Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 9/12
POSTANOWIENIE
Dnia 8 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z wniosku M. R. i T. W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o ustalenie istnienia bądź nieistnienia ubezpieczeń społecznych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 maja 2012 r.,
zażalenia wnioskodawczyni M. R. na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 30
listopada 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 30 listopada 2011 r. Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych odrzucił apelację M. R. od wyroku Sądu Okręgowego -
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 sierpnia 2011 r., oddalającego
odwołanie M. R. i T. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27
stycznia 2011 r.
W dniu 11 sierpnia 2011 r. profesjonalny pełnomocnik ubezpieczonej,
będący radcą prawnym, po ogłoszeniu wyroku przez Sąd Okręgowy, wniósł o
sporządzenie uzasadnienia niniejszego wyroku. Wniosek ten złożył w formie ustnej
do protokołu.
2
Uzasadnienie wyroku zostało doręczone pełnomocnikowi wnioskodawczyni
w dniu 4 października 2011 roku. W dniu 18 października 2011 r. profesjonalny
pełnomocnik ubezpieczonej wniósł w imieniu M. R. apelację od powyższego wyroku
Sądu Okręgowego, uiszczając opłatę podstawową od apelacji w kwocie 30 zł.
Uzasadniając odrzucenie apelacji Sąd Apelacyjny wskazał, że wniosek
pełnomocnika o sporządzenie uzasadnienia zgłoszony podczas posiedzenia
jawnego wyznaczonego w celu publikacji wyroku Sądu Okręgowego jest
nieskuteczny. W przedmiotowej sprawie wyrok Sądu Okręgowego zapadł w dniu 11
sierpnia 2011 roku i od tego dnia biegł termin do złożenia wniosku o sporządzenie
uzasadnienia, który upłynął w dniu 18 sierpnia 2011 r., gdyż jeżeli strona nie
zażąda skutecznie uzasadnienia wyroku w terminie tygodniowym od ogłoszenia
sentencji wyroku, termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia w którym upłynął
termin do żądania uzasadnienia. Zatem w przedmiotowej sprawie termin do
wniesienia apelacji upłynął w dniu 1 września 2011 r., zaś profesjonalny
pełnomocnik ubezpieczonej wniósł w imieniu M. R. apelację od powyższego wyroku
Sądu Okręgowego, w dniu 18 października 2011 r., a więc po upływie ustawowego
terminu.
Odwołująca się zaskarżyła to postanowienie zażaleniem w całości,
zarzucając mu naruszenie art. 87 ust. 1 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej polegające na wyjściu przez Sąd Apelacyjny poza dopuszczalne granice
wykładni, skonstruowaniu normy nieprzewidzianej przez ustawodawcę i oparcie
rozstrzygnięcia na tej normie; art. 466 k.p.c., poprzez jego błędną wykładnię
wyrażającą się w uznaniu, że przepis ten uniemożliwia pełnomocnikowi
profesjonalnemu złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku ustnie do
protokołu ”rozprawy publikacyjnej”; art. 328 k.p.c. w związku z art. 466 k.p.c.,
poprzez ich błędne zastosowanie, polegające na przyjęciu, że pełnomocnik
ubezpieczonej nie złożył skutecznie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku;
art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 361 k.p.c., poprzez wydanie uzasadnienia bez
wyjaśnienia w stopniu wystarczającym podstawy prawnej rozstrzygnięcia; art. 369 §
1 k.p.c., poprzez jego niezastosowanie; art. 369 § 2 k.p.c., poprzez jego
zastosowanie pomimo niezaistnienia przesłanek jego zastosowania oraz art. 373
3
k.p.c. w związku z art. 370 k.p.c., poprzez ich zastosowanie pomimo niezaistnienia
przesłanek ich zastosowania.
