Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 641/11
POSTANOWIENIE
Dnia 15 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku D. S.
przy uczestnictwie R. S.
o podział majątku wspólnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 czerwca 2012 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 7 czerwca 2011 r.,
odrzuca skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 29 grudnia 2010 r. Sąd Rejonowy w N. dokonał
podziału majątku wspólnego D. S. i R. S. w ten sposób, że
I.1. na wyłączną własność wnioskodawcy przyznał trzy nieruchomości gruntowe
(a,b,c) szczegółowo opisane w sentencji postanowienia, 2. na wyłączną własność
uczestniczce przyznał a) spółdzielcze prawo do lokalu oraz b) nieruchomość
gruntową, opisane w sentencji postanowienia,
II. tytułem dopłaty zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki 290.193 zł,
w ratach,
III. tytułem rozliczenia odszkodowania za kradzież samochodu zasądził od
uczestniczki na rzecz wnioskodawcy 12.250 zł z odsetkami od 20 czerwca 2008 r.,
IV. tytułem rozliczenia kredytów zasądził od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy
76.078,46 zł z odsetkami od 20 czerwca 2008 r.,
V. tytułem rozliczenia pożytków za korzystanie z nieruchomości gruntowej zasądził
od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki 27.295,52 zł z odsetkami od
uprawomocnienia się postanowienia,
VI. oddalił roszczenie uczestniczki o zwrot pożytków z innej nieruchomości
gruntowej,
VII. orzekł o kosztach postępowania.
Objęcie podziałem nieruchomość gruntowych i prawa do lokalu, a następnie
rozliczenie ich wartości, a nadto rozliczenie spłaconych przez wnioskodawcę
kredytów było następstwem przyjęcia przez Sąd Rejonowy, że uczestniczka
skutecznie uchyliła się od skutków oświadczenia woli wyrażonego w zawartej przez
małżonków w dniu 15 września 2006 r. umowy o częściowym podziale majątku
dorobkowego, jako złożonego pod wpływem błędu.
Apelacje od tego postanowienia złożyli wnioskodawca i uczestniczka.
Wnioskodawca zaskarżył postanowienie w części, w jakiej Sąd Rejonowy objął
podziałem majątek już podzielony umową z dnia 15 września 2006 r. (punkty
I.1lit.,,a” i I.2lit.,,a”), kwestionując stanowisko Sądu co do skutecznego uchylenia się
uczestniczki od złożonego w umowie oświadczenia woli i przyznanie w związku
z tym uczestniczce nieruchomości gruntowej opisanej w pkt I.2 lit ,,b” oraz
3
zaskarżył postanowienie w punkcie drugim orzekającym o dopłacie, kwestionując
wysokość tej dopłaty. Domagał się zmiany postanowienia przez uchylenie punktów
I.1lit.,,a” i I.2lit.,,a” oraz przyznania mu na własność pozostałych nieruchomości,
w tym opisanej w pkt I.2 lit ,,b” oraz obniżenia dopłaty do kwoty 81.892,50 zł
ewentualnie uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Uczestniczka zaskarżyła postanowienie w punktach III i IV w części
orzekającej o dacie płatności odsetek, w punkcie V w części w jakiej Sąd nie orzekł
o pożytkach z kolejnej działki oraz w punkcie VII orzekającym o kosztach
postępowania.
Postanowieniem z dnia 7 czerwca 2011 r. Sąd Okręgowy w P., aprobując
stanowisko Sądu Rejonowego co do skutecznego uchylenia się uczestniczki od
skutków oświadczenia woli, ale zauważając błędne, z innych przyczyn, ustalenie
wysokości dopłaty, orzekł w sposób następujący:
I. zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:
1. zasądzoną w punkcie II postanowienia dopłatę obniżył do kwoty 149.742,50 zł ,
2. w punktach III i IV – inaczej określił datę płatności odsetek,
3.w punkcie VII – inaczej orzekł o kosztach sądowych,
II. oddalił w pozostałej części obie apelacje,
III. orzekł o kosztach postępowania odwoławczego.
W skardze kasacyjnej od postanowienia Sądu Okręgowego wnioskodawca
zarzucił naruszenie art. 84 w związku z art. 88 § 2 k.c. przez niewłaściwe
zastosowanie z uwagi na to, że nie było podstawy do przyjęcia, iż uczestniczka
działała pod wpływem błędu, a przy przyjęciu błędu – że nie uchybiła rocznemu
terminowi do złożenia oświadczenia. W związku z tak ujętymi zarzutami
wnioskodawca wskazał, że zaskarża postanowienie ,,w zakresie, w jakim przyjęto,
że uczestniczka skutecznie uchyliła się od skutków prawnych oświadczenia woli
wyrażonego w akcie notarialnym..., co doprowadziło do zasądzenia nadmiernej
dopłaty należnej uczestniczce w wysokości 149.752,50 zł zamiast prawidłowej
kwoty 60.096,50 zł”, i wnosił ,,o uchylenie i zmianę wyroku Sądu Okręgowego
poprzez zmianę pkt I.1 zaskarżonego postanowienia poprzez obniżenie zasądzonej
4
dopłaty z kwoty 149.752,50 zł do kwoty 60.096,50 zł”. Wartość przedmiotu
zaskarżenia została określona na kwotę 165.000 zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3984
§ 1 pkt 1 i 3 k.p.c. skarga kasacyjna powinna zawierać
oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono
zaskarżone w całości czy w części (pkt 1) oraz wniosek o uchylenie lub uchylenie
i zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i zmiany (pkt 3).
Wymagania te stanowią elementy konstrukcyjne skargi kasacyjnej. Skarżący musi
zatem jasno i jednoznacznie wskazać, czy zaskarża orzeczenie w całości czy
w części, a jeżeli w części, to jaką część tego orzeczenia obejmuje skargą
kasacyjną. Określenie to powinno być precyzyjne i nie może budzić wątpliwości,
ponieważ Sąd Najwyższy nie może uchylić ani uchylić i zmienić niezaskarżonej
części orzeczenia sądu drugiej instancji, nawet jeżeli zapadło ono z pogwałceniem
istotnych przepisów prawa (art. 39813
§ 1 k.p.c.). W zgodzie z podanym zakresem
zaskarżenia, w sprawach o prawa majątkowe, pozostawać musi wskazana przez
skarżącego wartość przedmiotu zaskarżenia (art. 3984
3 k.p.c.). Ponadto,
w zgodzie z zakresem zaskarżenia winien być sformułowany wniosek kasacyjny,
o uchylenie lub uchylenie i zmianę orzeczenia w całości lub w części. Nie ulega
wątpliwości, że w logicznym związku z zakresem zaskarżenia muszą pozostawać
podstawy kasacyjne i ich uzasadnienie (art. 3984
1pkt 2 k.p.c.).
Skarga kasacyjna wnioskodawcy nie spełnia powyższych wymagań.
Wyżej przytoczono sformułowanie zawarte w części wstępnej skargi kasacyjnej
wnioskodawcy, z którego ma wynikać zakres zaskarżenia. To sformułowanie nie
precyzuje, który punkt postanowienia został zaskarżony. Zakres zaskarżenia został
przez wnioskodawcę ujęty opisowo: ,,w zakresie w jakim przyjęto...”. Skoro
podstawa skargi i jej uzasadnienie zmierzają do podważenia oceny Sądu
Okręgowego, co do skutecznego uchylenia się uczestniczki od skutków
oświadczenia woli w postaci częściowo dokonanego przez małżonków podziału
majątku dorobkowego, to przypuszczać należałoby, że interes wnioskodawcy
doznałby zaspokojenia, gdyby doszło do uwzględnienia jego apelacji w szerszym
zakresie niż uczyniono to postanowieniem Sądu Okręgowego. Na skutek apelacji
wnioskodawca uzyskał już obniżenie (aczkolwiek z innej przyczyny) dopłaty z kwoty
5
290.193 zł do kwoty 149.742,50 zł. Nie uzyskał jednak dalszej jej redukcji, ani też
zaspokojenia w zakresie sposobu podziału, a to wobec nieuwzględnienia zarzutów,
o których była mowa i – jak należałoby domniemywać – stan ten podważa skargą
kasacyjną. Przy takim rozumieniu opisowo przedstawionych w skardze granic
zaskarżenia, oznaczałoby to, że wnioskodawca zaskarżył postanowienie Sądu
odwoławczego w punkcie II, w części oddalającej jego apelację. Tak rozumianemu
zakresowi zaskarżenia powinien towarzyszyć wniosek kasacyjny dotyczący tego
właśnie rozstrzygnięcia. Tymczasem, we wniosku kasacyjnym skarżący domaga
się ,,uchylenia i zmiany wyroku Sądu Okręgowego poprzez zmianę pkt I.1
zaskarżonego postanowienia poprzez obniżenie zasądzonej dopłaty z kwoty
149.752,50 zł do kwoty 60.096,50 zł”. Literalne brzmienie wskazywałoby, że
wnioskodawca wyraża oczekiwanie ingerencji przez Sąd Najwyższy w to
rozstrzygnięcie Sądu odwoławczego, które jest następstwem częściowego
uwzględnienia jego apelacji i tym samym musi być traktowane jako dla niego
korzystne. Wnioskodawca nie ma interesu prawnego (gravamen) w zaskarżaniu
orzeczenia w części, która jest dla niego korzystna. Ponadto, tak skonstruowany
wniosek niewątpliwie rozmija się z podstawą skargi i jej uzasadnieniem.
Wniosek kasacyjny skarżącego odczytywać niewątpliwie należy jako
doprecyzowanie opisowego zakresu zaskarżenia, zamieszczonego w części
wstępnej skargi; jego treść wskazuje, że skarżący skoncentrował się wyłącznie na
wysokości dopłaty. Wskazywanie, że wadliwość rozstrzygnięcia, która
,,doprowadziła do zasądzenia nadmiernej dopłaty należnej uczestniczce
w wysokości 149.752,50 zł zamiast prawidłowej kwoty 60.096,50 zł ”, powinna być
skorygowana orzeczeniem Sądu Najwyższego ,,poprzez obniżenie zasądzonej
dopłaty z kwoty 149.752,50 zł do kwoty 60.096,50 zł ” jednoznacznie wskazuje, że
to różnica tych kwot, równa kwocie 89.656 zł, objęta jest zaskarżeniem. Kwota ta
nie pozostaje w żadnym logicznym związku z wartością przedmiotu zaskarżenia
określoną w skardze kasacyjnej na kwotę 165.000 zł. Określenie natomiast przez
wnioskodawcę wartości przedmiotu zaskarżenia na kwotę 89.656 zł czyniłoby
skargę kasacyjną niedopuszczalną zgodnie z art. 5191
§2k.p.c.
W związku z powyższym stwierdzić należy, że Sąd Najwyższy nie jest ani
zobowiązany ani uprawniony do dokonywania wykładni użytych przez skarżącego
6
sformułowań dla ustalenia zakresu zaskarżenia, rozumienia, w sposób korzystny
dla skarżącego, wniosków kasacyjnych, ani dociekania przyczyn wskazania jakiejś
kwoty jako wartości przedmiotu zaskarżenia. Skarga kasacyjna jest wyjątkowo
sformalizowanym środkiem zaskarżania prawomocnych orzeczeń, powinna być
sporządzona w sposób odpowiadający wymogom ustawowym (art. 3984
§1 k.p.c.).
Naruszenie tych wymogów skutkuje jej odrzuceniem .
Z tych też przyczyn Sąd Najwyższy, na podstawie art. 3986
§ 2 i 3 k.p.c.,
odrzucił skargę kasacyjną.
es