Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 150/11
POSTANOWIENIE
Dnia 8 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Iwona Koper
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z powództwa M. K.
przeciwko P. K.
o separację,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 marca 2012 r.,
zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 8 września 2011 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 8 września 2011 r. Sąd Apelacyjny na podstawie art.
373 w zw. z art. 370 k.p.c. odrzucił apelację pozwanego jako nieterminowo
opłaconą. Wyjaśnił, że pozwany, który ubiegał się o zwolnienie od kosztów
sądowych, po negatywnym rozpatrzeniu tego wniosku przez sądy dwóch instancji,
nie uiścił bez wezwania opłaty od apelacji w terminie tygodniowym od otrzymania
odpisu postanowienia oddalającego jego zażalenie na postanowienie o oddaleniu
wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, mimo że w sprawie był
reprezentowany przez adwokata, co uzasadniało zastosowanie art. 112 ust. 3
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.
Nr 167, poz. 1398 ze zm., dalej powoływana jako „u.k.s.c.”). Należna opłata została
wniesiona dopiero po otrzymaniu przez pozwanego wezwania z sądu. Wpłata
nastąpiła 1 sierpnia 2011 r., już po upływie tygodniowego terminu biegnącego od
dnia doręczenia postanowienia z dnia 28 czerwca 2011 r., oddalającego zażalenie
na postanowienie o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych.
Pozwany zażalił się na postanowienie o odrzuceniu apelacji, zarzucając
naruszenie art. 373 k.p.c. w zw. z art. 370 k.p.c., § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu uiszczania opłat
sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 27, poz.199 ze zm.) w zw. z art. 9
u.k.s.c., art. 45 ust. 1 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 6 zd. 1 Konwencji
o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie
w dniu 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284) Wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu
do ponownego rozpoznania ewentualnie o jego uchylenie i orzeczenie co do istoty
sprawy oraz o zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania
zażaleniowego.
Skarżący podniósł, że opłata od apelacji została przez niego uiszczona
14 lipca 2011 r., czyli w terminie określonym zgodnie z postanowieniami art. 112
ust. 3 u.k.s.c. z tym, że na rachunek Sądu Rejonowego, co jednakże nie może
podważyć skuteczności wniesienia tej opłaty w świetle uznania przez Trybunał
3
Konstytucyjny w wyroku z dnia 29 kwietnia 2008 r. (SK 11/07, OTK-A 2008/3/47) za
niezgodny z Konstytucją § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
31 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach
cywilnych, w części obejmującej słowo „właściwego”. Pozwany wyjaśnił też, że
wpłatą, do której odwołał się Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu opłacił apelację po
raz drugi.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty podniesione przez skarżącego odnoszą się do okoliczności, których
Sąd Apelacyjny nie wziął pod uwagę przy wydawaniu zaskarżonego postanowienia,
ponieważ nie był świadom, że zdarzenia takie miały miejsce. Odpowiednie
dochodzenie Sąd ten przeprowadził dopiero po wpłynięciu zażalenia. Z treści
dokumentów zawartych w aktach wynika, że pozwany w dniu 14 lipca 2011 r.,
a zatem w siódmym dniu od otrzymania (w dniu 7 lipca 2011 r.) przez jego
pełnomocnika odpisu postanowienia oddalającego zażalenie w sprawie odmowy
zwolnienia go od kosztów sądowych, wpłacił na konto przypisane Sądowi
Rejonowemu kwotę odpowiadającą opłacie od apelacji w niniejszej sprawie. Po
otrzymaniu wezwania do opłacenia apelacji (stanowiącego w świetle art. 112 ust. 3
u.k.s.c. czynność nieuzasadnioną) uiścił tożsamą kwotę na rzecz Sądu
Okręgowego i jednocześnie poinformował Sąd Rejonowy, że opłata z 14 lipca 2011
r. została mylnie wniesiona i poprosił o jej zwrot. Wpłaconą kwotę zwrócono mu 30
sierpnia 2011 r.
