V CNP 102/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
-
Ustawa z dnia 30 stycznia 1959 r. - Prawo lokalowe (Dz. U. z 1959 r. Nr 10 poz. 59 - art. 12 ust. 2)
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:08-03-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CNP 102/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie ze skargi Rzecznika Praw Obywatelskich
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 6 lipca 2010 r., w sprawie z powództwa J. M. i R. Ł.
przeciwko Zakładom Mechanicznym "W." Spółce Akcyjnej
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 listopada 2012 r.,
1.) stwierdza, że wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia 6 lipca
2010 r. (sygn. akt III Ca …) jest niezgodny z prawem.
2.) nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa
- Sądu Okręgowego w K. kwotę 278 zł (dwieście
siedemdziesiąt osiem złotych) tytułem nieuiszczonej opłaty
sądowej od skargi.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy w M. – rozpoznając powództwo J. M. i R. Ł. o waloryzację
świadczenia pieniężnego i zapłatę – wyrokiem z dnia 6 lipca 2010 r. zasądził na
ich rzecz od pozwanych Zakładów Mechanicznych „W.” SA kwotę 5584,52 zł z
odsetkami i kosztami procesu, a w pozostałej części powództwo oddalił.
Sąd ustalił, że rodzice powodów wpłacili pozwanemu w dniu 20 lipca 1961 r.
kwotę 2723 zł tytułem wkładu mieszkaniowego związanego z objęciem lokalu
w zakładowym domu mieszkalnym w M. W 1963 r. doszło do zamiany lokalu
służbowego, z pozostawieniem wpłaconego wkładu. Lokal ten został zwrócony
pozwanemu po śmierci rodziców powodów, w dniu 21 lipca 2008 r.
Sąd Rejonowy wskazał, że obowiązek wpłacenia wkładu mieszkaniowego
przez osoby otrzymujące przydział lokali służbowych w zakładowych domach
mieszkalnych został wprowadzony w art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 30 stycznia
1959 r. – Prawo lokalowe (Dz.U. Nr 10, poz. 59 ze zm.). Nie określono jednak
charakteru wkładu i obowiązku jego zwrotu. Po wygaśnięciu najmu powstaje
wszakże obowiązek zwrotu lokalu, a to „przekłada się” na obowiązek zwrotu
uiszczonego wkładu Należy w konsekwencji, zdaniem Sądu, zastosować art. 36
ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym
zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2005 r., Nr 31, poz. 266
ze zm.) dotyczący zasad zwrotu kaucji mieszkaniowych. Sytuacja najemców lokali
służbowych w zakładowych domach mieszkalnych nie może być bowiem gorsza od
sytuacji najemców opłacających kaucje mieszkaniowe.
W następstwie apelacji pozwanego, Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 6
lipca 2010 r. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo.
Sąd ten podzielił pogląd, iż żaden przepis nie regulował i nie reguluje
charakteru wkładu mieszkaniowego ani podstawy i przesłanek jego zwrotu, dlatego
roszczenie powodów nie ma podstawy prawnej. Nie było przy tym możliwe
posłużenie się analogią do art. 36 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie
lokatorów…, ponieważ odmienne są cele kaucji oraz wkładu. Niesłusznie również
Sąd Rejonowy powołał się na zasady współżycia społecznego, gdyż art. 5 k.c.
nie może być podstawą nabycia praw podmiotowych.
3
W skardze złożonej dnia 26 września 2011 r. Rzecznik Praw Obywatelskich
wniósł o stwierdzenie, że prawomocny wyrok Sądu Okręgowego z dnia 6 lipca
2010 r. jest niezgodny z prawem (art. 4241
i 4242
k.p.c.).
Skarżący zarzucił naruszenie art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r.
o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu
cywilnego (Dz.U. z 2005 r., Nr 31, poz. 266 ze zm.) w związku z § 11 ust. 1
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 marca 1975 r. w sprawie pobierania od
najemców lokali mieszkalnych kaucji zabezpieczającej utrzymanie lokali
w należytym stanie (Dz.U. Nr 21, poz. 96 ze zm.) przez niezastosowanie tych
przepisów i odmowę potwierdzenia obowiązku zwrotu przez pozwanego wkładu
mieszkaniowego.
W następstwie wydania kwestionowanego wyroku doszło również –
zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich - do naruszenia konstytucyjnych praw
człowieka i obywatela wyrażonych w art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji, przewidujących
ochronę prawną własności i innych praw majątkowych. Powodom, którzy nabyli
prawa majątkowe po rodzicach w drodze spadkobrania (art. 922 k.c.), wyrządzona
została szkoda w rozmiarze ustalonym przez Sąd Rejonowy, przy uwzględnieniu
waloryzacji (art. 3581
§ 3 k.c.).
Rzecznik podkreślił, że pominięte zostały przez Sąd Okręgowy przepisy
uprawniające powodów do zwrotu wkładu mieszkaniowego, przez co zostali
pozbawienia należnej im ochrony prawnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga jest uzasadniona, jej wywody należy w pełni zaaprobować.
