Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2013 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa A. G.

przeciwko Skarbowi Państwa-Dyrektorowi Aresztu Śledczego w (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 23 października 2012 r., sygn. akt II C 450/11

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa-Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3)  przyznaje od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Katowicach na rzecz radcy prawnego A. Z. wynagrodzenie w kwocie 147,60 (sto czterdzieści siedem i 60/100) złotych, w tym podatek od towarów i usług w wysokości 27,60 (dwadzieścia siedem i 60/100) złotych, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 12/13

UZASADNIENIE

Powód domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa 100 000 złotych tytułem zadośćuczynienia. W uzasadnieniu zarzucił brak właściwych warunków socjalnych, ciepłej wody, zajęć kulturalno – oświatowych, dostępu do światła dziennego, powietrza oraz przeludnienie panujące w Areszcie Śledczym w(...), w czasie jego pobytu w okresie od 8 stycznia 2008 roku do dnia 5 marca 2009 roku. Powołał się na naruszenie dóbr osobistych, Konwencji praw człowieka.

Pełnomocnik powoda sprecyzował jego żądania w zakresie określenia, że powód domaga się zadośćuczynienia od Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w (...)w kwocie 100 000 złotych z odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty, na podstawie art. 24 i 448 kc.

Wyrokiem zaocznym z 7 lutego 2012 roku zasądzono od pozwanego Skarbu Państwa Dyrektora Aresztu Śledczego w (...) na rzecz powoda kwotę 100 000 złotych oraz zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 3600 złotych.

W sprzeciwie od wyroku zaocznego pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku zaocznego i oddalenie powództwa. Zarzucił przedawnienie, nieudowodnienie naruszenia dóbr osobistych i krzywdy, podkreślił ogólnikowość stawianych zarzutów, co utrudnia pozwanemu ustosunkowanie się do zgłoszonych roszczeń.

Zarzutowi przeludnienia w celach, w których przebywał powód, pozwany zarzucił brak bezprawności. W warunkach o zaniżonej normie powierzchniowej powód przebywał przez okresy krótkotrwałe i o tej okoliczności każdorazowo zawiadamiano jednostkę penitencjarną.

W celi była zimna woda z możliwością jej podgrzania czajnikiem bądź grzałką, w każdej celi znajduje się okno, które można otworzyć w celu przewietrzenia pomieszczenia jak również zabudowany wydzielony od reszty pomieszczenia kącik sanitarny, wyposażony w niezbędne sprzęty. Sposób wydzielenia kącika sanitarnego pozwala na swobodne korzystanie osadzonych z jego urządzeń, zachowania minimum intymności. Każdy osadzony ma indywidualną półkę, własne sztućce, osobne miejsce do spania. Przestrzegane są również przepisy określające normy wyżywienia, stawki żywieniowe oraz jego kaloryczność. Powodowi zapewniano fachową opiekę medyczną. Powód posiada możliwość korzystania z biblioteki, prasy oraz różnego rodzaju kursów przygotowujących do życia po opuszczeniu jednostki. Prasa wykładana jest w świetlicy, z której każdy osadzony może korzystać. Nie jest ograniczony dostęp do spacerów. Każdy osadzony mógł swobodnie korzystać z tego dobrodziejstwa, a Dyrektor jednostki w okresie kiedy panowało u niego przeludnienie przedłużał możliwość korzystania ze spaceru do 1,5 godziny.

Sąd Okręgowy dopuścił zaproponowane przez strony dowody.

Sąd Okręgowy zaskarżonym wyrokiem oddalił powództwo i poczynił następujące ustalenia faktyczne:

Powód przebywał w Areszcie Śledczym w(...) w okresie od stycznia 2008 roku do 5 marca 2009 roku. W okresie tym w Areszcie występowało zjawisko tzw. przeludnienia, średnio miesięcznie na poziomie 118,4%. Do dnia 6 grudnia 2009 roku zgodnie z art. 248 § 1 kkw dopuszczalne było umieszczenie osadzonych na czas określony w warunkach, kiedy powierzchnia celi na jedną osobę wynosiła mniej niż 3 m ^{( 2)}. Każdorazowo o takim wypadku Areszt Śledczy zawiadamiał sędziego penitencjarnego.