Nie budzi więc wątpliwości, że pozwany dochował terminu do wniesienia
opłaty liczonego według art. 112 ust. 3 u.k.s.c., jeżeli uzna się za skuteczne
wniesienie tej opłaty na konto Sądu Rejonowego. Od tej chwili środki pozwanego
odpowiadające wysokości należnej opłaty znajdowały się przez cały czas w
dyspozycji sądu, przy czym od dnia 1 sierpnia do 30 sierpnia 2011 r. nawet w
podwójnej wysokości. Problem sprowadza się więc do tego, czy uiszczenie opłaty
na rachunek sądu, który nie uczestniczy w czynnościach rozpoznawania sprawy
można uznać za skuteczne w ramach interpretacji § 2 ust. 1 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu uiszczania
opłat sądowych w sprawach cywilnych po korekcie, jaką wprowadził do jego treści
4
Trybunał Konstytucyjny w wyniku stwierdzenia, że jest on niekonstytucyjny w części
obejmującej słowo „właściwego”. Pominięcie niekonstytucyjnego fragmentu
przepisu nadaje mu brzmienie: „Opłaty sądowe w sprawach cywilnych uiszcza się
w formie bezgotówkowej na rachunek bieżący dochodów sądu albo w formie wpłaty
gotówkowej, bezpośrednio w kasie sądu lub w formie znaków o odpowiedniej
wartości wykonanych według ustalonego wzoru, zwanych dalej «znakami opłaty
sądowej»”. W uzasadnieniu wyroku z dnia 28 kwietnia 2008 r. Trybunał wskazał
sposób interpretacji, jaki – jego zdaniem – będzie właściwy przy odczytywaniu tak
skorygowanego przepisu. W ocenie Trybunału sposób jego interpretacji wyznacza
treść art. 369 § 1 k.p.c. i art. 373 k.p.c. oraz art. 9 ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych, które pozwalają na wskazanie dwóch desygnatów
właściwego sądu. Desygnatami tymi są sąd pierwszej instancji i sąd odwoławczy.
Taki kierunek interpretacji omawianego przepisu zaakceptował również Sąd
Najwyższy (por. postanowienia z dnia 17 lipca 2008, II PZ 15/08, OSNP 2009/23-
24/318; z dnia 8 sierpnia 2008 r., V CZ 45/08, nie publ. poza bazą Lex nr 658213
czy z dnia 19 października 2011 r., II CZ 71/11, nie publ. poza bazą Lex
nr 1084552). Zgodnie z brzmieniem art. 10 u.k.s.c., opłatę należy uiścić przy
wniesieniu do sądu pisma podlegającego opłacie, co w wypadku apelacji
wnoszonej do sądu drugiej instancji za pośrednictwem sądu pierwszej instancji
uzasadnia potraktowanie obydwu sadów uczestniczących w procedurze apelacyjnej
za właściwego adresata opłaty. Nie można natomiast uznać za takiego adresata
innego sądu, nie mającego żadnego powiązania proceduralnego z toczącym się
postępowaniem. Dlatego nie ma racji skarżący twierdząc, że opłata, którą uiścił na
rachunek Sądu Rejonowego, mogła być uznana za wypełnienie obowiązku
terminowego opłacenia apelacji. Sąd Apelacyjny prawidłowo uznał więc, że
apelacja opłacona została po terminie obliczonym według art. 112 ust. 3 u.k.s.c.
Odrzucenie apelacji z tej przyczyny nie naruszyło wskazanych przez
skarżącego przepisów, ponieważ zagwarantowane w Konstytucji prawo do sądu
i do dwuinstancyjnego postępowania doprecyzowane jest w ustawach (art. 176
ust. 2). Zawarte w tych ustawach dodatkowe wymagania odnoszące się do
obowiązków fiskalnych czy terminowości dokonywania określonych czynności jako
warunków skorzystania z przyznanych praw nie naruszają ich istoty i nie są
5
uciążliwe do spełnienia, zapobiegają natomiast pochopnemu sięganiu do środków
odwoławczych oraz wpływają na sprawność postępowania. Nie uchybiają również
art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej
w Rzymie 4 listopada 1950 r. Takie stanowisko jest ugruntowane w orzecznictwie
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998 r., III CZ 114/98,
OSNC 1999/2/42; z dnia 9 kwietnia 1999 r., I CZ 25/99, Biul. SN 1999/7/8; czy
z dnia 27 września 2000 r., V CKN 1431/00, nie publ. poza bazą Lex nr 52397).
Przytaczane przez skarżącego motywy, które spowodowały wniesienie
opłaty na rzecz innego sądu niż sądy prowadzące postępowanie mogłyby stanowić
przedmiot oceny jedynie w ramach postępowania o przywrócenie terminu do
wniesienia apelacji, nie mają natomiast znaczenia przy rozpoznawaniu zażalenia
na postanowienie o odrzuceniu apelacji, w którym ocenie podlega prawidłowość
dokonanych czynności, a nie przyczyny ich nieprawidłowej realizacji.
Z tych względów zażalenie należało oddalić na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c.
w zw. z art. 39814
k.p.c.
md

V CZ 150/11

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia