Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CK 1/12
POSTANOWIENIE
Dnia 12 kwietnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz
w sprawie z wniosku H. S.
przy uczestnictwie A. K.
o zmianę postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 12 kwietnia 2012 r.,
na skutek kasacji uczestnika postępowania od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 23 lipca 2002 r.,
1) odrzuca kasację;
2) nie obciąża uczestnika postępowania kosztami
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 6 marca 2002 r. Sąd Rejonowy zmienił
postanowienie tego Sądu z dnia 30 marca 1993 r. w części orzekającej
o dziedziczeniu gospodarstwa rolnego.
Orzeczenie te zaaprobował Sąd Okręgowy, oddalając apelację uczestnika
postępowania A. K. – postanowieniem z dnia 23 lipca 2002 r.
W dniu 16 stycznia 2012 r. uczestnik złożył kasację od tego postanowienia,
wnosząc jednocześnie o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji.
W kasacji kwestionował sądowe ustalenia faktyczne potwierdzające
kwalifikacje siostry H. S. do dziedziczenia gospodarstwa rolnego należącego do
spadku po ojcu (obok niego i matki).
We wniosku o przywrócenie terminu powołał się na pouczenie go na
rozprawie apelacyjnej, że od postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 23 lipca
2002 r. nie przysługuje kasacja, co potwierdził zapis w protokole rozprawy
apelacyjnej.
Postanowieniem z dnia 2 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy przywrócił
uczestnikowi termin do wniesienia kasacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący zakwestionował w kasacji kwalifikacje siostry do prowadzenia
gospodarstwa rolnego, które potwierdziły Sądy na podstawie zeznań świadków.
Podstawowy zarzut kasacyjny odnosi się więc do kwestionowania sądowych
ustaleń faktycznych i oceny dowodów. Jest on obecnie niedopuszczalny (art. 3983
§ 3 k.p.c.), a w warunkach obowiązywania kasacji - praktycznie nieskuteczny,
szczególnie w sytuacji, w której w obu instancjach stan faktyczny został
identycznie ustalony.
W pierwszej jednak kolejności należy ocenić zasadność przywrócenia
terminu do wniesienia kasacji, co podlega kontroli Sądu Najwyższego na podstawie
art. 3938
§ 1 k.p.c. sprzed nowelizacji (por. też orzeczenia Sądu Najwyższego
3
z dnia 30 stycznia 1968 r., III CZP 77/67, OSNCP 1968, nr 12, poz. 202 i z dnia 21
maja 1998 r., III CKN 471/97, OSP 1999, nr 4., poz. 83). Nie chodzi tu o przyczynę
przywrócenia terminu (błędne pouczenie o środku zaskarżenia), która była
uzasadniona, ale o termin złożenia wniosku z art. 168 k.p.c.
Zasadą jest, że po upływie roku od uchybionego terminu jego przywrócenie
jest niedopuszczalne, chyba że wystąpią wypadki wyjątkowe. W rozpoznawanej
sprawie opóźnienie złożenia wniosku było blisko 10-letnie, co przemawia za
nieprzyjęciem wobec skarżącego sytuacji wyjątkowej. Dawność w prawie cywilnym
(procesowym i materialnym) odgrywa istotną rolę, przy czym strona, która
doprowadza do przedawnień i prekluzji ponosi konsekwencje swego zaniechania.
W tym kontekście uznaje się, że wyjątkowość przywrócenia terminu po upływie
rocznym wyraża się i w tym, że jego skutkiem jest zburzenie ich nieodwracalności,
a w konsekwencji naruszenie stabilności obrotu prawnego (zob. orzeczenie Sądu
Najwyższego z dnia 4 stycznia 2008 r., IIICZP 119/07, OSNC-ZD 2008, nr D,
poz. 98).
W rozpoznawanej sprawie kwestionowane orzeczenie zostało wydane
po rozpoznaniu sprawy spadkowej w obu instancjach, a więc z zachowaniem
podstawowego standardu konstytucyjnego (art. 175 ust. 1 Konst.). Skarżący
uczestnik uzyskał udział spadkowy w gospodarstwie rolnym, kwestionuje tylko
uprawnienia siostry. Te okoliczności przemawiają dodatkowo za tym,
że przywrócenie terminu było nieuzasadnione, w związku z czym kasacja złożona
z 10-letnim opóźnieniem była niedopuszczalna i podlegała odrzuceniu (art. 3938
§ 1 k.p.c. sprzed nowelizacji).
Skarżący - z uwagi na wyjątkowe okoliczności sprawy - nie został obciążony
kosztami postępowania kasacyjnego (art. 102 k.p.c.).

V CK 1/12

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia