Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PO 8/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 lutego 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Jerzy Kwaśniewski
Protokolant Małgorzata Beczek
w sprawie z odwołania B. M.
od decyzji Prokuratora Generalnego z dnia 15 września 2011 roku, w przedmiocie
odmowy wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora po
ukończeniu 65 roku życia,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 14 lutego 2012 r.,
oddala odwołanie.
UZASADNIENIE
Prokurator Prokuratury Rejonowej B. M. wniosła odwołanie od decyzji
Prokuratora Generalnego z dnia 15 września 2011 r., podjętej na podstawie art.
2
62a ust. 2 i 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1885 r. o prokuraturze (jednolity tekst: Dz.
U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.) w związku z art. 69 § 1 ustawy z dnia 27 lipca
2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.).
Zaskarżoną decyzją odmówiono wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie przez
skarżącą stanowiska prokuratora po ukończeniu 65 roku życia.
W uzasadnieniu tej decyzji Prokurator Generalny podniósł, że skarżąca
wniosła o wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez 1 rok 11
miesięcy i 28 dni. Do wniosku dołączyła zaświadczenie lekarskie z 23 maja 2011 r.
stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na
stanowisku prokuratora. Do wniosku dołączona została opinia służbowa
Prokuratora Rejonowego B. , z której wynika, iż skarżąca powierzone czynności
prokuratorskie wykonuje na samodzielnym stanowisku kontroli przestrzegania
prawa, spraw cywilnych i profilaktyki. Z uwagi na dużą wiedzę i doświadczenie
prezentuje wysoki poziom pracy i efektywności, co znajduje odzwierciedlenie w
pozytywnej ocenie pracy przeprowadzonej w ramach wizytacji i lustracji.
Prokurator Okręgowy, Prokurator Apelacyjny i Krajowa Rada Prokuratury
(uchwała nr 407/2011 z dnia 27 lipca 2011 r.) pozytywnie zaopiniowali wniosek.
Prokurator Generalny stwierdził, że w aktualnym stanie prawnym, prokurator
przechodzi w stan spoczynku z chwilą ukończenia 65 roku życia, chyba że
Prokurator Generalny, na wniosek zainteresowanego prokuratora, po
przedstawieniu zaświadczenia stwierdzającego, że jest zdolny, ze względu na stan
zdrowia do pełnienia obowiązków prokuratora oraz po zasięgnięciu opinii
właściwego prokuratora przełożonego, a także Krajowej Rady Prokuratury wyrazi
prokuratorowi zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska. Jest to zasada ustawowa,
a ewentualnie wyrażenie zgody przez Prokuratora Generalnego na zajmowanie
stanowiska prokuratora po ukończeniu 65 lat, ma charakter fakultatywny i jest
uzależnione od całokształtu okoliczności, a więc zarówno przesłanek obiektywnych,
jak i subiektywnych, dotyczących konkretnego prokuratora. Możliwość dalszego
pozostawania na stanowisku prokuratora jest traktowana jako wyjątek, uzasadniony
szczególnymi okolicznościami, mającymi oparcie w interesie służby lub leżącymi po
stronie prokuratora. Spełnienie wskazanych w przepisie art. 62a ust. 2 ustawy o
3
prokuraturze warunków pozytywnych nie jest równoznaczne z obowiązkiem
wyrażenia zgody na dalsze pozostawanie przez prokuratora w służbie.
Zdaniem Prokuratora Generalnego wysokie kwalifikacje, doświadczenie i
profesjonalizm zawodowy, a także zaangażowanie w obowiązki prokuratora oraz
nienaganny stan zdrowia nie mogą być uznane za przesłanki automatycznie
przemawiające za potrzebą dalszego pozostawania na stanowisku.
Obecnie Prokuratura Rejonowa w B. posiada limit 30 etatów i wszystkie są
obsadzone. Jednostka ta nie posiada aktualnie etatów asesorskich. Ponadto w
prokuraturach rejonowych podległych Prokuraturze Okręgowej odnotowuje się
jedynie 3 wolne etaty prokuratorskie, z czego jeden został już obwieszczony w
Dzienniku Urzędowym „Monitor Polski’, drugi czeka na opublikowanie, a jedynie w
stosunku do trzeciego nie ma jeszcze wniosku co do sposobu wykorzystania.
Dodatkowo w okręgu […] w 2012 roku 2 asesorom upłynie 3 letni okres
powierzenia czynności prokuratorskich. W tej sytuacji jedyną możliwością na
kontynuowanie przez tych asesorów obranej drogi zawodowej jest przekształcenie
etatów asesorskich w prokuratorskie. Jednakże przekształcenie etatów spowoduje
blokadę pozyskiwania nowych kadr do służby prokuratorskiej. W całym okręgu
apelacji […] około 88 osób ukończyło aplikację prokuratorską i stara się o
mianowanie na stanowisko asesora, z czego część wniosków została już
załatwiona odmownie. Natomiast w okręgu Prokuratury Okręgowej o przyjęcie
ubiegało się 16 aplikantów egzaminowanych, spośród wymienionych 88 osób.
W tej sytuacji kadrowej potrzeby i uwarunkowania polityki kadrowej w
jednostkach organizacyjnych prokuratury w pełni uzasadniają opierający się na
pokoleniowej wymianie kadr prokuratorskich kierunek tej polityki, związany z jednej
strony z osiąganiem przez prokuratorów wieku uprawniającego do skorzystania z
przywileju stanu spoczynku, a z drugiej strony z potrzebą nie tylko umożliwienia
przyjęcia tej służby przez innych doświadczonych prokuratorów, ale przede
wszystkim zapewnieniem etatów dla nowych kadr prokuratorskich.
W odwołaniu od tej decyzji skarżąca zarzuciła naruszenie art. 62a ust. 2
ustawy o prokuraturze poprzez:
4
- błędne określenie motywów prowadzących do podjęcia decyzji o
niewyrażeniu zgody na dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora przez
skarżącą;
- nieuwzględnienie obiektywnych potrzeb służby prokuratorskiej w zakresie
obowiązków związanych z postępowaniami cywilnymi i administracyjnymi;
- nieuwzględnienie uzasadnionych i szczególnych okoliczności mających
oparcie w interesie służby lub leżącymi po stronie prokuratora
i wniosła o jej uchylenie i skierowanie wniosku do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu odwołania skarżąca wskazała na wyroki Sądu Najwyższego
z 6 czerwca 2003 r., AO 28/02, 10 kwietnia 2008 r., III PO 2/08 oraz 16 września
2004 r., III PO 60/04 z których wynika, że decyzja Prokuratora – mimo że
subiektywna – nie jest dowolna, powinna być należycie uzasadniona, a motywy jej
podjęcia podlegają ocenie przy rozpoznawaniu odwołania od niej. Skarżąca
podniosła, iż do wniosku dołączyła większą od wymaganej liczbę pozytywnych
opinii stwierdzających jej wysoką wiedzę i doświadczenie, efektywność i wysoki
poziom pracy. Zdaniem skarżącej nie jest uzasadniony argument konieczności
pokoleniowej wymiany kadr prokuratorskich, ponieważ ona zajmuje się sprawami
pozakarnymi, a w prokuraturach jest zbyt mała liczba prokuratorów prowadzących
tego rodzaju sprawy. W jej Prokuraturze Rejonowej jest jedynym prokuratorem tej
specjalności. Na niedobór prokuratorów zajmujących się problematyką pozakarną
zwrócił uwagę Prokurator Generalny w piśmie z 26 września 2011 r., PG IV PS
404–41/11. Skarżąca stwierdziła, ze jest to jej pierwszy wniosek o wyrażenie zgody
na dalsze zajmowanie stanowiska po ukończeniu 65 lat, a jego jedynym powodem
jest chęć uporządkowania rozpoczętych spraw w sposób umożliwiający
przekazanie ich następcy i udzielenie mu wsparcia niezbędnego na początku pracy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Odwołanie jest nieuzasadnione. Zgodnie z art. 62a ustawy o prokuraturze,
prokurator może dalej zajmować stanowisko jeżeli Prokurator Generalny na
wniosek prokuratora, po przedstawieniu zaświadczenia stwierdzającego, że jest
zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków prokuratora, oraz po
5
zasięgnięciu opinii właściwego prokuratora przełożonego, wyrazi prokuratorowi
zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska. Ustalone orzecznictwo Sądu
Najwyższego przyjmuje, że Prokurator Generalny podejmuje decyzję na podstawie
swobodnego uznania, a jej kontrola przez Sąd Najwyższy ograniczona jest do
oceny, czy nie zostały przekroczone granice tego uznania. Inaczej mówiąc, Sąd
Najwyższy nie może wkraczać w ustawowe kompetencje Prokuratora Generalnego
i dokonywać oceny, czy zainteresowany prokurator ma nadal sprawować swoją
funkcję, lecz jedynie bada, czy decyzja Prokuratora Generalnego nie jest arbitralna
lub podjęta przy użyciu niedozwolonych kryteriów. Wymiana pokoleniowa
prokuratorów jest przesłanką, którą Prokurator Generalny może brać pod uwagę
przy ocenie zasadności wniosku prokuratora o wyrażenie zgody na dalsze
zajmowanie stanowiska (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2010 r., III
PO 1/10 i z dnia 24 stycznia 2012 r., III PO 7/11). Jest to przesłanka o
podstawowym znaczeniu, mająca na celu długofalowy interes służby. Podnoszona
przez skarżącą specjalizacja w sprawach pozakarnych nie ma większego
znaczenia dla oceny zasadności dalszego zajmowania przez nią stanowiska, gdyż
każdy prokurator, z chwilą mianowania na stanowisko, musi być gotów do
wykonywania wszystkich czynności z nim związanych.
Wymiana pokoleniowa jest przesłanką ustania stosunku pracy uznaną także
w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. W wyroku z 21 lipca
2011 r., G. Fuchs, P. Kőhler przeciwko Land Essen, połączone sprawy C-159/10 i
C-160/10 (www.eur-lex.europa.eu), odnoszącym się wprost do prokuratorów,
Trybunał przedstawił to zagadnienie w świetle dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia
27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w
zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. WE L 303 z dnia 2 grudnia 2000 r. s. 16 –
Dz. Urz. UE-sp. 05, t. 4, s. 79). Przedmiotem oceny Trybunału była ustawa o
służbie cywilnej obowiązująca w Hesji, która przewidywała obowiązkowe przejście
na emeryturę po ukończeniu 65 roku życia, z możliwością kontynuowania
zatrudnienia, gdy wymaga tego interes służby, maksymalnie do ukończenia 68 lat.
Trybunał orzekł, że powołana dyrektywa nie stoi na przeszkodzie takiej regulacji w
zakresie, w jakim jej celem jest ustanowienie „korzystnej (zrównoważonej) struktury
wiekowej” przez wspieranie zatrudnienia i awans młodych pracowników.
6
Z tych względów orzeczono jak w sentencji.