Udokumentowany został w szczególności podstawowy zarzut nierespektowania
przez Sąd Okręgowy skutecznej podstawy prawnej roszczenia powodów.
Po uchyleniu Prawa lokalowego z 1959 r. ustawą z dnia 10 kwietnia 1974 r. -
Prawo lokalowe (Dz.U. Nr 14, poz. 84 ze zm.) ustawodawca zrezygnował
z obowiązku pobierania wkładów mieszkaniowych od najemców mieszkań
zakładowych, ale jednocześnie określił status wkładów uiszczonych.
Mianowicie w § 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 marca 1975 r.
w sprawie pobierania od najemców lokali mieszkalnych kaucji zabezpieczającej
4
utrzymania lokali w należytym stanie (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.)
zrównał z kaucjami uiszczone wkłady mieszkaniowe, z zastosowaniem obowiązku
ich zwrotu na identycznych zasadach. Do wkładu uiszczonego przez rodziców
powodów miał więc zastosowanie wprost art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca
2001 r. o chronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie
Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r., Nr 31, poz. 266 ze zm.) nakazujący
wynajmującemu zwrot kaucji (wkładu) w ciągu miesiąca od dnia opróżnienia lokalu.
Pozwany obowiązany był w konsekwencji do zwrotu wkładu do dnia 21 sierpnia
2008 r.
Należy zauważyć, że obowiązek zwrotu wkładu mieszkaniowego po
opróżnieniu lokalu w zakładowych domach mieszkaniowych potwierdzony został we
wcześniejszym unormowaniu, a mianowicie w § 11 ust. 3 uchwały Nr 64 Rady
Ministrów z dnia 15 marca 1958 r. w sprawie budownictwa zakładowych domów
mieszkalnych i zrządzania nimi (Mon. Pol. Nr 26, poz. 155).
Zwracany wkład mieszkaniowy podlegał waloryzacji na podstawie art. 3581
§ 3 k.c. (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2002 r., III CZP
58/02, OSNC 32003, nr 9, poz. 117 oraz z dnia 8 marca 2012 r., III CZP 3/12,
niepubl.).
Z przedstawionych przyczyn należało stwierdzić że kwestionowany wyrok
z dnia 6 lipca 2010 r. jest niezgodny z prawem (art. 42411
§ 2 k.p.c.).
Pozbawienie powodów należnej ochrony prawnej oznacza ponadto, iż wyrok
ten jest niezgodny z przedstawionymi przez Rzecznika Praw Obywatelskich
wartościami konstytucyjnymi.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie ze skargi Rzecznika Praw Obywatelskich
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 6 lipca 2010 r., w sprawie z powództwa J. M. i R. Ł.
przeciwko Zakładom Mechanicznym "W." Spółce Akcyjnej
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 listopada 2012 r.,
1.) stwierdza, że wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia 6 lipca
2010 r. (sygn. akt III Ca …) jest niezgodny z prawem.
2.) nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa
- Sądu Okręgowego w K. kwotę 278 zł (dwieście
siedemdziesiąt osiem złotych) tytułem nieuiszczonej opłaty
sądowej od skargi.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy w M. – rozpoznając powództwo J. M. i R. Ł. o waloryzację
świadczenia pieniężnego i zapłatę – wyrokiem z dnia 6 lipca 2010 r. zasądził na
ich rzecz od pozwanych Zakładów Mechanicznych „W.” SA kwotę 5584,52 zł z
odsetkami i kosztami procesu, a w pozostałej części powództwo oddalił.
Sąd ustalił, że rodzice powodów wpłacili pozwanemu w dniu 20 lipca 1961 r.
kwotę 2723 zł tytułem wkładu mieszkaniowego związanego z objęciem lokalu
w zakładowym domu mieszkalnym w M. W 1963 r. doszło do zamiany lokalu
służbowego, z pozostawieniem wpłaconego wkładu. Lokal ten został zwrócony
pozwanemu po śmierci rodziców powodów, w dniu 21 lipca 2008 r.
Sąd Rejonowy wskazał, że obowiązek wpłacenia wkładu mieszkaniowego
przez osoby otrzymujące przydział lokali służbowych w zakładowych domach
mieszkalnych został wprowadzony w art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 30 stycznia
1959 r. – Prawo lokalowe (Dz.U. Nr 10, poz. 59 ze zm.). Nie określono jednak
charakteru wkładu i obowiązku jego zwrotu. Po wygaśnięciu najmu powstaje
wszakże obowiązek zwrotu lokalu, a to „przekłada się” na obowiązek zwrotu
uiszczonego wkładu Należy w konsekwencji, zdaniem Sądu, zastosować art. 36
ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym
zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2005 r., Nr 31, poz. 266
ze zm.) dotyczący zasad zwrotu kaucji mieszkaniowych. Sytuacja najemców lokali
służbowych w zakładowych domach mieszkalnych nie może być bowiem gorsza od
sytuacji najemców opłacających kaucje mieszkaniowe.
