Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III UZ 3/12
POSTANOWIENIE
Dnia 4 kwietnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca)
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z wniosku J. I.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o wysokość emerytury,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 kwietnia 2012 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 24 stycznia 2012 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 16 marca 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
wnioskodawczyni J. I. od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 20 grudnia 2010 r. oddalającego odwołanie wnioskodawczyni
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 października 2009 r.
odmawiającej J. I. przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia emerytalnego.
Wyrok Sądu Apelacyjnego wnioskodawczyni zaskarżyła skargą kasacyjną.
Wartość przedmiotu zaskarżenia określono na kwotę 19.200 zł.
Sąd Apelacyjny wezwał pełnomocnika wnioskodawczyni do podania
sposobu wyliczenia wartości przedmiotu zaskarżenia podanego w skardze
kasacyjnej.
2
W piśmie z dnia 19 sierpnia 2011 r. pełnomocnik wnioskodawczyni podała,
że wartość przedmiotu zaskarżenia określona na kwotę 19.200 zł stanowi różnicę
pomiędzy wartością należnego świadczenia w stosunku rocznym, która powinna
wynosić 29.413,56 zł a wartością pobieranego przez wnioskodawczynię
świadczenia w stosunku rocznym, która stosownie do przepisu art. 22 k.p.c. wynosi
10.213,56 zł.
Sąd Apelacyjny ponownie wezwał pełnomocnika wnioskodawczyni do
szczegółowego sposobu wyliczenia należnego świadczenia wnioskodawczyni w
stosunku rocznym na kwotę 29.413,56 zł.
Sąd Apelacyjny jednocześnie wezwał pełnomocnika organu rentowego do
ustosunkowania się do pisma pełnomocnika wnioskodawczyni z dnia 19 sierpnia
2011 r. co do wskazanej w nim wysokości świadczenia wnioskodawczyni w razie
uwzględnienia jej roszczenia (określonej na kwotę 29.413,56 zł).
Wykonując wezwanie Sądu pełnomocnik wnioskodawczyni wskazał, że
kwota 29.413,56 zł stanowi różnicę należnego wnioskodawczyni świadczenia za
okres jednego roku. Świadczenie emerytalne wnioskodawczyni powinno wynosić
miesięcznie 2.451,13 zł. Różnica pomiędzy świadczeniem należnym
wnioskodawczyni (2.451,13 zł) a otrzymywanym (851,13 zł) to kwota 1.600 zł na
którą składa się: dodatek z tytułu pracy ponad normę tj. 200-300%, z tytułu premii
regulaminowej oraz trzynastej pensji.
Organ rentowy odpowiadając na wezwanie Sądu stwierdził, że sposób
wyliczenia podstawy do obliczenia wartości przedmiotu zaskarżenia powinien być
wyjaśniony w trybie art. 25 § 1 k.p.c.
Postanowieniem z dnia 21 listopada 2011 r. Sąd Apelacyjny: zarządził, na
podstawie art. 25 § 1 k.p.c., sprawdzenie wartości przedmiotu zaskarżenia,
określonego przez wnioskodawczynię na kwotę 19.200 zł (pkt I.); wezwał
pełnomocnika wnioskodawczyni do wskazania sposobu ustalenia wysokości
emerytury na kwotę 2.451,13 zł miesięcznie przez: 1. podanie podstawy wymiaru
emerytury oraz wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury wyliczonych
według zasad określonych w art. 15 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r., Nr
153, poz. 1227 ze zm.); 2. zwrócił się do organu rentowego o ustosunkowanie się
3
do wyliczenia wartości przedmiotu zaskarżenia dokonanego przez
wnioskodawczynię (pkt II.).
Pełnomocnik wnioskodawczyni – wykonując wezwanie Sądu – wskazała, że
na wysokość emerytury wnioskodawczyni określoną na kwotę 2.451,13 zł składa
się faktycznie otrzymywane przez wnioskodawczynię świadczenie emerytalne w
kwocie 851,13 zł oraz pozostała kwota 1.600 zł na którą składa się: dodatek z tytułu
pracy ponad normę tj. 200-300% normy, którą wnioskodawczym wyrabiała oraz
dodatek z tytułu premii regulaminowej oraz trzynastej pensji. Wskazano, że w
kwocie 1.600 zł zawarto wynagrodzenie wnioskodawczyni w latach 1974-1977 z
tytułu pracy ponad normę rozliczane stawką akordową (tj. 200%) i zdaniem
wnioskodawczyni w tych latach do jej wynagrodzenia zasadniczego powinno być
doliczone 200% podwójnie tj. w 1974 r. – 31.642,65 zł; w 1975 r. – 77.066,34 zł, w
1976 r. – 92.596,77 zł; w 1977 r. – 113.513,40 zł.
