Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 66/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Sobczak (przewodniczący)
SSN Tomasz Grzegorczyk
SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca)
Protokolant : Anna Korzeniecka - Plewka
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej,
w sprawie S. C. S.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 5 grudnia 2012 r.,
kasacji, wniesionej przez oskarżycielkę posiłkową
od wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 10 listopada 2011 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w W.
z dnia 12 lipca 2011 r.,
1) uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Okręgowemu w S. do ponownego rozpoznania;
2) zarządza zwrot na rzecz oskarżycielki posiłkowej M. J.
wniesionej przez nią opłaty kasacyjnej w kwocie 450 ( czterystu
pięćdziesięciu ) złotych.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 12 lipca 2011 r. Sąd Rejonowy uznał oskarżonego S. C. S.
za winnego dokonania czynu z art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. i wymierzył
mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na okres próby wynoszący 2 lata oraz grzywnę w wysokości 100 stawek
dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na 10 zł.
Od tego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonego.
Wyrokiem z dnia 10 listopada 2011 r. Sąd Okręgowy w S. rozstrzygnięcie
Sądu pierwszej instancji uchylił i postępowanie karne w stosunku do oskarżonego
umorzył ze względu na znikomą społeczną szkodliwość czynu.
Kasację od tego wyroku wniósł pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej M. J.,
zarzucając mu rażące naruszenie prawa materialnego (art. 115 § 2 k.k.), które
zdaniem autora kasacji miało istotny wpływ na treść orzeczenia, przez
uwzględnienie przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości okoliczności, które nie
zostały zawarte w tym przepisie oraz brak uwzględnienia tych z kolei, które on
wysławia, jako elementy konstytutywne oceny społecznej szkodliwości.
Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej wniósł o uchylenie w zaskarżonym
zakresie orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania.
W odpowiedzi na powyższą kasację Prokurator Okręgowy wniósł o jej
oddalenie jako oczywiście bezzasadnej. Wskazał, że wniesiony nadzwyczajny
środek odwoławczy jedynie pozornie czyni zadość warunkom przewidzianym dla
niego przez k.p.k. Zdaniem Prokuratora kasacja pełnomocnika oskarżycielki
posiłkowej de facto zmierza do podważenia poczynionych w sprawie ustaleń
faktycznych i uczynienia z postępowania kasacyjnego kolejnej, III instancji. Wedle
opinii Prokuratora Sąd Okręgowy poprawnie ustalił stopień społecznej szkodliwości
czynu S. C. S.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zarzut naruszenia art. 115 § 2 k.k. okazał się zasadny. Analiza uzasadnienia
wyroku Sądu Odwoławczego w sposób jednoznaczny przekonuje o tym, że
dokonując oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, Sąd ten brał pod uwagę
okoliczności, które nie mają znaczenia dla tej oceny. W szczególności dotyczy to
nagannego zachowania pokrzywdzonej (oskarżycielki posiłkowej) wobec C. S., a
także fakt występowania pomiędzy oskarżycielką posiłkową a sprawcą
długotrwałego konfliktu. Nie mogą mieć tym bardziej znaczenia dla oceny stopnia
3
społecznej szkodliwości domniemane zachowania pokrzywdzonej podejmowane na
szkodę sprawcy, a podjęte już po popełnieniu przypisanego mu czynu.
Dla oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, w tym dla przyjęcia
znikomego charakteru tej szkodliwości, znaczenie mają wyłącznie okoliczności
związane z zarzuconym sprawcy czynem. Są one bliżej scharakteryzowane w art.
115 § 2 k.k. Zachowania innych osób mogą mieć znaczenie dla oceny motywacji
sprawcy, ale samodzielnie nie mają wpływu na ocenę stopnia społecznej
szkodliwości. Dotyczy to tym bardziej zachowań podjętych po popełnieniu czynu
zabronionego.
Na marginesie można wskazać, że ustawodawca w przypadku przestępstwa
zniewagi i naruszenia nietykalności cielesnej, ze względów kryminalno-politycznych,
nakazuje uwzględnić zachowanie osoby pokrzywdzonej (por. art. 216 § 3 k.k., 217 §
1 k.k., art. 222 § 2 k.k.). Wyzywające lub niewłaściwe zachowanie pokrzywdzonego,
które sprowokowało sprawcę do popełnienia czynu zabronionego, stanowi
wówczas fakultatywną podstawę do odstąpienia od wymiaru kary.
Charakterystyczne jest jednak, że podobnego uregulowania ustawodawca nie
przewidział w przypadku przestępstwa groźby bezprawnej (art. 190 § 1 k.k.), a więc
przestępstwa zarzuconego C. S.
W tym stanie rzeczy należało uchylić wyrok Sądu Odwoławczego i
przekazać temu Sądowi sprawę do ponownego rozpoznania, w którym ponownie
zostanie dokonana ocena stopnia społecznej szkodliwości czynu przypisanego
oskarżonemu, z uwzględnieniem kryteriów określonych w art. 115 § 2 k.k.