W celu ustalenia utrzymania budynku penitencjarnego w 2007 roku wszczęto postępowanie administracyjne. W dniu 15 listopada 2007 roku przeprowadzono wizję lokalną podczas której skontrolowano książki obiektu budowlanego, prowadzone dla poszczególnych budynków, wchodzących w skład aresztu, skontrolowano protokoły z prowadzonych wcześniej kontroli utrzymania budynku. Podczas wizji lokalnych stwierdzono, że budynek penitencjarny poddawany jest sukcesywnie renowacji. W 2007 roku przeprowadzono kapitalny remont pokrycia dachu i podjęto roboty remontowe wszystkich pomieszczeń. Zlustrowano cele po remoncie, które posiadają wentylację grawitacyjną, szczelną stolarkę okienną, zapewniającą komfort termiczny, oraz wydzielone murowanymi ściankami aneksy sanitarne. Wszystkie budynki na terenie Aresztu Śledczego zostały objęte kompleksowym planem remontów.

Ustalono również, że w celach w których przebywali osadzeni tego Aresztu Śledczego zabudowane były kąciki sanitarne, istniała możliwość wietrzenia celi poprzez otwarcie okna, a powierzchnia okna do powierzchni celi jest zgodna z przepisami prawa budowlanego i dostarcza odpowiednią ilość światła dziennego do pomieszczenia. W oparciu o zeznania świadka T. D. i świadka K. H., Sąd Okręgowy ustalił, że warunki socjalno – bytowe, opieka medyczna realizowana była w Areszcie Śledczym zgodnie z obowiązującymi rozporządzeniami.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało bezprawności działania pozwanego. Powód nie wykazał szkody jakiej doznał u pozwanego, a tym samym nie wykazał odczuwalnej przez siebie krzywdy. Zarzuty stawiane pozwanej mają charakter ogólny, powtarzany najczęściej w tego typu sprawach, nie opisują okoliczności powodujących krzywdę, nie wskazują związku przyczynowego pomiędzy doznaną krzywdą a działaniem bądź zaniechaniem pozwanego. Przedstawione przez powoda dowody w postaci świadków nie potwierdziły stawianych pozwanemu zarzutów. Pozwany natomiast wykazał poprzez dokumenty pochodzące od Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, że od 2007 roku dba o remonty budynków, rozpoczynając remont od budynku penitencjarnego, w którym przebywają osadzeni. Wykazał, że przeprowadzone remonty w istocie w sposób zasadniczy poprawiają jakość życia osadzonych, okna są szczelne, jest możliwość wietrzenia cel, właściwe ogrzewanie zapobiega zawilgoceniu ścian i tworzeniu się grzyba. Pozwany wykazał, co przyznał świadek powoda – K. H., że dba o zapewnienie opieki medycznej, właściwe wyżywienie osadzonych. Przyznaje pozwany istnienie zjawiska przeludnienia w okresie pierwszego pobytu powoda. Sam fakt przeludnienia nie rodzi jednakże odpowiedzialności pozwanego, gdyż pozwany wykazał, że wszyscy osadzeni przebywali okresowo w takich warunkach. Przed 6 grudniem 2009 roku, zawiadamiany był o takich sytuacjach sędzia penitencjarny. Powód słuchany przed Sądem nie przytoczył żadnej okoliczności powodującej jego krzywdę z powodu przeludnienia.

Sąd Okręgowy nie dał wiary wyjaśnieniom powoda złożonym na rozprawie w dniu 24 maja 2012 roku, że w celach panowała wilgoć i osadzał się grzyb, że ograniczony był dostęp do środków czystości, a kąciki sanitarne niezabudowane. Opis sytuacji, w jakiej przebywał u pozwanego, przedstawiony przez powoda nie znalazł potwierdzenia w zeznaniach świadków, nie został potwierdzony decyzją Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, który jako czynnik zewnętrzny i niezaangażowany w proces, na skutek postanowienia Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w G., przeprowadził wizję lokalną na terenie Aresztu Śledczego w (...) oraz skontrolował dokumenty związane z utrzymaniem Aresztu i nie dopatrzył się zaniedbań.

