Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt KSP 12/12
POSTANOWIENIE
Dnia 15 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon (sprawozdawca)
SSN Tomasz Grzegorczyk
po rozpoznaniu na posiedzeniu bez udziału stron
w Izbie Karnej w dniu 15 listopada 2012 r.,
skargi skazanej R. R.
na naruszenie prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w
postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym w sprawie o wyznaczenie obrońcy z
urzędu do sporządzenia wniosku o wznowienie postępowania, na podstawie art.
430 § 1 k.p.k. w zw. z art. 5 ust. 1 i art.8 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o
skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu
przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i
postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843),
p o s t a n o w i ł:
pozostawić skargę bez rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 24 sierpnia 2011 r. Sąd Okręgowy utrzymał w mocy zaskarżony
m.in. przez R. R. wyrok Sądu Rejonowego, skazujący ją za występek z art. 284 § 2
k.k., polegający na przywłaszczeniu na szkodę M. T. pieniędzy w kwocie 105 000
zł, na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na okres lat dwóch oraz 100 stawek dziennych grzywny ustalając
wysokość jednej stawki na kwotę 50 zł. Pismem z dnia 6 października 2011 r. R. R.
wniosła do Sądu Okręgowego o przyznanie adwokata z urzędu do sporządzenia
kasacji od tego wyroku i sporządzenia wniosku o wznowienie postępowania w tej
sprawie. Zarządzeniem z dnia 17 października 2011 r. wyznaczono R. R. obrońcę z
urzędu celem sporządzenia i podpisania kasacji, równocześnie poinformowano ją,
2
że jej wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu celem sporządzenia wniosku o
wznowienie postępowania zostanie rozpoznany po zakończeniu czynności
związanych z wnioskiem o kasację wyroku.
W opinii z dnia 30 października 2011 r. wyznaczony obrońca z urzędu
poinformował, że nie znalazł podstaw do złożenia kasacji.
Pismem z dnia 7 listopada 2011 r. R. R. została pouczona, że w związku z tą
opinią, może wyznaczyć obrońcę z wyboru do sporządzenia i wniesienia kasacji w
terminie 30 dni.
W dniu 5 marca 2012 r. do Sądu Okręgowego wpłynęło pismo R. R., w
którym domagała się ona „nadania biegu jej wnioskowi o przyznanie obrońcy z
urzędu celem sporządzenia wniosku o wznowienie postępowania”.
Pismo to nie zawierało innej treści, wskazywało nadto tylko sygnaturę akt: IV
/…/.
Pismem z dnia 14 marca 2012 r. Sąd Okręgowy przedstawił Sądowi
Apelacyjnemu „akta sprawy sygn. II K /…/, dot. R. R. wraz z (wspomnianym)
wnioskiem o wyznaczenie obrońcy z urzędu celem sporządzenia wniosku o
wznowienie postępowania”.
Przewodniczący Wydziału Karnego Sądu Apelacyjnego pismem z dnia 20
marca 2012 r. poinformował R. R. o tym, że w związku z jej pismem z dnia 6
października 2011 r., zarządzeniem z dnia 17 października 2011 r. został dla niej
ustanowiony obrońca z urzędu do postępowania kasacyjnego, który sporządził
opinię o braku podstaw do wniesienia kasacji. Nadto pouczył ją o ustawowych
podstawach wznowienia postępowania i stwierdził, że wobec tego, że pismo z dnia
6 października 2011 r. nie zawiera okoliczności mogących stanowić, zgodnie z art.
540 i następnych k.p.k., powodów do wznowienia postępowania, brak jest podstaw
do rozważenia zasadności wyznaczenia jej obrońcy z urzędu do postępowania
wznowieniowego.
Po sporządzonym przez R. R. w dniu 16 sierpnia 2012 r. piśmie,
skierowanym do Prezesa Sądu Apelacyjnego, informującym o nierozpoznaniu jej
wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu, zarządzeniem z dnia 24 sierpnia 2012 r.
Przewodniczący Wydziału Karnego tego sądu wyznaczy jej obrońcę z urzędu „do
postępowania wznowieniowego”.
3
W dniu 3 września 2012 r. do Sądu Apelacyjnego wpłynęła skarga R. R. z
dnia 30 sierpnia 2012 r. „na przewlekłość postępowania przed Sądem Apelacyjnym
w sprawie II K /…/”.
Powołując się na przepisy art. 2 ust. 1, art. 3 pkt 6, art. 4 ust. 3, art. 5 ust. 2 i
art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa
strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym
lub nadzorowanym przez prokuratora i w postępowaniu sądowym bez
nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843) (zwanej dalej : ustawą o skardze
na przewlekłość), art. 45 Konstytucji RP i art. 6 Europejskiej Konwencji Praw
Człowieka, wniosła o:
1) stwierdzenie przewlekłości w sprawie II K /…/;
2) zlecenie sądowi rozpoznanie wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu
dla sporządzenia wniosku o wznowienie postępowania w sprawie II K
/…/ w terminie 14 dni od daty rozpoznania skargi;
3) przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz skarżącej kwoty pieniężnej w
wysokości 20 000 zł oraz zasądzenie kosztów postępowania.
W uzasadnieniu skargi skarżąca podniosła, że „brak rozpoznania jej wniosku
z 6 października 2011 r. przez Sąd Apelacyjny uznać należy za rażąco zbędną
zwłokę sądu”.
Stwierdziła też iż została „pokrzywdzona niesłusznym wyrokiem” i „ponosi
ogromne straty z powodu wadliwego wyroku skazującego”.
Postanowieniem z dnia 9 października 2012 r. Sąd Apelacyjny, na podstawie
art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., stwierdził swą niewłaściwość i
przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Najwyższemu, uznając (zgodnie z wolą
skarżącej), że jej skarga dotyczy postępowania w przedmiocie rozpoznania
wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu w postępowaniu wznowieniowym.
W odpowiedzi na tą skargę, i sporządzonej w dniu 12 października 2012 r.,
Prezes Sądu Apelacyjnego wniósł o jej pozostawienie bez rozpoznania, wobec
tego, że została wniesiona już po wyznaczeniu obrońcy z urzędu do postępowania
wznowieniowego, a więc po zakończeniu postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Stwierdzone w sprawie okoliczności skutkowały koniecznością
pozostawienia skargi bez rozpoznania, jako wniesionej po upływie terminu
określonego w art. 5 ust. 1 ustawy o skardze na przewlekłość.
4
Wyrażony w tym przepisie w słowach „w toku postępowania” terminu do
wniesienia skargi jest zachowany, jeżeli skarga została złożona na tym etapie
postępowania karnego, którego dotyczy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 10 czerwca 2008 r., KSP 2/08, OSNKW 2008, nr 9, poz. 71).
Nie ulega wątpliwości, że skarżąca złożyła skargę na przewlekłość
postępowania Sądu Apelacyjnego dotyczącego rozpoznania jej wniosku o
wyznaczenie obrońcy w postępowaniu wznowieniowym.
Taki zakres przedmiotowy tego postępowania, którego dotyczy skarga,
wynika wprost z treści sporządzonego przez R. R. wniosku, który je inicjował.
Równie bezsporne jest i to, że to postępowanie zakończyło się wydaniem, przez
Przewodniczącego Wydziału w dniu 24 sierpnia 2012 r., zarządzenia o
wyznaczeniu obrońcy z urzędu „do postępowania wznowieniowego”. Orzeczenie to
nie podlegało zaskarżeniu, uprawomocniło się z dniem wydania.
W tej sytuacji, skoro przedmiotowa skarga R. R. na przewlekłość
postępowania wpłynęła do Sądu Apelacyjnego w dniu 3 września 2012 r., to z
pewnością nastąpiło to nie „w toku postępowania”, którego ta skarga dotyczyła, ale
już po jego prawomocnym zakończeniu.
Ustalenie to implikowało konieczność pozostawienia skargi bez rozpoznania.
Skarżąca miała świadomość tych ograniczeń ustawowych, związanych z
wskazaniem – w przywołanym przepisie – dopuszczalnego terminu wnoszenia
skarg na przewlekłość.
Podjęta przez nią próba wykazania, w piśmie procesowym z dnia 8
października 2010 r., iż jednak dochowała tego terminu, nie jest skuteczna.
Przede wszystkim dlatego, że bezsporna jest data wpływu przedmiotowej
skargi do sądu, co nastąpiło niewątpliwie po zakończeniu postępowania w
przedmiocie rozpoznania jej wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu dla
sporządzenia wniosku o wznowienie postępowania.
Przywołany przez nią argument, że do dnia wniesienia skargi (to jest 3
września 2012 r.) „nie została przez sąd skutecznie zawiadomiona o usunięciu
naruszenia jej prawa” (k. 12) jest nietrafny.
Przede wszystkim dlatego, że przepis art. 5 ust. 1 ustawy o skardze na
przewlekłość nie uzależnia uznania skutecznego dochowania przez skarżącego
terminu, od samego stanu jego świadomości co do toku postępowania.
5
Wynika z niego jednoznacznie tylko tyle, że skargę można wnosić wyłącznie
w toku postępowania. Jest ona bowiem przede wszystkim środkiem prawnym
wymuszającym rozpoznanie sprawy przez sąd, a więc spełni swą rolę jedynie
wtedy, gdy zostanie wniesiona jeszcze w toku postępowania. Jej celem nie jest
przecież stwierdzenie przewlekłości, jaka wystąpiła lecz spowodowanie podjęcia
przez sąd, przed którym postępowanie w sprawie jeszcze się toczy i jest dotknięte
przewlekłością, działań zapobiegających dalszej przewlekłości postępowania (por.
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2005 r., III SPP 113/04, OSNP
2005, z. 9, poz. 134).
Nadto – niezależnie od powyższych uwarunkowań czyniących twierdzenia
skarżącej bezzasadnymi – zauważyć należy, że sąd wysłał jej odpis zarządzenia o
wyznaczeniu obrońcy z urzędu w dniu 24 sierpnia 2012 r., które poczta zwróciła
jako nie podjęte przez nią w terminie, przy czym przesyłka ta była po raz pierwszy
awizowana w dniu 30 sierpnia 2012 r.
Na koniec odnotować wypada, że przedmiotowa skarga jest wewnętrznie
niespójna i niejednoznaczna.
Skarżąca bowiem formalnie zażądała w niej stwierdzenia przewlekłości „w
sprawie II K /…/”, w której postępowanie bezspornie prawomocnie zostało już
ukończone, w czasie wniesienia przez nią skargi. Dopiero analiza treści całej skargi
pozwalała wnioskować o tym, że zasadnie Sąd Apelacyjny uznał ją za dotyczącą
przewlekłości postępowania w sprawie tego Sądu o sygn. II AKo /…/,
prowadzonego w przedmiocie rozpoznania jej wniosku o wyznaczenie obrońcy z
urzędu dla sporządzenia wniosku o wznowienie postępowania.
Z tych wszystkich względów, postanowiono jak wyżej.