsze też były
wykorzystywane jako drogi dojazdowe do posesji i do pól uprawnych, a obecnie
stały się częściowo ulicami. W latach 70-tych budowano w pobliżu elektrownię
„Porąbka-Żar” i część dróg została utwardzona, gdyż służyły również do dojazdu na
budowę. Część dróg służyła ponadto do dojazdu na nieodległe lotnisko sportowe. Z
dróg korzystali też mieszkańcy wsi M., ale ich utrzymaniem, remontami i
odśnieżaniem zajmowała się Gmina C. od 1977 r.
Z ustaleń sądowych wynika również, że księga wieczysta omawianych
nieruchomości została całkowicie zniszczona i w związku z postępowaniem
sądowym o jej założenie uczestniczka K. D. zaczęła rościć pretensje do działki nr
2967, twierdząc, że stanowi współwłasność jej matki i ciotki, po których dziedziczy
ona oraz uczestnicy K., D., S. i M. G.
Sąd ustalił, że w świetle przeprowadzonych dowodów, a w szczególności
zachowanej dokumentacji ewidencyjnej, wnioskodawczyni władała samoistnie
działkami gminnymi (gromadzkimi) najpóźniej od 1977 r., w związku z czym nabyła
ich własność przez zasiedzenie po 30-letnim okresie władania, z dniem 1 stycznia
2008 r. (art. 172 § 2 k.c. w związku z art. 336, 339, 340 i 341 k.c.).
Stanowisko te zaaprobował Sąd Okręgowy oddalając apelację uczestniczki
postępowania K. D., opartą na zarzucie naruszenia art. 233 k.p.c.
3
K. D. w skardze kasacyjnej wniosła o uchylenie obu postanowień i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w zakresie odnoszącym się do
zasiedzenia działek nr 2967/1 i 2967/3.
Skarżąca przedstawiła procesowy zarzut naruszenia art. 378 § 1 k.p.c. przez
rozpoznanie apelacji tylko w ramach jej zarzutu.
Powołała się ponadto na naruszenie prawa materialnego (art. 172 i 336 k.c.)
przez uznanie, iż przejawy władztwa Gminy C. nad działkami nr 2967/1 i 2967/3
mają charakter posiadania samoistnego i to już od 1977 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 378 k.p.c. (w istocie art. 378 § 1
k.p.c.), który stanowi, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach
apelacji, ale bierze jednak pod uwagę w tych granicach nieważność postępowania.
Sąd Okręgowy postąpił zgodnie z tym przepisem rozpoznając apelację w granicach
zaskarżenia i przedstawionych podstaw. Podstawą zaskarżenia był bezspornie
tylko zarzut naruszenia art. 233 k.p.c., który został rozpoznany i właściwie
oceniony.
Niesłusznie skarżąca odwołała się do treści uchwały Sądu Najwyższego
z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, wskazującej, ze sąd drugiej instancji
rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej
zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty
dotyczące naruszenia prawa procesowego (OSNC 2008, nr 6, poz. 55).
Niewskazanie w apelacji uczestniczki zarzutu naruszenia prawa materialnego czyni
bezprzedmiotowym problem związania Sądu Okręgowego takim zarzutem. Istotne
było natomiast to, że zaaprobowane ustalenia faktyczne co do władztwa
samoistnego wnioskodawczyni nad nieruchomościami przez ustalony okres
prowadziły w sposób adekwatny do konkluzji materialnoprawnych z art. 172 k.c.
Potwierdzone całkowite zniszczenie księgi wieczystej, dotyczącej
nieruchomości objętych wnioskiem, niewątpliwie utrudniało postępowanie sądowe,
jednakże Sąd Rejonowy przeprowadził je w sposób staranny, dokonując też
w interesie publicznym uporządkowania stanu prawnego nieruchomości.
Należy tylko zwrócić uwagę na to, że przed przeprowadzeniem transformacji
4
ustrojowej w 1990 r. nie istniały gminy jako jednostki samorządu terytorialnego
wyposażone w osobowość prawną, a ówczesne mienie „gromadzkie” (gminne) było
mianem ogólnonarodowym (państwowym). Wnioskodawczyni stała się wszakże
z dniem 27 maja 1990 r. następcą prawnym Skarbu Państwa (zob. art. 7 i 36
ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie
terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, Dz.U. Nr 32, poz. 191
ze zm.), w związku z czym do biegu zasiedzenia doliczał się okres posiadania
poprzednika (art. 176 k.c).
Przede wszystkim jednak w rozpoznawanej sprawie decydujące znaczenie
miały ustalenia faktyczne uzasadniające dokonaną kwalifikację prawa
materialnego. Ustalenia te nie mogą być kwestionowane w postępowaniu
kasacyjnym (zob. art. 3983
§ 3 k.p.c). Skarga kasacyjna uczestniczki, rozpoznana
w granicach zaskarżenia, podlega więc oddaleniu (art. 39814
k.p.c.).
Na rzecz wnioskodawczyni zasądzone zostały od skarżącej należne koszty
postępowania kasacyjnego (art. 520 § 2 k.p.c.). Oddalony został natomiast
wniosek Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, reprezentującej uczestnika
postępowania Skarb Państwa, o zasądzenie kosztów. Orzeczenia sądowe w tej
sprawie nie oddziaływały bowiem na interes Skarbu Państwa, zatem miała tu
zastosowanie reguła określona w art. 520 § 1 k.p.c.