W następstwie apelacji pozwanego, Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 6
lipca 2010 r. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo.
Sąd ten podzielił pogląd, iż żaden przepis nie regulował i nie reguluje
charakteru wkładu mieszkaniowego ani podstawy i przesłanek jego zwrotu, dlatego
roszczenie powodów nie ma podstawy prawnej. Nie było przy tym możliwe
posłużenie się analogią do art. 36 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie
lokatorów…, ponieważ odmienne są cele kaucji oraz wkładu. Niesłusznie również
Sąd Rejonowy powołał się na zasady współżycia społecznego, gdyż art. 5 k.c.
nie może być podstawą nabycia praw podmiotowych.
3
W skardze złożonej dnia 26 września 2011 r. Rzecznik Praw Obywatelskich
wniósł o stwierdzenie, że prawomocny wyrok Sądu Okręgowego z dnia 6 lipca
2010 r. jest niezgodny z prawem (art. 4241
i 4242
k.p.c.).
Skarżący zarzucił naruszenie art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r.
o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu
cywilnego (Dz.U. z 2005 r., Nr 31, poz. 266 ze zm.) w związku z § 11 ust. 1
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 marca 1975 r. w sprawie pobierania od
najemców lokali mieszkalnych kaucji zabezpieczającej utrzymanie lokali
w należytym stanie (Dz.U. Nr 21, poz. 96 ze zm.) przez niezastosowanie tych
przepisów i odmowę potwierdzenia obowiązku zwrotu przez pozwanego wkładu
mieszkaniowego.
W następstwie wydania kwestionowanego wyroku doszło również –
zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich - do naruszenia konstytucyjnych praw
człowieka i obywatela wyrażonych w art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji, przewidujących
ochronę prawną własności i innych praw majątkowych. Powodom, którzy nabyli
prawa majątkowe po rodzicach w drodze spadkobrania (art. 922 k.c.), wyrządzona
została szkoda w rozmiarze ustalonym przez Sąd Rejonowy, przy uwzględnieniu
waloryzacji (art. 3581
§ 3 k.c.).
Rzecznik podkreślił, że pominięte zostały przez Sąd Okręgowy przepisy
uprawniające powodów do zwrotu wkładu mieszkaniowego, przez co zostali
pozbawienia należnej im ochrony prawnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga jest uzasadniona, jej wywody należy w pełni zaaprobować.
Udokumentowany został w szczególności podstawowy zarzut nierespektowania
przez Sąd Okręgowy skutecznej podstawy prawnej roszczenia powodów.
Po uchyleniu Prawa lokalowego z 1959 r. ustawą z dnia 10 kwietnia 1974 r. -
Prawo lokalowe (Dz.U. Nr 14, poz. 84 ze zm.) ustawodawca zrezygnował
z obowiązku pobierania wkładów mieszkaniowych od najemców mieszkań
zakładowych, ale jednocześnie określił status wkładów uiszczonych.
Mianowicie w § 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 marca 1975 r.
w sprawie pobierania od najemców lokali mieszkalnych kaucji zabezpieczającej
4
utrzymania lokali w należytym stanie (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.)
zrównał z kaucjami uiszczone wkłady mieszkaniowe, z zastosowaniem obowiązku
ich zwrotu na identycznych zasadach. Do wkładu uiszczonego przez rodziców
powodów miał więc zastosowanie wprost art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca
2001 r. o chronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie
Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r., Nr 31, poz. 266 ze zm.) nakazujący
wynajmującemu zwrot kaucji (wkładu) w ciągu miesiąca od dnia opróżnienia lokalu.
Pozwany obowiązany był w konsekwencji do zwrotu wkładu do dnia 21 sierpnia
2008 r.
Należy zauważyć, że obowiązek zwrotu wkładu mieszkaniowego po
opróżnieniu lokalu w zakładowych domach mieszkaniowych potwierdzony został we
wcześniejszym unormowaniu, a mianowicie w § 11 ust. 3 uchwały Nr 64 Rady
Ministrów z dnia 15 marca 1958 r. w sprawie budownictwa zakładowych domów
mieszkalnych i zrządzania nimi (Mon. Pol. Nr 26, poz. 155).
Zwracany wkład mieszkaniowy podlegał waloryzacji na podstawie art. 3581
§ 3 k.c. (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2002 r., III CZP
58/02, OSNC 32003, nr 9, poz. 117 oraz z dnia 8 marca 2012 r., III CZP 3/12,
niepubl.).
Z przedstawionych przyczyn należało stwierdzić że kwestionowany wyrok
z dnia 6 lipca 2010 r. jest niezgodny z prawem (art. 42411
§ 2 k.p.c.).
Pozbawienie powodów należnej ochrony prawnej oznacza ponadto, iż wyrok
ten jest niezgodny z przedstawionymi przez Rzecznika Praw Obywatelskich
wartościami konstytucyjnymi.