W piśmie z dnia 19 stycznia 2012 r. w odpowiedzi na wezwanie Sądu
pełnomocnik organu rentowego podała, że organ rentowy dokonał ustaleń
wysokości świadczenia, które hipotetycznie przysługiwałoby wnioskodawczyni w
okresie od 1 września 2009 r. (miesiąc zgłoszenia wniosku o przeliczenie) do 31
sierpnia 2010 r., przyjmując za lata 1974-1977 dane o wysokości wynagrodzenia z
opinii biegłego sądowego według najkorzystniejszego dla wnioskodawczyni
wariantu oraz kwoty wskazane przez pełnomocnika wnioskodawczyni „z tytułu
pracy ponad normę rozliczane stawką akordową (tj.200%)” - w 1974 r. kwotę
31.642,65 zł, w 1975 r. - 77.066,34 zł, w 1976 r. - 92.596,77 zł oraz w 1977 r. -
113.513,40 zł. Podkreślono przy tym, że kwoty podane przez pełnomocnika
wnioskodawczyni jako wynikające z normy rozliczanej stawką akordową, nie mają
oparcia w zgromadzonych w sprawie materiałach; jednakże organ dokonał
stosownych obliczeń przyjmując również te kwoty w poszczególnych latach.
Stosując przepis art. 15 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy uwzględnieniu powyższych
danych wskaźniki za poszczególne lata 1974-1977 wynosiłyby kolejno: 185,59%,
237,9%, 340,65% oraz 386,81%. Jedyne możliwe w przypadku wnioskodawczyni
wariantowe obliczenie podstawy wymiaru świadczenia, tj. z okresu 10 kolejnych lat
kalendarzowych, byłoby najkorzystniejsze z okresu 10 kolejnych lat
4
kalendarzowych przypadających w ostatnim dwudziestoleciu przed rokiem
zgłoszenia wniosku o rentę w 1990 r. (art. 111 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej).
Uwzględniając w tych latach podane wskaźniki najkorzystniej kształtowałby się
wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyliczony z kolejnych 10 lat od
1975 do 1984, a wyniósłby 199,83%. Przyjmując taki wskaźnik przy zachowaniu
pozostałych elementów wyliczenia emerytury wnioskodawczyni, zgodnie z art. 53
ustawy emerytalnej, przy uwzględnieniu także kolejnych waloryzacji, hipotetyczna
wysokość świadczenia w miesiącu wrześniu 2009 r. (data zgłoszenia wniosku o
przeliczenie świadczenia) i październiku 2009 r. wyniosłaby 1.277,06 zł brutto
miesięcznie, od listopada 2009 r. do lutego 2010 r. - 1.224,93 zł miesięcznie, a od
marca 2010 r. (po waloryzacji) do sierpnia 2010 r. - 1.281,52 zł brutto. W
porównaniu z emeryturą przysługującą wnioskodawczyni we wskazanym okresie
wynoszącą 967,14 zł brutto miesięcznie za wrzesień i październik 2009 r., 924,18 zł
brutto miesięcznie za listopad i grudzień 2009 r. i styczeń i luty 2010 r. oraz 966,88
zł brutto miesięcznie za marzec – sierpień 2010 r., hipotetyczna różnica wyniosłaby
309,92 zł miesięcznie brutto (09 i 10.2009 r.), 300,65 zł miesięcznie brutto (11-
12.2009 r. i 01.-02.2010 r.) oraz 314,64 zł miesięcznie brutto (03.08.2010 r.).
Łączna kwota różnicy w wysokości świadczenia przysługującego i hipotetycznego
za cały okres od 1 września 2009 r. do 31 sierpnia 2010 r. przyjętego do ustalenia
wartości przedmiotu zaskarżenia na podstawie art. 22 k.p.c. wyniosłaby 3.710,28 zł.
Postanowieniem z dnia 24 stycznia 2012 r. Sąd Apelacyjny na podstawie art.
