Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 31/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło (sprawozdawca)
SSN Jerzy Kwaśniewski
Protokolant Anna Pęśko
w sprawie z odwołania J. K.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa Nr …/2011 z dnia 13 września 2011 roku
w sprawie nieprzedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu sędziego,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 24 stycznia 2012 r.,
oddala odwołanie.
UZASADNIENIE
Uchwałą nr …/2011 z dnia 13 września 2011 r. Krajowa Rada Sądownictwa
postanowiła, że adwokat J. K. nie zostanie przedstawiony Prezydentowi
2
Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego.
W uzasadnieniu uchwały podano, że J. K. w piśmie z dnia 29 listopada 2010
r. wystąpił z wnioskiem do Krajowej Rady Sądownictwa o przywrócenie go na
stanowisko sędziego na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r.
o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2010 r., Nr 11, poz. 67 ze
zm.).Wnioskujący argumentował, że przez ponad trzy lata pełnił jako asesor
czynności sędziowskie w […]. Następnie decyzją Ministra Sprawiedliwości został
zwolniony z zajmowanego stanowiska z dniem 31 stycznia 1975 r. Przyczyną
zwolnienia były względy polityczne i krytyczna postawa wnioskodawcy wobec
ówczesnych władz.
Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa w piśmie z dnia 15 marca
2011 r. poinformował J. K., że Rada nie znalazła podstawy prawnej do
uwzględnienia Jego wniosku. Wskazany przez wnioskującego przepis dotyczył
bowiem rozpatrywania wystąpień sędziów w stanie spoczynku o powrót na
stanowisko sędziowskie, a J. K. nigdy nie był sędzią. Skoro wnioskodawca nigdy
nie piastował urzędu sędziego, nie można było zastosować w Jego przypadku art.
13 ustawy z dnia 20 grudnia 1989 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 73,
poz. 435). W świetle tego przejściowego przepisu Minister Sprawiedliwości
przedstawiał Prezydentowi RP, w terminie dwóch miesięcy od dnia wejścia w życie
tej ustawy, tj. w okresie od 29 grudnia 1989 r. do 28 lutego 1990 r., wnioski o
powołanie na stanowiska sędziów osób, które przestały zajmować te stanowiska ze
względu na swoje przekonania, poglądy polityczne lub działalność społeczną i
zadeklarowały zamiar powrotu na stanowisko sędziego oraz spełniały warunki do
zajmowania tego stanowiska.
W dniu 24 maja 2011 r. do Krajowej Rady Sądownictwa wpłynęła skarga J.
K. z dnia 17 maja 2011 r. skierowana do Prezesa Rady Ministrów, w której ponowił
on swój wniosek o powrót na stanowisko sędziowskie, podkreślając, że w 1975 r.
został zwolniony ze służby w wymiarze sprawiedliwości z przyczyn politycznych.
Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa uznało wystąpienie to za wniosek o
powołanie na stanowisko sędziowskie i powołało Zespół do jego rozpatrzenia.
3
Zespół członków Krajowej Rady Sądownictwa na posiedzeniu w dniu
9 września 2011 r. rozpatrzył wniosek J. K. „o powrót na stanowisko sędziego" i
stwierdził brak podstaw prawnych do jego uwzględnienia. W posiedzeniu Zespołu
brał udział przedstawiciel Naczelnej Rady Adwokackiej adwokat K. B., który
podzielił ten pogląd.
Rozpoznając wniosek J. K. „o powrót na stanowisko sędziego" Krajowa
Rada Sądownictwa ustaliła, że wnioskodawca, urodzony […], w roku 1969 ukończył
wyższe studia prawnicze, uzyskując tytuł magistra prawa z ogólną oceną dobrą,
zaś po odbyciu aplikacji sądowej, w październiku 1971 r. złożył egzamin sędziowski
z łącznym wynikiem dostatecznym. Wnioskujący z dniem 23 października 1971 r.
został mianowany asesorem sądowym w okręgu Sądu Wojewódzkiego w K.
Decyzją Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 października 1973 r. przeniesiono go na
stanowisko asesora sądowego w okręgu Sądu Wojewódzkiego w […], z którego
został zwolniony z dniem 31 stycznia 1975 r. Następnie z dniem 29 marca 1980 r.
J. K. uzyskał wpis na listę adwokatów. Aktualnie jako adwokat Izby K. prowadzi
kancelarię w […].
