Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 105/11
POSTANOWIENIE
Dnia 7 grudnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Iwona Koper
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z wniosku wierzyciela J. S.
przy uczestnictwie H. Z.
o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonce dłużnika,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 7 grudnia 2011 r.,
zażalenia wierzyciela J. S.
na orzeczenie o kosztach
zawarte w pkt. 2 postanowienia Sądu Apelacyjnego
z dnia 31 marca 2011 r.,
1. zmienia zaskarżone postanowienie w ten sposób, że nie
obciąża J. S. kosztami postępowania zażaleniowego,
2. nie obciąża H. Z. kosztami postępowania zażaleniowego
przed Sądem Najwyższym.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 28 października 2010 r., po
ponownym rozpoznaniu sprawy przekazanej mu postanowieniem Sądu
Apelacyjnego z dnia 22 lipca 2010 r. i po rozpoznaniu zażalenia uczestniczki H. Z. z
dnia 17 maja 2010 r., nadał klauzulę wykonalności wydanemu przez Sąd Okręgowy
nakazowi zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 11 marca 2002 r. także
przeciwko małżonce dłużnika H. Z. z ograniczeniem jej odpowiedzialności do
majątku objętego małżeńską wspólnością ustawową z dłużnikiem J. Z.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 31 marca 2011 r. zmienił
postanowienie Sądu Okręgowego uwzględniające wniosek J. S. o nadanie klauzuli
wykonalności przeciwko H. Z., jako małżonce dłużnika i wniosek ten oddalił,
stwierdzając, że uczestniczka postępowania nie jest już żoną dłużnika. Zasądził
ponadto od wierzyciela na rzecz uczestniczki postępowania kwotę 60 zł tytułem
kosztów postępowania zażaleniowego.
W zażaleniu obejmującym rozstrzygnięcie o kosztach, wnioskodawca,
zarzucając naruszenie art. 98 § 1, 2 i 3, art. 102, art. 328 § 2 oraz art. 71 pkt 2
w zw. z art. 19 ust. 3 pkt 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych,
wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania, ewentualnie o jego zmianę przez odstąpienie od
obciążania wnioskodawcy kosztami procesu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., który na podstawie art.13 § 2 k.p.c. ma
odpowiednie zastosowanie w postępowaniu klauzulowym, strona przegrywająca
sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne
do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Przegrywającą sprawę jest
strona, której żądanie nie zostało uwzględnione, lub strona, której obrona okazała
się nieskuteczna. Wbrew twierdzeniom skarżącego przytoczona w uzasadnieniu
zaskarżonego postanowienia podstawa prawna rozstrzygnięcia, tj. art. 108 § 1 i 109
§ 1 w zw. z art. 98 § 1 i art. 13 § 2 k.p.c. jednoznacznie wskazuje, że zasądzona
kwota 60 zł obejmuje dwukrotność kwoty 30 zł stanowiącej opłatę od zażaleń z dnia
3
17 maja 2010 r. i 23 listopada 2010 r., nie zaś, jak zakłada skarżący, koszty
zastępstwa procesowego. Świadczy o tym przede wszystkim okoliczność,
że uczestniczka postępowania nie była reprezentowana przez zawodowego
pełnomocnika, a także powołanie przez Sąd Apelacyjny art. 109 § 1 zd. 2 k.p.c.,
zgodnie z którym o kosztach należnych stronie działającej bez adwokata, radcy
prawnego lub rzecznika patentowego sąd orzeka z urzędu, a także niepowołanie
art. 98 § 3 k.p.c. w podstawie rozstrzygnięcia.
Rozważając możliwość zastosowania w sprawie art. 102 k.p.c.,
stanowiącego wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy stwierdzić
należy, że do kręgu okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przez sąd
przy ocenie przesłanek z art. 102 k.p.c. należą przede wszystkim fakty związane
z samym przebiegiem procesu, tj. podstawa oddalenia żądania, zgodność
zamiarów stron w sprawach dotyczących stosunku prawnego, który może być
ukształtowany tylko wyrokiem, szczególna zawiłość lub precedensowy charakter
sprawy albo subiektywne przekonanie powoda co do zasadności zgłoszonego
roszczenia - trudne do zweryfikowania a limine, a ponadto sposób prowadzenia
procesu przez stronę przegrywającą albo niesumienne lub oczywiście niewłaściwe
postępowanie strony wygrywającej, która w ten sposób wywołała proces i koszty
połączone z jego prowadzeniem. Zalicza się do nich także okoliczność,
że rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na podstawie faktów ustalonych na podstawie
dowodów dopuszczonych przez sąd z urzędu, jak również niewspółmierność
wysokości kosztów pomocy prawnej poniesionych przez stronę wygrywającą
proces do stopnia zawiłości sprawy i nakładu pracy pełnomocnika
(zob. postanowienie TK z dnia 17 października 2007 r., P 29/07, OTK-A 2007, nr 9,
poz. 116 oraz powołane tam orzecznictwo Sądu Najwyższego).
W analizowanym przypadku oddalenie wniosku skarżącego o nadanie
klauzuli wykonalności przeciwko małżonce dłużnika nastąpiło wskutek ustalenia,
że związek małżeński uczestniczki postępowania z dłużnikiem został rozwiązany
przez rozwód. Okoliczność ta, będąca jedyną podstawą oddalenia wniosku,
nie istniała w chwili jego składania i nie można czynić skarżącemu, występującemu
z żądaniem w przekonaniu słuszności swoich racji, zarzutu nieuwzględnienia,
że w toku postępowania klauzulowego okoliczność ta może nastąpić.
4
Należy zatem przyjąć, że oddalenie wniosku na tej podstawie, niezależnej od
skarżącego, stanowiło wypadek szczególnie uzasadniony i usprawiedliwiało
zastosowanie art. 102 k.p.c.
Z tych względów, na podstawie art. 39816
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.,
Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji, a o kosztach postępowania
zażaleniowego orzekał na podstawie art. 102, art. 391 § 1, art. 39821
i art. 3941
§ 3
k.p.c.
jw