Sąd Okręgowy uwzględnił podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczeń powoda powstałych przez 14 wrześniem 2008 roku w oparciu o art. 442 ¹ § 1 kc, który stanowi, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat 3 od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Powód przebywając w warunkach uwłaczających jego godności miał możliwość podjęcia kroków prawnych w celu złagodzenia krzywdy, tym bardziej, że nie miał wątpliwości kto za krzywdę jest odpowiedzialny. Roszczenie za nieprzedawniony okres uznał sąd za nieudowodnione i jako takie oddalił.

Orzekając w sprawie Sąd nie obciążył powoda kosztami postępowania sądowego i kosztami zastępstwa procesowego, kierując się jego sytuacją materialną wynikającą ze złożonego oświadczenia majątkowego.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją powód, który zarzucił sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz naruszenie art. 24 k.c. i domaga się utrzymania w mocy wyroku zaocznego z 7 lutego 2012r. oraz zasądzenia na rzecz pełnomocnika powoda kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu za postępowanie w II instancji, w związku z jej nieopłaceniem w całości lub w części.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie. Ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego są prawidłowe, a jako takie Sąd Apelacyjny je podziela i przyjmuje za swe własne. Zebrany w sprawie materiał dowodowy oceniony został w granicach zasady swobodnej oceny dowodów i w sposób zgodny z zasadami logicznego rozumowania umotywowane zostały wnioski Sądu.

Za bezsporne należy przyjąć, że przesłanką podjęcia decyzji o generalnym remoncie Aresztu Śledczego w (...) był jego stan techniczny. W ramach remontu dokonano wymiany poszycia dachowego, stolarki okiennej oraz przywracania sukcesywnego wentylacji grawitacyjnej. Podobnie modernizacji zostały poddane cele.

Okoliczność, czy wentylacja grawitacyjna jest dopiero odtwarzana, czy też już funkcjonuje pozostaje bez wpływu na ocenę zasadności rozstrzygnięcia. Cele bowiem miały dostęp do źródła wentylacji jakim były okna. Nie zostało wykazane, że powód przebywał w celach pozbawionych oddzielenia kącików sanitarnych i w ten sposób naruszone było jego prawo do intymności.

W orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka podkreśla się, że Konwencja o Ochronie Praw Człowieka ma na celu przeciwdziałanie nieludzkiemu traktowaniu osadzonych, torturom i innym formom przemocy fizycznej oraz psychicznej. Są to sytuacje, gdzie natężenie złej woli jest wynikiem działania z premedytacją, długotrwałe, nakierowane na poniżenie, upokorzenie, a konsekwencją są negatywne skutki w sferze osobowości skazanego, jego zdrowia fizycznego i psychicznego.

Nie jest natomiast wystarczające dla oceny, czy doszło do naruszenia praw zagwarantowanych w Konwencji, istnienia pewnych dolegliwości wynikających z warunków mających charakter przemijający, wynikający z okresowego przeludnienia, w sytuacji, gdy te niedostatki rekompensowane są przez wydłużenie czasu spacerów, możliwość uczestnictwa w zajęciach poza celą, w tym także podnoszenia swoich kwalifikacji, korzystania z różnych form aktywności sportowej i kulturalnej. Osadzonym zapewniono na dobrym poziomie wyżywienie oraz dostęp do pomocy medycznej.

By móc mówić o naruszeniu godności i krzywdzie przez działania poniżające, to muszą te działania znacząco wykraczać poza niezbędny element dolegliwości związany z odbywaniem kary pozbawienia wolności.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstawy do podzielenia stanowiska skarżącego, że wobec niego postępowano w sposób niehumanitarny i by warunki odbywania kary pozbawienia wolności były czynnikiem szczególnego natężenia złej woli wobec powoda.

Okoliczność podjęcia remontu i poprawy warunków odbywania kary pozbawienia wolności potwierdza, że czyni się to w trosce o osadzonych, poprawę komfortu cel. Nie można abstrahować od tego, że dzieje się to w zakresie, będącym odzwierciedleniem zamożności społeczeństwa.

W okolicznościach sprawy zarzut naruszenia art. 24 k.c. przez jego niezastosowanie jest bezzasadny. Wbrew stanowisku apelującego, nie zaistniały podstawy do zastosowania powyższego przepisu.

Warunki w jakich osadzono powoda, w obiektywnej ocenie, nie można uznać za poniżające, uchybiające godności, niehumanitarne.

Z tych względów Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 kpc orzekł jak w sentencji. Rozstrzygnięcie o kosztach uzasadnia art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc.