II CZ 94/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-12-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 94/12
POSTANOWIENIE
Dnia 23 sierpnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSA Andrzej Niedużak
w sprawie z wniosku J. N.
przy uczestnictwie Skarbu Państwa - Starosty G.
o wpis do księgi wieczystej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 sierpnia 2012 r.,
zażalenia wnioskodawcy
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 3 lutego 2012 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 3 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy odrzucił skargę
kasacyjną wnioskodawcy od postanowienia tego Sądu z dnia 26 października 2011
r., oddalającego apelację od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 29 czerwca
2011 r., którym oddalony został wniosek o dokonanie w księdze wieczystej wpisu
zakazu dokonywania i nanoszenia zmian, przeprowadzania transakcji lub zbywania
i obciążania nieruchomości przez jej ujawnionego właściciela.
Sąd Okręgowy stwierdził, że, zgodnie z art. 5191
k.p.c., w postępowaniu
wieczystoksięgowym skarga kasacyjna przysługuje tylko od orzeczeń
rozstrzygających co do istoty sprawy. Do rozstrzygnięć takich nie należą natomiast
wpisy ostrzeżeń i wzmianek o charakterze wpadkowym, które jedynie
zabezpieczają prawidłowy tok postępowania wieczystoksięgowego lub innego
postępowania albo zabezpieczają skuteczność ewentualnego orzeczenia.
Żądany wpis zakazu dokonywania i nanoszenia zmian, przeprowadzania transakcji
lub zbywania i obciążania nieruchomości dotyczył takiej właśnie kwestii wpadkowej,
wobec czego wniesiona skarga kasacyjna ulegała odrzuceniu, jako
niedopuszczalna (art. 3986
§ 2 w związku z art. 5191
i art. 13 § 2 k.p.c.).
W zażaleniu na to postanowienie wnioskodawca zarzucił Sądowi
Okręgowemu naruszenie art. 5191
§ 1 k.p.c. oraz art. 10 ustawy z dnia 6 lipca
1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 124,
poz. 1361 ze zm. – dalej: „u.k.w.h.”) przez przyjęcie, że wpis ostrzeżenia
o niezgodności księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym jest wpisem
o charakterze wpadkowym, mimo że miał on stanowić wpis główny. W konkluzji
żalący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 5191
§ 1 k.p.c., od wydanego przez sąd drugiej instancji
postanowienia co do istoty sprawy oraz od postanowienia w przedmiocie
odrzucenia wniosku i umorzenia postępowania kończących postepowanie
w sprawie – w sprawach z zakresu prawa osobowego, rzeczowego i spadkowego –
przysługuje skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego, chyba że przepis szczególny
3
stanowi inaczej. Z przytoczonego przepisu wynika, że w sprawach
wieczystoksięgowych skarga kasacyjna jest dopuszczalna. Zważywszy jednak na
to, że skarga kasacyjna przysługuje jedynie od postanowień co do istoty sprawy,
kończących postępowanie w sprawie, trzeba przyjąć, że nie jest ona dopuszczalna
od postanowienia sądu drugiej instancji, którym sąd ten orzekał w przedmiocie
wniosku o wpis ostrzeżenia na podstawie art. 10 ust. 2 u.k.w.h.
Zgodnie z utrwaloną wykładnią Sądu Najwyższego, kończą postępowanie
tylko te postanowienia, które kładą kres określonym czynnościom w zakresie
uprawnień podmiotowych związanych z ustrojem ksiąg wieczystych.
Nie odpowiadają zatem tym wymaganiom postanowienia, które nie spełniają cech
definitywności, np. dotyczące wpisu ostrzeżenia o toczącym się procesie na
podstawie postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia (art. 755 k.p.c.), wpisu
ostrzeżenia na podstawie art. 10 ust. 2 u.k.w.h. czy art. 62613
§ 1 k.p.c. bądź
sprostowania usterek wpisu na podstawie art. 62613
§ 2 k.p.c. (zob. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1997 r., I CKN 31/96, OSNC 1997, nr 5,
poz. 55, z dnia 15 stycznia 1997 r., III CZ 1/97, OSNC 1997, nr 4, poz. 37 ze sprost.
W OSNC 1997, nr 6-7, s. 136, z dnia 18 listopada 1997 r., I CKN 325/97, nie publ.,
z dnia 13 stycznia 1998 r., II CKN 529/97, OSNC 1998, nr 7-8, poz. 128 i z dnia
22 czerwca 2001 r., V CZ 91/01, OSNC 2002, nr 2, poz. 25).
Przytaczając argumenty przemawiające za taką kwalifikacją wymienionych
postanowień, Sąd Najwyższy podkreślał, że prowadzą one jedynie do
rozstrzygnięcia określonej kwestii wpadkowej wiążącej się z postępowaniem
wieczystoksięgowym, bez zmiany ujawnionych w księdze wieczystej praw
podmiotowych. Odnośnie do postanowień dotyczących wpisu ostrzeżenia
przewidzianego w art. 10 ust. 2 u.k.w.h. Sąd Najwyższy zwracał uwagę, że istotą
ostrzeżenia nie jest rozstrzyganie o prawidłowości prawa wpisanego w księdze
wieczystej, a jedynie urzędowa informacja o zakwestionowaniu zasadności wpisu.
Tym samym ostrzeżenie pełni funkcję zabezpieczającą, podobnie jak
postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia, od którego skarga kasacyjna
nie przysługuje.
4
Podzielając dotychczasowy kierunek wykładni art. 5191
§ 1 k.p.c.,
Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił
zażalenie jako pozbawione uzasadnionych podstaw.
POSTANOWIENIE
Dnia 23 sierpnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSA Andrzej Niedużak
w sprawie z wniosku J. N.
przy uczestnictwie Skarbu Państwa - Starosty G.
o wpis do księgi wieczystej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 sierpnia 2012 r.,
zażalenia wnioskodawcy
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 3 lutego 2012 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 3 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy odrzucił skargę
kasacyjną wnioskodawcy od postanowienia tego Sądu z dnia 26 października 2011
r., oddalającego apelację od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 29 czerwca
2011 r., którym oddalony został wniosek o dokonanie w księdze wieczystej wpisu
zakazu dokonywania i nanoszenia zmian, przeprowadzania transakcji lub zbywania
i obciążania nieruchomości przez jej ujawnionego właściciela.
Sąd Okręgowy stwierdził, że, zgodnie z art. 5191
k.p.c., w postępowaniu
wieczystoksięgowym skarga kasacyjna przysługuje tylko od orzeczeń
rozstrzygających co do istoty sprawy. Do rozstrzygnięć takich nie należą natomiast
wpisy ostrzeżeń i wzmianek o charakterze wpadkowym, które jedynie
zabezpieczają prawidłowy tok postępowania wieczystoksięgowego lub innego
postępowania albo zabezpieczają skuteczność ewentualnego orzeczenia.
Żądany wpis zakazu dokonywania i nanoszenia zmian, przeprowadzania transakcji
lub zbywania i obciążania nieruchomości dotyczył takiej właśnie kwestii wpadkowej,
wobec czego wniesiona skarga kasacyjna ulegała odrzuceniu, jako
niedopuszczalna (art. 3986
§ 2 w związku z art. 5191
i art. 13 § 2 k.p.c.).
W zażaleniu na to postanowienie wnioskodawca zarzucił Sądowi
Okręgowemu naruszenie art. 5191
§ 1 k.p.c. oraz art. 10 ustawy z dnia 6 lipca
1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 124,
poz. 1361 ze zm. – dalej: „u.k.w.h.”) przez przyjęcie, że wpis ostrzeżenia
o niezgodności księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym jest wpisem
o charakterze wpadkowym, mimo że miał on stanowić wpis główny. W konkluzji
żalący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 5191
§ 1 k.p.c., od wydanego przez sąd drugiej instancji
postanowienia co do istoty sprawy oraz od postanowienia w przedmiocie
odrzucenia wniosku i umorzenia postępowania kończących postepowanie
w sprawie – w sprawach z zakresu prawa osobowego, rzeczowego i spadkowego –
przysługuje skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego, chyba że przepis szczególny
3
stanowi inaczej. Z przytoczonego przepisu wynika, że w sprawach
wieczystoksięgowych skarga kasacyjna jest dopuszczalna. Zważywszy jednak na
to, że skarga kasacyjna przysługuje jedynie od postanowień co do istoty sprawy,
kończących postępowanie w sprawie, trzeba przyjąć, że nie jest ona dopuszczalna
od postanowienia sądu drugiej instancji, którym sąd ten orzekał w przedmiocie
wniosku o wpis ostrzeżenia na podstawie art. 10 ust. 2 u.k.w.h.
Zgodnie z utrwaloną wykładnią Sądu Najwyższego, kończą postępowanie
tylko te postanowienia, które kładą kres określonym czynnościom w zakresie
uprawnień podmiotowych związanych z ustrojem ksiąg wieczystych.
Nie odpowiadają zatem tym wymaganiom postanowienia, które nie spełniają cech
definitywności, np. dotyczące wpisu ostrzeżenia o toczącym się procesie na
podstawie postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia (art. 755 k.p.c.), wpisu
ostrzeżenia na podstawie art. 10 ust. 2 u.k.w.h. czy art. 62613
§ 1 k.p.c. bądź
sprostowania usterek wpisu na podstawie art. 62613
§ 2 k.p.c. (zob. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1997 r., I CKN 31/96, OSNC 1997, nr 5,
poz. 55, z dnia 15 stycznia 1997 r., III CZ 1/97, OSNC 1997, nr 4, poz. 37 ze sprost.
W OSNC 1997, nr 6-7, s. 136, z dnia 18 listopada 1997 r., I CKN 325/97, nie publ.,
z dnia 13 stycznia 1998 r., II CKN 529/97, OSNC 1998, nr 7-8, poz. 128 i z dnia
22 czerwca 2001 r., V CZ 91/01, OSNC 2002, nr 2, poz. 25).
Przytaczając argumenty przemawiające za taką kwalifikacją wymienionych
postanowień, Sąd Najwyższy podkreślał, że prowadzą one jedynie do
rozstrzygnięcia określonej kwestii wpadkowej wiążącej się z postępowaniem
wieczystoksięgowym, bez zmiany ujawnionych w księdze wieczystej praw
podmiotowych. Odnośnie do postanowień dotyczących wpisu ostrzeżenia
przewidzianego w art. 10 ust. 2 u.k.w.h. Sąd Najwyższy zwracał uwagę, że istotą
ostrzeżenia nie jest rozstrzyganie o prawidłowości prawa wpisanego w księdze
wieczystej, a jedynie urzędowa informacja o zakwestionowaniu zasadności wpisu.
Tym samym ostrzeżenie pełni funkcję zabezpieczającą, podobnie jak
postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia, od którego skarga kasacyjna
nie przysługuje.
4
Podzielając dotychczasowy kierunek wykładni art. 5191
§ 1 k.p.c.,
Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił
zażalenie jako pozbawione uzasadnionych podstaw.