W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że brak podstaw do uznania, że
celem przepisu art. 466 k.p.c. jest cokolwiek ponad polepszenie sytuacji
procesowej pracownika (ubezpieczonego). W szczególności brak jakichkolwiek
argumentów przemawiających za uznaniem, że celem przedmiotowej regulacji jest
pogorszenie sytuacji procesowej strony działającej przez profesjonalnego
pełnomocnika w porównaniu do sytuacji procesowej tej strony w postępowaniu
zwykłym, poprzez uniemożliwienie jej złożenia ustnie do protokołu posiedzenia
przeznaczonego na publikację wyroku wniosku o sporządzenie uzasadnienia tego
wyroku. Takiej wykładni a contrario sprzeciwia się zarówno systematyka jak i cel
regulacji. Ponadto, zdaniem skarżącej, zamiar ograniczenia uprawnień
procesowych strony postępowania odrębnego reprezentowanej przez
profesjonalnego pełnomocnika winien w normie prawa procesowego wprost
wynikać z tekstu interpretowanego przepisu. Żadna część tekstu art. 466 k.p.c. nie
wyraża takiego ograniczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do treści art. 125 § 1 k.p.c. pisma procesowe obejmują wnioski i
oświadczenia stron składane poza rozprawą. Przepis ten konstruuje ogólną zasadę
obowiązującą w postępowaniu cywilnym, z której wynika, że czynności procesowe
poza rozprawą dokonywane są w formie pism procesowych. Posiedzenia jawne
dzielą się na rozprawy oraz inne posiedzenia jawne niebędące rozprawami.
Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym (art. 326 § 2 k.p.c.), lecz po
zamknięciu rozprawy (art. 316 § 1 in principio k.p.c.), co oznacza, że wniosek
strony o sporządzenie uzasadnienia wyroku, składany jest poza rozprawą, a więc i
on musi przybrać postać pisma procesowego. Wyjątek od przedstawianej zasady
ustanowiony został w art. 466 k.p.c., stosownie do którego pracownik lub
ubezpieczony działający bez adwokata lub radcy prawnego może zgłosić w sądzie
właściwym ustnie do protokołu powództwo oraz treść środków odwoławczych i
innych pism procesowych. Błędne jest zatem założenie, na którym zbudowano
4
argumentację zażalenia, że w postępowaniu zwykłym wniosek o sporządzenie
uzasadnienia wyroku może być złożony w formie ustnej do protokołu. O formie
tego wniosku decyduje bowiem treść art. 125 § 1 k.p.c., a nie art. 328 § 1 k.p.c. W
konsekwencji przedstawiona przez Sąd drugiej instancji interpretacja art. 466 k.p.c.
nie pogarsza sytuacji procesowej pracownika i ubezpieczonego w porównaniu do
uprawnień stron w postępowaniu zwykłym.
Wykładnia językowa art. 466 k.p.c. jest jednoznaczna. Dotyczy on
pracownika lub ubezpieczonego działającego bez adwokata lub radcy prawnego.
Odstępstwo od jasnego i oczywistego sensu przepisu wyznaczonego jego
jednoznacznym brzmieniem mogą uzasadniać tylko szczególnie istotne i doniosłe
względy prawne, społeczne, ekonomiczne lub moralne. Art. 466 k.p.c. ma na celu
przyznanie podmiotom procesowym z reguły nieposiadającym wiedzy prawniczej
oraz gorzej radzącym sobie z prowadzeniem własnych spraw uprawnień
pozwalających na odstępstwo od formalnych wymagań obowiązujących w
postępowaniu cywilnym. Udział profesjonalnego pełnomocnika po stronie
pracownika lub ubezpieczonego powoduje, że względy, dla których ustanowiono
powyższy przywilej, przestają istnieć. W przypadku strony działającej przez
adwokata lub radcę prawnego gwarancją skutecznego dokonania czynności
procesowej jest właśnie fachowe zastępstwo, nie ma zatem w takim przypadku
potrzeby odformalizowania reguł dotyczących czynności procesowych (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2000 r., I PKN 579/99,
OSNAPiUS 2001 nr 15, poz. 488).
Trafnie zatem przyjął Sąd Apelacyjny, że wniosek o uzasadnienie wyroku
zgłoszony przez radcę prawnego ustnie do protokołu nie był skuteczny. Stąd
dwutygodniowy termin do wniesienia apelacji, stosownie do art. 369 § 2 k.p.c.,
biegł od dnia, w którym upłynął termin do żądania uzasadnienia. Skoro został on
przekroczony, to odrzucenie apelacji na podstawie art. 370 k.p.c. w związku z art.
373 k.p.c. przez Sąd drugiej instancji odpowiada prawu.
Mając na uwadze powyższe Sad Najwyższy na mocy art. 39814
k.p.c. w
związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak sentencji.