Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 251/11
POSTANOWIENIE
Dnia 23 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z powództwa W. G.
przeciwko Prokuraturze Rejonowej w O.
z udziałem Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury
Rzeczypospolitej Polskiej
o zadośćuczynienie,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 23 stycznia 2012 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 31 maja 2011 r.,
1) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;
2) zasądza od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 900
(dziewięćset) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 31
maja 2011 r. zmienił zaskarżony, między innymi przez stronę pozwaną, wyrok Sądu
Rejonowego z dnia 16 lutego 2011 r. w ten sposób, że oddalił w całości powództwo
W. G. o zasądzenie od pozwanej Prokuratury Rejonowej w O. kwoty 6.030,94 zł
tytułem naprawienia szkody polegającej na uszkodzeniu ciała i rozstroju zdrowia
2
oraz kwoty 40.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego.
Powódka wywiodła skargę kasacyjną od tego wyroku i opierając ją na
podstawie naruszenia prawa materialnego, tj. art. 66 ust. 1 Konstytucji RP, art. 15
k.p., art. 94 pkt 4 k.p., art. 207 § 1 i 2 k.p., art. 207¹ § 1 k.p., art. 226 k.p., art. 234 §
1 k.p., art. 236 k.p., art. 2376
§ 1 k.p., art. 2379
§ 1 k.p., § 28 zarządzenia
Prokuratora Okręgowego z dnia 10 kwietnia 2008 r., § 39 ust. 1 i 2, § 39a ust. 1 – 3,
§ 39c, § 40 ust. 1, § 41 ust. 1 i 2, § 105 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i
Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz art. 361 § 1 k.c., a także na podstawie
naruszenia przepisów postępowania w postaci art. 382 k.p.c., art. 391 § 1 zdanie
pierwsze k.p.c. w związku z art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 229 k.p.c. w związku
z art. 230 k.p.c. w związku z art. 231 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 in fine k.p.c.
oraz art. 378 § 1 k.p.c., a także art. 379 pkt 5 k.p.c. i art. 386 § 4 k.p.c., wniosła o
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
innemu sądowi równorzędnemu, tj. Sądowi Okręgowemu, ewentualnie o uchylenie
tego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy.
W skardze kasacyjnej zawarty jest wniosek o przyjęcie jej do rozpoznania z
uwagi na to, że w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, zachodzi
nieważność postępowania, a nadto skarga jest oczywiście uzasadniona.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną strona pozwana wniosła o odmowę
przyjęcia jej do rozpoznania, a w przypadku przyjęcia do rozpoznania - o jej
oddalenie, a także o zasądzenie od powódki kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność
postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. W związku z tym
wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powinien wskazywać, że
zachodzi przynajmniej jedna z okoliczności wymienionych w powołanym przepisie,
3
a jego uzasadnienie zawierać argumenty świadczące o tym, że rzeczywiście, biorąc
pod uwagę sformułowane w ustawie kryteria, istnieje potrzeba rozpoznania skargi
przez Sąd Najwyższy.
Zgodnie z art. 3989
§ 1 pkt 3 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę
kasacyjną do rozpoznania, jeżeli zachodzi nieważność postępowania.
