Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 306/11
POSTANOWIENIE
Dnia 15 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
SSN Hubert Wrzeszcz
Protokolant Ewa Krentzel
w sprawie z wniosku C. D.
o ustalenie treści aktu urodzenia,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 15 marca 2012 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 10 stycznia 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 21 lipca 2010 r. odrzucił wniosek C.
D. o ustalenie treści aktu urodzenia, a Sąd Okręgowy oddalił zażalenie
wnioskodawcy na to orzeczenie postanowieniem zaskarżonym skargą kasacyjną.
Sąd Okręgowy wskazał, że droga sądowa w sprawie o ustalenie treści aktu
urodzenia - stosownie do art. 32 pkt 2 ustawy z dnia 29 września 1986 r. Prawo
o aktach stanu cywilnego (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 161 ze zm.;
dalej: „p.a.s.c.") - jest dopuszczalna w przypadku, gdy akt ten nie został
sporządzony i nie można go sporządzić w trybie przewidzianym w przepisach
ustawy. Wymieniony przepis stosuje się do zdarzeń, które nastąpiły w Polsce.
Tymczasem wnioskodawca podał, że urodził się w Bombaju. W takiej sytuacji,
skoro jego urodzenie nie zostało zarejestrowane w zagranicznych księgach stanu
cywilnego, może on - na podstawie art. 70 p.a.s.c. - zarejestrować to zdarzenie
w polskiej księdze stanu cywilnego w postępowaniu administracyjnym.
W skardze kasacyjnej, opartej na obu podstawach określonych w art. 398
§ 1 k.p.c., wnioskodawca zarzucił naruszenie:
- art. 1991
k.p.c. przez jego niezastosowanie i przyjęcie, że droga sądowa
jest niedopuszczalna, podczas gdy w postępowaniu administracyjnym stwierdzono
niemożność przeprowadzenia postępowania przewidzianego w art. 35 i w art. 70
p.a.s.c.;
- art. 32 pkt 2 p.a.s.c. przez błędne niezastosowanie i uznanie, że ustalenie
treści aktu stanu cywilnego dotyczącego zdarzenia, które miało miejsce za granicą
nie może zostać dokonane w trybie tego przepisu, mimo że nie można go
sporządzić w trybie przewidzianym w przepisach ustawy.
Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i poprzedzającego go postanowienia Sądu
Rejonowego i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna zasługiwała na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c., sąd odrzuca pozew w razie
niedopuszczalności drogi sądowej. Jednakże - stosownie do art. 1991
k.p.c. –
3
sąd nie może odrzucić pozwu z tego powodu, że do rozpoznania sprawy właściwy
jest organ administracji publicznej lub sąd administracyjny, jeżeli organ
administracji publicznej lub sąd administracyjny uznały się w tej sprawie za
niewłaściwe. Przepisy te stosuje się odpowiednio w postępowaniu nieprocesowym
(art. 13 § 2 k.p.c.).
W sprawie niniejszej wnioskodawca wystąpił do Sądu Rejonowego
z wnioskiem o ustalenie treści aktu urodzenia. Żądanie to podlega rozpoznaniu
w postępowaniu nieprocesowym, co wynika jednoznacznie z art. 33 p.a.s.c.
Jeżeli zatem wnioskodawca niezależnie od tego wystąpił - jak podniósł w skardze
kasacyjnej - do kierownika Urzędu Stanu Cywilnego miasta Stołecznego Warszawy
o odtworzenie aktu urodzenia (art. 35 p.a.s.c.) lub zarejestrowanie urodzenia
w polskiej księdze stanu cywilnego (art. 70 p.a.s.c.), to zastosowanie art. 1991
k.p.c. nie wchodziło w rachubę. Przepis ten wyklucza powstanie negatywnych
sporów o właściwość między sądami powszechnymi a sądami administracyjnymi
lub organami władzy publicznej w tej samej sprawie. Tymczasem wnioskodawca
wystąpił na drogę sądową i administracyjną z odrębnymi żądaniami, tj. w różnych
sprawach. Nie mógł powstać spór kompetencyjny, którego eliminacji służy art. 1991
k.p.c. Zarzut naruszenia tego przepisu okazał się chybiony.
Z motywów zaskarżonego postanowienia wynika, że u jego podstaw legło
stwierdzenie tzw. pierwotnego braku przesłanki dopuszczalności drogi sądowej,
którą Sąd Okręgowy wyprowadził z art. 32 pkt 2 p.a.s.c., przyjmując, że przepis ten
odnosi się wyłącznie do zdarzeń, które nastąpiły w Polsce.
Skarżący trafnie podważył to zapatrywanie. Jak już wspomniano żądanie
ustalenia treści aktu urodzenia należy do drogi sądowej (art. 33 p.a.s.c.).
Merytoryczne przesłanki zasadności tego żądania, określone w art. 32 pkt 2
p.a.s.c., nie mogą zatem stanowić podstawy do odrzucenia wniosku z powodu
niedopuszczalności drogi sądowej (art. 199 § 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 w związku
z art.13 § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
jw