Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 281/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Szewczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Rafał Malarski
SSN Dorota Rysińska
Protokolant Anna Janczak
w sprawie D. P.
skazanego z art. 209 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 20 listopada 2012 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
na korzyść skazanego od wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 26 sierpnia 2011 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego
z dnia 9 czerwca 2011 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu .
.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy, wyrokiem z dnia 9 czerwca 2011 roku po rozpoznaniu sprawy D. P.
oskarżonego o to, że w okresie od dnia 1 grudnia 2008 roku do dnia 2 września 2010 roku
w Ł., uporczywie uchylał się od wykonywania ciążącego na nim obowiązku opieki poprzez
niełożenie na utrzymanie swojej nieletniej córki K. P. alimentów w kwocie 600 złotych
2
miesięcznie zasądzonych prawomocną ugodą przed Sądem Rejonowym z dnia 4 grudnia
2008 roku, przez co naraził pokrzywdzoną na niemożność zaspokojenia podstawowych
potrzeb życiowych, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej
6 miesięcy kary pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne podobne, tj. o czyn z art.
209 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.:
I. oskarżonego D. P. uznał za winnego dokonania zarzucanego mu czynu,
wyczerpującego dyspozycję art. 209 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. z tą zmianą, iż w
opisie czynu w miejsce wyrażenia „zasądzonych prawomocną ugodą przed Sądem
Rejonowym, sygn. akt …. z dnia 04.12.2008 r." przyjął wyrażenie „ustalonych na
podstawie ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w dniu 4 grudnia 2008 roku w
sprawie III RC …." i za to, na podstawie art. 209 § 1 k.k. wymierzył mu karę roku
pozbawienia wolności;
II. na podstawie art. 62 k.k. orzekł wobec oskarżonego odbywanie orzeczonej
kary pozbawienia wolności w systemie terapeutycznym;
III. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej w T. kwotę
752,76 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu
przez adw. G. S.;
IV. zwolnił oskarżonego od opłaty, a wydatki poniesione w sprawie przejął na
rachunek Skarbu Państwa.
Orzeczenie to zostało zaskarżone na korzyść oskarżonego. W apelacji obrońca
zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku poprzez ustalenie,
że jedynym słusznym wymiarem kary jest kara pozbawienia wolności, kiedy w
rzeczywistości przy prawidłowej ocenie całego materiału dowodowego należało dojść do
wniosku, że co prawda oskarżony nie płacił alimentów, ale było to wynikiem sytuacji, której
wcześniej nie przewidywał zawierając ugodę na płacenie alimentów, to jest zabrania mu w
wyniku licytacji komorniczej całego gospodarstwa. Podnosząc powyższy zarzut obrońca
wniósł o zmianę wyroku Sądu I instancji i wymierzenie oskarżonemu kary ograniczenia
wolności, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do
ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy, wyrokiem z dnia 26 sierpnia 2011 roku, utrzymał zaskarżone
orzeczenie Sądu Rejonowego w mocy, uznając apelację za oczywiście bezzasadną.
Od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 26 sierpnia 2011 r., utrzymującego w mocy
wyrok Sądu Rejonowego z dnia 9 czerwca 2011 r., kasację wywiódł Prokurator Generalny.
Na podstawie art. 521 § 1 k.p.k. zaskarżył powyższy wyrok w całości, na korzyść
skazanego D. P.
3
Na zasadzie art. 523 § 1 k.p.k., art. 526 § 1 k.p.k. i art. 537 § 1 i 2 k.p.k. zarzucił
rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa karnego
procesowego - art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. 440 k.p.k. polegające na zaniechaniu
przeprowadzenia prawidłowej kontroli odwoławczej i utrzymaniu w mocy zaskarżonego
apelacją obrońcy oskarżonego wyroku Sądu I instancji, pomimo iż był on oczywiście
niesprawiedliwy, albowiem na skutek pominięcia - z obrazą art. 410 k.p.k. - wynikających z
akt sprawy istotnych okoliczności dotyczących uprzedniej karalności D. P. doszło do
wadliwego określenia granic czasowych przypisanego mu czynu i skazania go za uchylanie
się od ciążącego obowiązku alimentacyjnego na rzecz córki K. P. w okresie od dnia 1
grudnia 2008 roku do dnia 2 września 2010 roku, pomimo iż prawomocnym wyrokiem
Sądu Rejonowego z dnia 28 stycznia 2010 roku, D. P. został skazany za taki sam czyn
popełniony na szkodę tej samej pokrzywdzonej również w okresie od dnia 1 grudnia 2008
roku do dnia 27 maja 2009 roku.
Autor kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego i
przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania w postępowaniu
odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście zasadna.
Jak wynika z akt sprawy, wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 28 stycznia 2010 roku, -
prawomocnym od dnia 7 kwietnia 2010 roku – D. P. skazany został za czyn z art. 209 § 1
k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełniony w okresach: od 26 listopada 2005 roku do 27 maja
2007 roku, od 29 września 2007 roku do 20 lutego 2008 roku i od 22 października 2008
roku do 30 listopada 2008 roku oraz od 1 grudnia 2008 roku do 27 maja 2009 roku - na
karę roku i 9 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania
na okres 4 lat próby.
Zestawiając przypisane D. P. okresy niealimentacji we wskazanych wyżej wyrokach
Sądu Rejonowego należy stwierdzić, iż przypisany oskarżonemu - w zaskarżonym niniejszą
kasacją wyroku - okres uporczywego uchylania się od płacenia alimentów na rzecz
małoletniej córki, pokrywa się w dość znacznym zakresie z okresem tegoż przestępstwa, za
popełnienie którego został on już prawomocnie skazany ostatnim z wyżej wymienionych
wyroków, tj. wydanym w sprawie o sygn. III K /…/ 09. Doprowadziło to do sytuacji, że D. P.
został dwukrotnie skazany za przestępstwo niealimentacji na szkodę tej samej
pokrzywdzonej popełnione w okresie od 1 grudnia 2008 roku do 27 maja 2009 roku.
W niniejszej sprawie istniały bowiem podstawy do skazania D. P. za uchylanie się od
obowiązku alimentacyjnego jedynie w okresie od 28 maja 2009 roku do 2 września 2010
roku.
4
Nie ulega wątpliwości, że Sąd odwoławczy rozpoznając apelację wniesioną na
korzyść oskarżonego był zobowiązany, stosownie do treści art. 433 § 1 k.p.k. rozważyć jej
zasadność nie tylko w zakreślonych granicach, ale także w zakresie szerszym,
przewidzianym w ustawie, a więc określonym w art. 440 k.p.k. Miał więc obowiązek
zauważyć, że procedowanie Sądu I instancji obarczone było rażącym uchybieniem art. 410
k.p.k. w zakresie w jakim Sąd wydając wyrok pominął dowód w postaci orzeczenia
wydanego w sprawie o sygn. II KK /…/ 09. Ponadto, że Przewodniczący składowi kierował
rozprawą niezgodnie z treścią art. 366 § 1 k.p.k., a wyrok Sądu Rejonowego nie spełnia
wymogu przewidzianego w art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.
Na konieczność zachowania przez przewodniczącego szczególnej staranności przy
rozpoznawaniu spraw o przestępstwa niealimentacji w celu ustalenia prawidłowego okresu
popełnienia czynu z art. 209 § 1 k.k. wielokrotnie wskazywał w swoich orzeczeniach Sąd
Najwyższy (por. wyrok z dnia 13 kwietnia 2005 r., III KK 26/05 Lex nr 199767; wyrok z dnia
3 sierpnia 2005 r., V KK 2101/05, Lex 152511).
Uchybień w procedowaniu Sądu I instancji nie dostrzegł i nie skorygował w oparciu
o art. 440 k.p.k. Sąd odwoławczy, w efekcie błędy Sądu Rejonowego przeniknęły do wyroku
Sądu Okręgowego.
Błędy Sądów orzekających w tej sprawie miały istotny wpływ na treść wyroku,
albowiem niezależnie od tego, że nieprawidłowo przyjęty okres niealimentacji mógł mieć
wpływ na wymiar orzeczonej kary, to w efekcie D. P. został skazany za czyn, którego
fragment w znacznej części był już przedmiotem osądu w innym zakończonym wcześniej
prawomocnie postępowaniu karnym.
Podsumowując, Sąd Najwyższy orzekł jak w wyroku.