Obowiązkiem skarżącego jest zatem wykazanie tej przesłanki poprzez wyjaśnienie,
z jakiej przyczyny i na jakiej podstawie stawia skarżonemu wyrokowi tego rodzaju
zarzut. W uzasadnieniu wniosku podniesiono w tym zakresie, iż doszło do
pozbawienia „strony powodowej i jej pełnomocnika procesowego” możności obrony
swych praw w toku rozprawy apelacyjnej w dniu 20 maja 2011 r., co polegało „na jej
prowadzeniu przez Przewodniczącego składu orzekającego (sędziego
sprawozdawcę) w sposób jawnie stronniczy i nieobiektywny w stosunku do powódki
i jej pełnomocnika, poprzez zadawanie natarczywych i tendencyjnych pytań i
wpisywaniu do protokołu rozprawy wypowiedzi powódki i jej pełnomocnika
wyrwanych z kontekstu i z przeinaczeniem właściwego sensu, w sposób mający w
zamierzeniu zdyskredytować i wręcz ośmieszyć te wypowiedzi, przy czym podczas
wystąpienia pełnomocnika powódki poświęconego szczegółowemu omówieniu
rażącego naruszenia przez pozwanego pracodawcę profesjonalnego „stróża
prawa” elementarnych przepisów bhp, które były przyczyną przedmiotowego
wypadku przy pracy, Przewodniczący składu orzekającego co chwila przerywał
wypowiedź pełnomocnika, polemizował z prezentowanymi tezami, zadawał pytania,
stosował uszczypliwe i ironiczne uwagi wobec jego twierdzeń, zaniechał wpisania
do protokołu rozprawy istoty i uzasadnienia mowy sądowej pełnomocnika,
sprowadzającej się do szczegółowego wyliczenia i uzasadnienia rażących
wieloletnich zaniechań pozwanego w zakresie konkretnych przepisów bhp i ich
wpływu na zaistnienie przedmiotowego wypadku przy pracy, a w końcu zniechęcił
pełnomocnika powódki swą postawą do pełnej prezentacji przemyślanej uprzednio i
zaplanowanej mowy sądowej, zaś o stronniczości Przewodniczącego dobitnie
świadczy fakt, iż nie miał on żadnych pytań do profesjonalnego pełnomocnika
pozwanego, w tym dotyczących kluczowej dla prawidłowego merytorycznego
rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy problematyki bhp, czego dowodzi nawet
pobieżna lektura protokołu rozprawy apelacyjnej z dnia 20 maja 2011 r., co rażąco
4
naruszyło naczelne zasady kontradyktoryjności i ustności rozprawy głównej
odwoławczej oraz zasadę równości stron procesowych i obiektywizmu sądu, a
zwłaszcza procesowe uprawnienia strony powodowej przewidziane w art. 210 § 1
k.p.c. stosowanym odpowiednio w postępowaniu odwoławczym z mocy art. 391 § 1
zd. 1 k.p.c., przez co powódka i jej pełnomocnik zostali pozbawieni możności
obrony swych praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c.”
Przepis art. 379 pkt 5 k.p.c. stanowi, iż zachodzi nieważność postępowania
w razie pozbawienia strony możności działania. Przepis ten dotyczy takich sytuacji,
gdy strona faktycznie została pozbawiona możności działania w sprawie
np. wskutek niedoręczenia lub wadliwego doręczenia zawiadomienia o rozprawie,
czy wskutek rozpoznania sprawy mimo wykazania stosownym zaświadczeniem
lekarskim, iż nie mogła się stawić w sądzie. Skarżąca nie wykazała, że doszło do
pozbawienia jej możności działania w postępowaniu przed Sądem Okręgowym, bo
pomijając nawet treść stawianych w tym zakresie zarzutów, z protokołu rozprawy
apelacyjnej nie wynika, ażeby opisywane przez nią zdarzenia miały miejsce.
Przepisy art. 157 § 11
i 158 § 1 i 2 k.p.c. dotyczą sposobu i treści dokumentowania
przebiegu rozprawy przez sporządzenie protokołu. Jeżeli strona uważa, że protokół
rozprawy został sporządzony nieprawidłowo, to zgodnie z art. 160 § 1 k.p.c. może
żądać jego sprostowania w oznaczonym terminie. Nieskorzystanie z tego
specjalnego środka powoduje, że strona traci uprawnienie do powoływania się na
nieprawidłowości w sporządzeniu protokołu rozprawy (art. 162 k.p.c.). Ponieważ
powódka nie wniosła o sprostowanie czy uzupełnienie protokołu rozprawy
apelacyjnej, to zgłaszanie zarzutów do przebiegu postępowania nieuwidocznionego
w treści tego protokołu w postępowaniu kasacyjnym jest spóźnione, przez co nie
mogą być one wzięte pod uwagę jako przyczyna uzasadniająca przyjęcie skargi do
rozpoznania.
W skardze kasacyjnej złożonej przez powódkę znajduje się wniosek o
przyjęcie skargi do rozpoznania również z uwagi na przesłankę wynikającą z
art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c., tj. w związku z tym, że w sprawie występuje istotne
zagadnienie prawne, nie można uznać jednak, że skarżąca zdołała wykazać
potrzebę zaangażowania Sądu Najwyższego przy rozpoznaniu niniejszej sprawy z
tej przyczyny.
5
Kwestia „wykładni prawnej przepisu materialnego prawa cywilnego tj.
art. 361 § 1 k.c. w kontekście ustalenia, czy normalnym następstwem rażących,
uporczywych i wieloletnich zaniechań elementarnych ustawowych obowiązków
pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa pracy dyżurujących
prokuratorów jest lub może być wypadek przy pracy dyżurującego prokuratora”
zależy bowiem od okoliczności faktycznych każdej sprawy, wobec czego nie ma
możliwości wytyczenia abstrakcyjnego jej rozwiązania rozumianego jako
rozstrzygnięcie o istotnym zagadnieniu prawnym. W podstawie faktycznej
rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie Sąd drugiej instancji przyjął, że po stronie
pozwanej nie było takich zawinionych zaniechań obowiązków, których skutkiem
mógłby być wypadek przy pracy, jakiemu uległa powódka. Okoliczność, czy to
ustalenie było prawidłowe i czy wobec tego prawidłowo zastosowano przepisy
prawa materialnego nie stanowi zaś zagadnienia prawnego w rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.
Jeżeli natomiast przesłanką wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania jest twierdzenie skarżącego, iż skarga jest oczywiście uzasadniona,
powinien on w uzasadnieniu wniosku zawrzeć wywód prawny wskazujący, w czym
wyraża się ta „oczywistość" i przedstawić argumenty na poparcie tego twierdzenia.
Uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi w niniejszej sprawie do
rozpoznania nie zawiera zaś żadnych argumentów na poparcie twierdzenia o jej
oczywistej zasadności, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że rozpoznanie skargi
kasacyjnej następuje tylko z przyczyn kwalifikowanych, gdyż tylko one decydują o
wyniku „przedsądu”. Powołanie się na przesłankę zawartą w art. 3989
§ 1 pkt 4
k.p.c. zobowiązuje zatem skarżącego do przedstawienia wywodu prawnego,
uzasadniającego jego pogląd, że skarga jest oczywiście uzasadniona, przy czym, o
ile dla uwzględnienia skargi kasacyjnej wystarczy, że jej podstawa jest
usprawiedliwiona, to dla jej przyjęcia do rozpoznania konieczne jest wykazanie
kwalifikowanej postaci naruszenia przepisów prawa materialnego lub procesowego
polegającej na jego oczywistości, widocznej prima facie, przy wykorzystaniu
podstawowej wiedzy prawniczej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16
września 2003 r., IV CZ 100/03, LEX nr 82274). Nie spełnia tego wymagania
stwierdzenie, że skarga jest oczywiście uzasadniona, „zważywszy na skalę i
6
rozmiar wieloletnich, uporczywych i rażących zaniechań pozwanego
kwalifikowanego i profesjonalnego pracodawcy, organ ochrony prawnej
zobowiązany do strzeżenia praworządności (…) zapewnienia elementarnie
wymaganych bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz wskazywania w
skierowaniu do lekarza medycyny pracy wszelkich szkodliwych i uciążliwych
warunków pracy występujących na stanowisku pracy, w celu dokonania
prawidłowej oceny przez lekarza zdolności do pracy prokuratora w różnych
warunkach pracy, nie tylko „za biurkiem”, ale nade wszystko w terenie w ramach
dyżuru prokuratorskiego (…) czynności procesowe w postaci oględzin zwłok w
miejscu ich znalezienia (…) oraz oczywisty (…) związek przyczynowo – skutkowy
pomiędzy tymi zawinionymi zaniechaniami pozwanego w zakresie bhp oraz
niewskazaniu w skierowaniu na lekarskie badania okresowe pracownika wszystkich
możliwych uciążliwych warunków pracy, przez co lekarz orzekający nie jest władny
orzec właściwie o zdolności prokuratora do pracy na stanowisku, w którym
zagrożenia takie występują, a szkodą wypadkową”. Z takich zarzutów nie wynika
bowiem, jakie przepisy i w jaki sposób naruszył Sąd Okręgowy. Podstawy skargi
nie podlegają zaś badaniu na tym etapie postępowania przed Sądem Najwyższym,
w związku z czym o tym, że skarga jest oczywiście uzasadniona nie może
decydować argumentacja zawarta w uzasadnieniu jej podstaw. W konsekwencji
oznacza to, że skarżąca nie wykazała, iż skarga powinna być przyjęta do
rozpoznania z uwagi na występowanie tej przesłanki „przedsądu”.
Skarżąca nie zdołała zatem wykazać, że zachodzi potrzeba rozpoznania jej
skargi przez Sąd Najwyższy, wobec czego z mocy art. 3989
k.p.c. i art. 39821
w
związku z art. 108 § 1 k.p.c. należało postanowić jak w sentencji.