Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 7/12
POSTANOWIENIE
Dnia 4 kwietnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Grzegorza K.
przeciwko Centrum Biurowemu Spółce z o.o.
o ustalenie nieważności umowy ewentualnie o uznanie jej za bezskuteczną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 4 kwietnia 2012 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 1 sierpnia 2011 r.,
1) oddala zażalenie;
2) zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 1800
zł (jeden tysiąc osiemset) tytułem zwrotu kosztów
postępowania zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 1 sierpnia 2011 r. Sąd Apelacyjny
odrzucił skargę kasacyjną powoda Grzegorza K. od wyroku tego Sądu z dnia 21
grudnia 2010 r.
Sąd Apelacyjny wskazał, że postanowieniem z dnia 27 czerwca 2011 r.
oddalił zawarty w skardze kasacyjnej wniosek powoda o zwolnienie go od kosztów
sądowych. Odpis tego postanowienia doręczony został pełnomocnikowi powoda
w dniu 4 lipca 2011 r., lecz opłata od skargi kasacyjnej nie została uiszczona.
Zgodnie z art. 112 ust. 3 u.k.s.c. pełnomocnik powoda obowiązany był uiścić
stosunkową opłatę od skargi kasacyjnej w wysokości 7 320 zł. w terminie
tygodniowym od doręczenia mu odpisu prawomocnego postanowienia o odmowie
zwolnienia od opłaty kasacyjnej, a więc do dnia 11 lipca 2011 r., bez dodatkowego
wezwania Sądu. Ponieważ tego nie uczynił, skarga kasacyjna, jako nieopłacona
podlegała odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powód zarzucił bezpodstawną
odmowę zwolnienia go od opłaty kasacyjnej, mimo jego bardzo trudnej sytuacji
majątkowej oraz nie uzasadnienie postanowienia o oddaleniu wniosku o zwolnienie
od kosztów sądowych, co uniemożliwia mu zapoznanie się z argumentacją Sądu
i ewentualne jej podważenie, a w konsekwencji zarzucił pozbawienie go
zagwarantowanego w art. 176 ust.1 Konstytucji dwuinstancyjnego postępowania
sądowego w sprawie zwolnienia od opłaty kasacyjnej oraz bezpodstawne
odrzucenie skargi kasacyjnej z powodu nieuiszczenia opłaty, której powód nie mógł
uiścić z uwagi na bardzo trudną sytuację majątkową.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Brak możliwości wniesienia zażalenia na wydane po raz pierwszy przez Sąd
drugiej instancji postanowienie o odmowie zwolnienia od opłaty sądowej był
przedmiotem rozważań i oceny Trybunału Konstytucyjnego pod kątem zgodności
z Konstytucją i w wyroku z dnia 31 marca 2009 r. SK 19/08 (OTK-A 2009/3/29)
Trybunał stwierdził, że regulacja ta jest zgodna z Konstytucją, w tym z art. 176
ust. 1, przewidującym zasadę dwuinstancyjnego postępowania sądowego. Nie jest
zatem uzasadnione stanowisko skarżącego zarzucające naruszenie powyższego
3
przepisu Konstytucji. Należy również zauważyć, że w razie odmowy zwolnienia od
opłaty sądowej i odrzucenia środka zaskarżenie lub środka odwoławczego
z powodu nieuiszczenia tej opłaty, strona może w zażaleniu na postanowienie
o odrzuceniu tego środka wnosić o rozpoznanie przez Sąd Najwyższy na
podstawie art. 380 w zw. z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c. także niezaskarżalnego
postanowienia Sądu drugiej instancji o odmowie zwolnienia od opłaty sądowej, co
umożliwi jego kontrolę instancyjną. Na tej podstawie Sąd Najwyższy
w rozpoznawanej sprawie objął kontrolą także niezaskarżalne postanowienie Sądu
Apelacyjnego z dnia 27 czerwca 2011 r. oddalające wniosek powoda o zwolnienie
go od opłaty od skargi kasacyjnej, uznając, że wniosek w tym przedmiocie jest
zawarty implicite w zażaleniu na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej,
którego uzasadnienie zawiera niemal wyłącznie zarzuty kwestionujące odmowę
zwolnienia od opłaty sądowej.
Zarzuty te jednak są bezzasadne. Jak wynika z obszernego uzasadnienia
postanowienia o odmowie zwolnienia od opłaty od skargi kasacyjnej,
sporządzonego przez Sąd Apelacyjny na podstawie art. 63 ustawy z dnia
23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.), Sąd
drugiej instancji szczegółowo zbadał sytuację majątkową i życiową powoda i trafnie
uznał, że powód nie wykazał, iż nie jest w stanie uiścić opłaty od skargi kasacyjnej
bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 102 ust. 1 i 2
u.k.s.c.). W szczególności zasadnie Sąd zakwestionował kompletność
przedstawionych przez powoda danych o jego sytuacji majątkowej oraz ich
zgodność z rzeczywistym stanem wskazując, że nie jest wiarygodne jego
twierdzenie o utrzymywaniu siebie i rodziny wyłącznie ze środków dostarczanych
przez osoby trzecie na bieżące wydatki rodziny. Sąd wskazał, że powód w tym
czasie uiścił łączne koszty sądowe w kwocie 14 640 zł., opłaca czesne za szkoły
niepubliczne swoich dzieci w wysokości 1 200 zł. miesięcznie i utrzymuje ponad
500 - metrowy dom mieszkalny w Warszawie, stanowiący jego własność, w którym
mieszka wraz z rodziną. Świadczy to o osiąganiu dochodów nieujawnionych
w oświadczeniu majątkowym i o dobrej sytuacji materialnej. Trafnie też Sąd
Apelacyjny stwierdził, że powód nie wykazał, iż ze względu na stan zdrowia czy
4
inne uzasadnione przeszkody, zarówno on jak i jego żona nie mogą pracować
zarobkowo.
Jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy instytucja zwolnienia od kosztów
sądowych stanowi pomoc państwa dla osób ubogich, które wykażą, że mimo starań
nie były w stanie, ze względu na niezależną od nich, złą sytuacje majątkową,
zgromadzić bez uszczerbku dla utrzymania siebie i rodziny odpowiednich środków
na prowadzenie procesu sądowego (porównaj między innymi orzeczenia z dnia
24 lipca 1980 r. I CZ 99/80 i z dnia 24 września 1984 r. II CZ 104/84, niepubl.).
Jak słusznie stwierdził Sąd Apelacyjny powód tych okoliczności nie wykazał,
a ustalone w sprawie fakty wskazują, że jest w dobrej sytuacji materialnej i może,
bez uszczerbku dla utrzymania koniecznego siebie i rodziny, ponieść opłatę od
skargi kasacyjnej.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 27 czerwca 2011 r. o odmowie
zwolnienia go od tej opłaty było zatem prawidłowe, a więc zgodnie z art. 112 ust. 3
u.k.s.c. pełnomocnik powoda obowiązany był uiścić opłatę od skargi kasacyjnej
w terminie tygodniowym od dnia doręczenia mu odpisu tego postanowienia, bez
dodatkowego wzywania. Ponieważ tego nie uczynił, prawidłowo Sąd Apelacyjny
odrzucił skargę kasacyjną na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w zw.
z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako nieuzasadnione.
db
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13