Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 13/12
POSTANOWIENIE
Dnia 6 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Antoni Górski
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z wniosku G. T.
przy uczestnictwie H. T.
o podział majątku wspólnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 czerwca 2012 r.,
zażalenia uczestniczki postępowania
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 22 grudnia 2011 r.,
I. zmienia zaskarżone postanowienie w punkcie II. w ten
sposób, że oddala wniosek wnioskodawcy
o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu odwoławczym;
II. orzeka, że wnioskodawca i uczestniczka ponoszą
koszty postępowania związane ze swym udziałem
w postępowaniu zażaleniowym przed Sądem
Najwyższym.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2011 r. Sąd Okręgowy umorzył
postępowanie apelacyjne i zasądził od uczestniczki postępowania H. T. na rzecz
wnioskodawcy G. T. kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu odwoławczym. Z uzasadnienia tego orzeczenia
wynika, że Sąd drugiej instancji na podstawie art. 391 § 2 k.p.c. umorzył
postępowanie odwoławcze wobec cofnięcia przez uczestniczkę pismem z dnia 19
grudnia 2011 r. jej apelacji od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 5 września
2011 r., wydanego w sprawie o podział majątku wspólnego oraz uwzględnił w
oparciu o art. 520 § 3 k.p.c. wniosek o zasądzenie kosztów zastępstwa
procesowego złożony przez wnioskodawcę w związku z cofnięciem apelacji przez
uczestniczkę.
W zażaleniu na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania skarżąca zarzuciła
naruszenie § 2 oraz § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę
prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), jak również
naruszenie art. 109 § 2 i art. 102 k.p.c., wnosząc o zmianę zaskarżonego
orzeczenia i oddalenie wniosku o zasądzenie kosztów postępowania
odwoławczego bądź odstąpienie od obciążenia jej tymi kosztami.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie, gdyż w sprawie nie znajdował
zastosowania art. 520 § 3 k.p.c., brak zatem było podstaw, aby obciążyć
uczestniczkę obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniesionych
przez wnioskodawcę w postępowaniu odwoławczym.
Zgodnie z art. 520 § 1 k.p.c., każdy uczestnik ponosi koszty postępowania
związane ze swoim udziałem w sprawie, obciążają go zatem koszty tych czynności,
których dokonał sam, a także czynności podjętych w jego interesie przez sąd
3
z urzędu lub na jego wniosek. Z przepisu tego wynika, że w postępowaniu
nieprocesowym w zasadzie nie ma podstaw do domagania się przez uczestnika,
który poniósł określone koszty, ich zwrotu od pozostałych uczestników. Wyjątki od tej
zasady wprowadza § 2 art. 520 k.p.c., który przewiduje możliwość stosunkowego
rozdzielenia obowiązku zwrotu kosztów lub włożenia go na jednego z uczestników
w całości, gdy są oni w różnym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub
gdy ich interesy są ze sobą sprzeczne, oraz § 3, zgodnie z którym sąd może włożyć
na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu
kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika, gdy interesy
uczestników są sprzeczne lub gdy uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście
niewłaściwie.
W sprawie brak było podstaw do odstąpienia od reguły przewidzianej w art.
520 § 1 k.p.c., bowiem pomiędzy uczestnikami postępowania nie zachodziła
sprzeczność interesów w rozumieniu § 3 tego artykułu, ani nie wykazano
niesumiennego bądź oczywiście niewłaściwego postępowania uczestniczki, o którym
mowa w tym przepisie. Sąd odwoławczy, powołując art. 520 § 3 k.p.c., nie wskazał,
na której z przesłanek przewidzianych w tym przepisie oparł orzeczenie ani jakie
okoliczności sprawy miał na względzie.
W sprawach o podział majątku wspólnego sprzeczność interesów, o której
mowa w art. 520 § 2 i 3 k.p.c., nie występuje nawet wówczas, gdy uczestnicy
postępowania wskazują różne sposoby podziału tego majątku i zgłaszają w tym
zakresie odmienne wnioski. Osoby uprawnione mogą dążyć do zniesienia
wspólności w taki sposób, jaki jest ich zdaniem najkorzystniejszy i nie ma to
znaczenia dla oceny, że ich interesy są wspólne i niesprzeczne (por. postanowienie
SN z dnia 19 listopada 2010 r., III CZ 46/10, OSNC 2011, nr 7-8, poz. 88).
W postępowaniu pierwszoinstancyjnym sporna była kwestia niektórych nakładów
poczynionych przez byłych małżonków na ich majątek wspólny, w apelacji
natomiast uczestniczka kwestionowała ustaloną przez Sąd wysokość nakładów,
jakie poczyniła z majątku osobistego na majątek wspólny, termin zasądzonej na
rzecz wnioskodawcy spłaty oraz termin opróżnienia przez niego przyznanej jej na
własność nieruchomości. Nie oznaczało to, że uczestnicy realizowali w sprawie
sprzeczne interesy w rozumieniu w art. 520 § 2 i 3 k.p.c. Sprzeczności takiej nie
4
można upatrywać w samym fakcie wniesienia apelacji przez jednego
z uczestników, który kwestionuje poszczególne postanowienia konkretyzujące
sposób wychodzenia ze wspólności, w tym także dotyczące wysokości ich
zobowiązań, gdyż w istocie oznaczałoby to konieczność odstępowania od zasady
przewidzianej w art. 520 § 1 k.p.c. w prawie każdym przypadku zaskarżenia
orzeczenia sądu pierwszej instancji w sprawach „działowych”, co stałoby
w sprzeczności z istotą tej regulacji.
Z omówionych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji, na
podstawie art. 3941
§ 3 w zw. art. 39815
§ 1 k.p.c. oraz art. 520 § 1 k.p.c.