3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 3982
§ 1 k.p.c. odrzucił skargę kasacyjną. Sąd
Apelacyjny ustalił – na podstawie wyliczenia przedstawionego przez organ rentowy
– że kwota różnicy wysokości świadczenia przysługującego wnioskodawczyni,
żądanego przez nią za cały okres od 1 września 2009 r. do 31 sierpnia 2010 r. a
obliczona stosownie do przepisu art. 22 k.p.c. wyniosłaby 3.710,28 zł. Kwota ta jest
niższa niż dziesięć tysięcy złotych, co przesądza o niedopuszczalności skargi
kasacyjnej stosownie do przepisu art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 3982
§ 1
k.p.c.
Powyższe postanowienie Sądu Apelacyjnego wnioskodawczyni zaskarżyła
zażaleniem domagając się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania
5
sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania celem nadania dalszego
biegu skardze kasacyjnej wnioskodawczyni.
Żaląca się zarzuciła naruszenie:
- art. 3982
§ 1 k.p.c. zdanie 1 w związku z art. 22 k.p.c. przez ich
zastosowanie w sprawie. Zdaniem żalącej się wartość przedmiotu zaskarżenia
wynosi 19.200 zł i stanowi różnicę pomiędzy wartością należnego świadczenia w
stosunku rocznym, która powinna wynosić 29.413,56 zł a wartością pobieranego
świadczenia przez wnioskodawczynię w stosunku rocznym, która wynosi 10.213,56
zł. Różnica pomiędzy świadczeniem należnym wnioskodawczyni (2.451,13 zł) a
faktycznie otrzymywanym przez wnioskodawczynię (851,13 zł) to kwota 1.600 zł,
która stanowi: dodatek z tytułu pracy ponad normę tj. 200 – 300% normy, którą
wnioskodawczyni wyrabiała oraz z tytułu premii regulaminowej, a także trzynastej
pensji. Wyliczenie wartości przedmiotu zaskarżenia dokonane przez organ jest
niewłaściwe, ponieważ obejmuje jedynie wzrost wynagrodzenia z tytułu pracy
ponad normę z pominięciem premii regulaminowej w wysokości 25% i trzynastej
pensji;
- art. 21 k.p.c. przez jego niezastosowanie w sprawie, w sytuacji, gdy
wnioskodawczyni faktycznie dochodzi kilku roszczeń tj. przeliczenia świadczenia za
okres wsteczny od dnia ustalenia emerytury do dnia wydania decyzji odmownej w
przedmiocie przeliczenia świadczenia i świadczenia za okres do chwili obecnej, tj.
świadczenia bieżącego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut zażalenia dotyczący naruszenia przepisu art. 3982
§ 1 zdanie
pierwsze w związku z art. 22 k.p.c. został oparty na bezpodstawnym założeniu, że
Sąd Apelacyjny w zaskarżonym postanowieniu – przy ustalaniu wartości
przedmiotu zaskarżenia w sprawie – oparł się na niewłaściwym wyliczeniu tej
wartości przez organ rentowy, z pominięciem kwot, które wnioskodawczyni
otrzymywała z tytułu premii regulaminowej oraz z tytułu trzynastej pensji. Z ustaleń
zaskarżonego postanowienia wynika, że przy ustalaniu wartości przedmiotu
zaskarżenia uwzględniono wszystkie elementy, których uwzględnienia przy
6
wyliczeniu żądanego świadczenia domagała się wnioskodawczyni w tym premię
regulaminową oraz trzynastą pensję. Ponadto w zażaleniu nie kwestionuje się
„mechanizmu” wyliczenia wartości żądanego przez wnioskodawczynię świadczenia
emerytalnego na podstawie art. 15 ust. 4, art. 53 oraz art. 111 ust. 1 pkt 2 ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które przedstawił
organ rentowy w postępowaniu dotyczącym sprawdzenia wartości przedmiotu
sporu (zaskarżenia).
Bezzasadny jest także zarzut niezastosowania w sprawie art. 21 k.p.c.
Przedmiotem sprawy, poczynając od postępowania przed organem rentowym było
żądanie „przeliczenia świadczenia emerytalnego”. Oprócz dochodzonego żądania o
przeliczenie świadczenia, nie rozpoznawano w sprawie roszczenia osobnego - „za
okres wsteczny”. Zakresem sprawy nie było objęte rozpoznawanie jakiegokolwiek
innego roszczenia, w rozumieniu art. 21 k.p.c.
Z powyższych względów – uznając bezzasadność zażalenia – Sąd
Najwyższy postanowił jak w sentencji, stosownie do art. 39814
k.p.c. w związku z
art. 3941
§ 3 k.p.c.