Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 117/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Hajn
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z wniosku M. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o rentę z tytułu niezdolności do pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 18 stycznia 2012 r.,
skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych […]
z dnia 15 grudnia 2010 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok i zmienia wyrok Sądu
Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21
sierpnia 2009 r., w ten sposób, że zmienia decyzję Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 2 marca 2009 r., i przyznaje
wnioskodawczyni M. S. prawo do renty z tytułu częściowej
niezdolności do pracy na okres trzech lat, od dnia 1 grudnia
2008 r. do dnia 30 listopada 2011 r.,
2
2. oddala apelację organu rentowego w pozostałej części.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2010 r., , Sąd Apelacyjny oddalił apelację
pozwanego organu rentowego - Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od wyroku
Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 sierpnia
2009 r., którym, zmieniając zaskarżoną decyzję, przyznano wnioskodawczyni M. S.
prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 grudnia 2008 r.
na stałe. W uzasadnieniu wyroku Sąd drugiej instancji (po uzupełnieniu
postępowania dowodowego o opinie biegłych lekarzy: kardiologa internisty,
chirurga naczyniowego i diabetologa) uznał za bezzasadne zarzuty apelacji
prowadzące do podważenia oceny, że wnioskodawczyni jest osobą częściowo
niezdolną do pracy okresowo, na okres trzech lat zgodnie z art. 12 ust. 1 i 3 w
związku z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst; Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz.
1227 ze zm.). W uzasadnieniu wyroku Sąd jednocześnie przyznał, że apelację
organu rentowego należało uwzględnić w zakresie w jakim obejmowała ona -
poprzez zakres zaskarżenia (wyrok Sądu Okręgowego zaskarżono w całości) -
okres przyznania prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy ponad
datę 30 listopada 2011 r., tj. na stałe. Z materiału dowodowego zebranego w toku
postępowania przed Sądem drugiej instancji wynika bowiem jednoznacznie, że
wnioskodawczyni jest osobą częściowo niezdolną do pracy z powodu cukrzycy, a
okres jej częściowej niezdolności do pracy wynosi trzy lata od ustania poprzedniego
prawa do renty, tj. od 1 grudnia 2008 r. (art. 59 ust.1 pkt 2 ustawy o emeryturach i
rentach z FUS). Z powyższych względów, zaskarżony wyrok Sądu pierwszej
instancji powinien zostać zmieniony w zakresie obejmującym przyznanie prawa do
renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy ponad datę 30 listopada 2011 r.
W skardze kasacyjnej od tego wyroku, zaskarżając go w całości,
pełnomocnik organu rentowego zarzucił naruszenie przepisów postępowania – art.
316 k.p.c. wyrażające się w sprzeczności między sentencją wyroku Sądu
3
Apelacyjnego, a ustalonym stanem faktycznym sprawy w chwili orzekania, jak
również z uzasadnieniem wyroku, polegającym na oddaleniu apelacji w całości,
podczas gdy apelacja powinna być w części uwzględniona, a prawo do renty
powinno być przyznane wnioskodawczyni na okres trzech lat, wniósł o uchylenie w
całości zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez zmianę
wyroku Sądu Okręgowego z dnia 21 sierpnia 2009 r. i przyznanie wnioskodawczyni
prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres trzech lat (od
dnia 1 grudnia 2008 r. do dnia 30 listopada 2011 r.), ewentualnie o uchylenie
zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje;
Stosownie do art. 39813
§ 1 i 2 k.p.c., Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w
granicach skargi kasacyjnej i jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi
podstawę zaskarżonego orzeczenia, jeżeli skarga nie zawiera zarzutu naruszenia
przepisów postępowania lub gdy zarzut taki okaże się niezasadny. Wskazany w
skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 316 § 1 k.p.c., zgodnie z którym po
zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący
w chwili zamknięcia rozprawy (w szczególności zasądzeniu roszczenia nie stoi na
przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy), należy w
ocenie Sądu Najwyższego podzielić. W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje
się jednolicie, że w art. 316 § 1 k.p.c. chodzi o zasady dotyczące czasu orzekania,
które mają za zadanie określenie momentu właściwego dla oceny stanu sprawy
przez sąd przy wydaniu wyroku (zasada aktualności), stan sprawy może bowiem w
toku procesu ulegać zmianom. „Stanem rzeczy” w rozumieniu tego przepisu są
więc zarówno okoliczności faktyczne sprawy jak i przepisy prawa, na podstawie
których ma być wydane rozstrzygnięcie (ich zmiana pomiędzy wytoczeniem
powództwa lub złożeniem odwołania w sprawach z zakresu ubezpieczeń
społecznych a zamknięciem rozprawy). Ponieważ art. 316 § 1 k.p.c. ma również
zastosowanie w postępowaniu odwoławczym, to sąd drugiej instancji obowiązany
jest brać pod uwagę zmiany w stanie faktycznym i prawnym sprawy, wpływające na
4
treść rozstrzygnięcia. O naruszeniu przez ten sąd art. 316 § 1 k.p.c. można zatem
mówić wówczas, gdy wydając orzeczenie nie uwzględnił zmiany stanu faktycznego
lub prawnego zaistniałej w toku postępowania apelacyjnego. Taka sytuacja ma
miejsce w rozpatrywanej sprawie, jak to zresztą przyznał Sąd drugiej instancji w
uzasadnieniu wyroku. Z materiału dowodowego zebranego bowiem w toku
postępowania przed sądem drugiej instancji, wynika jednoznacznie, że
wnioskodawczyni była częściowo niezdolna do pracy na okres trzech lat od ustania
poprzedniego prawa do renty, tj. od 1 grudnia 2008 r. Sąd Apelacyjny poprzez
niedopatrzenie oddalił apelację organu rentowego w całości, podczas gdy powinien
ją częściowo uwzględnić i dokonać zmiany zaskarżonego wyroku we wskazanym
wyżej zakresie, oddalając apelację organu rentowego w pozostałej części.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie
art. 39816
k.p.c.