Po wszechstronnym rozważeniu całokształtu okoliczności Krajowa Rada
Sądownictwa zważyła, że J. K. nie spełnia warunków określonych w art. 3 ust. 2 pkt
3 obecnie obowiązującej ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa z dnia 12 maja
2011 r. (Dz. U. Nr 126, poz. 714), którego odpowiednikiem był art. 2 ust. 1 pkt 5
ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa z dnia 27 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2010 r., Nr
11, poz. 67), powołany we wniosku J. K. z dnia 29 listopada 2010 r. o „powrót na
urząd sędziego". Przepis ten dotyczy rozpatrywania przez Radę wystąpień sędziów
w stanie spoczynku o powrót na stanowisko sędziowskie. Natomiast, jak już wyżej
wskazano, wnioskujący nigdy nie uzyskał nominacji na urząd sędziego i stanowiska
takiego nie zajmował. W 1975 r. został zaś zwolniony przez Ministra
Sprawiedliwości ze stanowiska asesora sądowego. Nie można więc w jego
przypadku uznać, że wniosek dotyczy powrotu na stanowisko sędziego ze stanu
spoczynku, a do takiej sytuacji odnoszą się wymienione wyżej przepisy.
Krajowa Rada Sądownictwa stwierdziła również, że nie ma żadnej innej
podstawy prawnej, która umożliwiałaby pozytywne załatwienie wniosku o powrót na
4
stanowisko sędziowskie byłego asesora, nawet jeżeli zwolnienie z tej funkcji
nastąpiło w minionym okresie z przyczyn politycznych.
J. K. złożył odwołanie od powyższej uchwały zarzucając, iż jej przedmiot
został określony błędnie jako nieprzedstawienie wniosku o powołanie do pełnienia
urzędu sędziego, podczas gdy nigdy nie występował z wnioskiem o powołanie lecz
o przywrócenie bezprawnie zabranego urzędu. Skarżący domagał się uchylenia
uchwały w całości z powodu jej sprzeczności z prawem.
W motywach odwołania podniósł, iż zachodzi sprzeczność między sentencją
uchwały, a początkiem jej uzasadnienia. Zdaniem skarżącego sprawę
rozpatrywano pod kątem powołania adwokata na urząd sędziego, gdy tymczasem
wniosek dotyczył przywrócenia na stanowisko sędziowskie. Doszło zatem do
rozstrzygania w zakresie, który nie był objęty żądaniem. W ocenie skarżącego,
przywrócenie na stanowisko sędziego nie oznacza, iż dana osoba musi być sędzią
– osobą na stanowisku sędziego był również asesor. Brak jest więc logicznego
uzasadnienia dla nieprzywrócenie go na stanowisko. Na poparcie tezy o
sprawowaniu w przeszłości urzędu sędziowskiego odwołujący się wskazał wydany
przez siebie wyrok. Konkludując stwierdził, iż KRS naruszyła art. 2 Konstytucji RP
skoro nie dostrzegła możliwości, przy zastosowaniu argumentacji a fortiori lub a
minori ad maius, przywrócenia skarżącemu zabranego urzędu, a może uwzględnić
wnioski sędziów w stanie spoczynku o powrót na urząd.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
Odwołujący się J. K. sprecyzował swój wniosek jako żądanie przywrócenia
do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego.
Podstawy prawnej wystąpienia z tej treści wnioskiem do Krajowej Rady
Sądownictwa nie stanowi przytaczany przez odwołującego się art. 13 ustawy z dnia
29 grudnia 1989 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 73, poz. 435 ze zm.).
Zgodnie z brzmieniem przepisu, w terminie dwóch miesięcy od dnia wejście w życie
ustawy Minister Sprawiedliwości przedstawiał Prezydentowi Rzeczypospolitej
Polskiej wnioski o powołanie na stanowiska sędziów osób, które przestały
5
zajmować te stanowiska ze względu na swoje przekonania, poglądy polityczne lub
działalność społeczną, zadeklarowały zamiar powrotu na stanowisko sędziego i
spełniały wymagane warunki do zajmowania tego stanowiska. Należy zauważyć, iż
powyższy akt utracił moc na podstawie art. 20 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o
Krajowej Radzie Sądownictwa (jednolity tekst: Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 67), zaś
sam komentowany przepis miał przejściowy charakter, zakreślał prekluzyjny
dwumiesięczny termin do przedstawienia Prezydentowi RP wniosków osób
zajmujących w przeszłości stanowiska sędziów o ponowne powołanie na te
stanowiska, a tryb postępowania w tej sprawie odbywał się bez udziału Krajowej
Rady Sądownictwa.
Odwołujący nie może również skutecznie wywodzić swoich roszczeń z art. 2
ust. 1 pkt 5 kolejnej ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa
(jednolity tekst: Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 67) oraz z art. 3 ust. 2 pkt 3 obecnie
obowiązującej ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa
(Dz. U. Nr 126, poz. 714). W myśl powołanych przepisów Krajowa Rada
Sądownictwa wykonuje zadania określone w ustawach. Do jej kompetencji należało
i należy między innymi rozpatrywanie wystąpień sędziów w stanie spoczynku o
powrót na stanowiska sędziowskie. Do kręgu podmiotów predestynowanych do
wystąpienia z tego rodzaju wnioskiem należą zatem sędziowie w stanie spoczynku.
Warto zauważyć, że powołane przepisy wyraźnie odwołują się do zadań
Krajowej Rady Sądownictwa określonych w ustawach. Nie zawierają natomiast
unormowań bezpośrednio regulujących instytucję przeniesienia sędziego w stan
spoczynku i powrotu ze stanu spoczynku na stanowisko sędziowskie. Kwestie te
zostały bowiem uregulowane w przepisach ustaw ustrojowych (ustawie - Prawo o
ustroju sądów powszechnych, ustawie - Prawo o ustroju sądów administracyjnych,
ustawie o Sądzie Najwyższym). Przepisy tych ustaw, a nie ustawy o Krajowej
Radzie Sądownictwa, kształtują przesłanki i tryb przechodzenia sędziego w stan
spoczynku i powrotu do czynnej służby.
Odwołujący się nie posiada statusu sędziego w stanie spoczynku i nie
spełnia określonych w art. 69 – 71 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju
sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) przesłanek jego nabycia,
nawet in abstracto. W świetle powyższych przepisów w stan spoczynku może
6
bowiem przejść tylko sędzia. Przejście to następuje zaś albo z uwagi na wiek
(z mocy prawa po ukończeniu 65 roku życia - art. 69 § 1 lub na swój w wniosek po
ukończeniu 55 lat przez kobietę, jeżeli przepracowała na stanowisku sędziego lub
prokuratora nie mniej niż 25 lat, a 60 lat przez mężczyznę, jeżeli przepracował na
stanowisku sędziego lub prokuratora nie mniej niż 30 lat– art. 69 § 2) albo ze
względu na stan zdrowia (na swój wniosek bądź na wniosek właściwego kolegium
sądu, jeżeli z powodu choroby lub utraty sił uznany został przez lekarza orzecznika
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków
sędziego - art. 70 § 1 albo na wniosek kolegium właściwego sądu, jeżeli z powodu
choroby lub płatnego urlopu dla poratowania zdrowia nie pełnił służby przez okres
roku, bądź jeżeli bez uzasadnionej przyczyny nie poddał się badaniu, o którym
mowa w art. 70 § 2, a z żądaniem badania wystąpiło kolegium sądu albo Minister
Sprawiedliwości - art. 71 § 1 i 2) albo na wniosek Ministra Sprawiedliwości, w razie
zmiany ustroju sądów lub zmiany granic okręgów sądowych, jeżeli nie został
przeniesiony do innego sądu.
W myśl art. 73 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych kompetencje
Krajowej Rady Sądownictwa do podejmowania uchwał w kwestiach związanych z
przechodzeniem sędziów w stan spoczynku są ograniczone, gdyż dotyczą tylko
przeniesienie w warunkach określonych w art. 70 i art. 71. Z mocy art. 74 Prawa o
ustroju sądów powszechnych. Ograniczone są też jej uprawnienia do
podejmowania indywidualnych decyzji w przedmiocie powrotu sędziego
przeniesionego w stan spoczynku na stanowisko zajmowane uprzednio lub
równorzędne, albowiem odnoszą się jedynie do przypadków, gdy przeniesienie
nastąpiło z przyczyn wymienionych w art. 70 § 1, art. 71 § 1 lub art. 71 § 3 ustawy.
W kontekście powołanych unormowań odwołujący się, nie będąc sędzią w
stawie spoczynku, nie mógł i nie może skutecznie ubiegać się o powrót na
stanowisko sędziego w drodze złożenia wniosku do Krajowej Rady Sądownictwa w
trybie art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie
Sądownictwa lub art. 3 ust. 2 pkt 3 obecnie obowiązującej ustawy z dnia 12 maja
2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa. Oba wymienione akty prawne nie
przewidywały zaś i nie przewidują innej podstawy wystąpienia z tej treści wnioskiem
do Krajowej Rady Sądownictwa.
7
Mając powyższe na uwadze, z mocy art. 39814
k.p.c. w związku z art. 44 ust.
3 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 126,
poz. 714) orzeczono jak w sentencji.