UZASADNIENIE

wyroku z dnia 3 kwietnia 2013 r.

Wyrokiem z dnia 8 sierpnia 2012 r. Sąd Okręgowy Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w N. oddalił odwołanie od decyzji z dnia 20 stycznia 2012 r., którą Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. odmówił J. K. przyznania emerytury.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca, urodzony (...), na dzień 1 stycznia 1999 r., wykazał okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat, w tym 5 lat, 7 miesięcy i 26 dni pracy w szczególnych warunkach. W okresie od 8 października 1976 r. do 15 stycznia 1986 r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) Oddział w N., początkowo jako kierowca samochodu ciężarowego o nośności powyżej 3,5 tony, a od 1983 r. jako robotnik przeładunkowy, a następnie od 1 stycznia 1985 r., operator koparki. Wnioskodawca rozwoził materiały budowlane, wykonywał także prace przeładunkowe na bocznicach kolejowych w N. i K. (materiały budowlane przyjeżdżały między innymi na wagonach i stamtąd były przeładowywane na samochody ciężarowe, które przewoziły je na budowy). W 1977 r. wnioskodawca pracował na W. przy budowie cukrowni na stanowisku operatora koparki. W lutym 1982 r. wyjechał do pracy do I., gdzie był zatrudniony jako kierowca samochodu ciężarowego przy pracach melioracyjnych i nawadniających. W okresie od 9 marca 1983 r. do 10 października 1983 r. przebywał na urlopie bezpłatnym.

W okresie od 16 stycznia 1986 r. do 4 maja 1986 r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie(...)w L. na stanowisku mechanika samochodowego, na bazie sprzętu i transportu, gdzie naprawiano samochody ciężarowe i inny sprzęt –spychacze, koparki. W warsztacie zatrudnionych było około 20 pracowników, były tam dwa kanały, a trzeci był w budowie. Wnioskodawca pracował w kanale i poza nim, wyjeżdżał również w teren (naprawiał sprzęt bezpośrednio na budowie, co zajmowało mu czasem cały dzień, a czasem kilka godzin).

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie akt organu rentowego oraz dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, jak również złożonych przez wnioskodawcę i powołanych przez niego świadków zeznań. Sąd I instancji, w oparciu o tak zgromadzony materiał dowodowy uznał, że wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych w Przedsiębiorstwie (...) Oddział N., natomiast w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie(...)w L. nie wykonywał stale pracy w kanale remontowym, zatem okres ten nie może zostać doliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy stwierdził, że organ rentowy błędnie nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...), w którym pracował jako: kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony (dział VIII pkt 2, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze), wykonywał ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie (dział VIII pkt 1), a także pracował jako operator koparki (dział V pkt 3). W ocenie Sądu I instancji ZUS prawidłowo nie uwzględnił w stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...) w L., gdyż czynności związane z naprawą pojazdów mechanicznych, nie były wykonywane w kanale remontowym stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Okręgowy uznał zatem, iż okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Oddział N. od 8 października 1976 r. do 15 stycznia 1986 r., tj. 9 lat, 3 miesiące i 7 dni wraz z okresem uznanym przez ZUS w wymiarze 5 lat, 7 miesięcy i 26 dni, nie przekracza wymaganego da uzyskania wcześniejszej emerytury 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Sąd podkreślił, że okresu od 9 marca 1983 r. do 10 października 1983 r. nie można zaliczyć, bowiem w tym czasie wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym.

Sąd I instancji przyjął zatem, iż wnioskodawca nie spełnia wszystkich przesłanek z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), a zatem prawo do emerytury mu nie przysługuje. Z tego względu złożone odwołanie Sąd I instancji oddalił, o czym orzeczono jak w sentencji na zasadzie art. 477¹⁴§1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożył wnioskodawca wnosząc o jego zmianę i uwzględnienie odwołania, ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Skarżący zarzucił błędne ustalenie, iż nie legitymuje się on co najmniej 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawca podniósł, że w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)w L. nie mógł stale i w pełnym wymiarze wykonywać prac naprawczych w kanałach remontowych, gdyż niektóre czynności wymagały napraw poza kanałem. Skarżący oświadczył, iż dokonywanie napraw w terenie wiązało się z pracą w znacznie gorszych i bardziej niebezpiecznych warunkach, niż to miało miejsce w kanale remontowym. Powołani przez niego świadkowie nie mogli szczegółowo opisać charakteru świadczonej wówczas przez niego pracy, gdyż byli on zatrudnieni na stanowisku cieśli i zbrojarza. Wnioskodawca podał, że dopiero po zakończeniu postępowania sądowego przed Sądem I instancji ustalił adres współpracowników – mechaników, domagając się jednocześnie dopuszczenia dowodu z ich zeznań.

Wnioskodawca zakwestionował także jakoby w okresie od 9 marca 1983 r. do 10 października 1983 r. przebywał na urlopie bezpłatnym. Po powrocie z pracy eksportowej w I. w marcu 1983 r., z uwagi na różnicę w czasie pracy oraz przepracowane dni wolne korzystał do 12 maja 1983 r. z urlopu. Od dnia 12 maja 1983 r. podpisał umowę o pracę na czas nieokreślony.

Skarżący podniósł, iż Sąd I instancji w razie wątpliwości co do dopuszczalności zaliczenia pracy w charakterze mechanika samochodowego do stażu pracy w warunkach szczególnych winien był dopuścić dowód z biegłego z zakresu spraw bhp.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy wnioskodawca spełnia warunki uprawniające go do otrzymania emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), w szczególności czy legitymuje się co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 cyt. ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust.2).

Sąd Okręgowy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego ustalił, że wnioskodawca nie spełnia warunku legitymowania się co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Sąd Apelacyjny uznał, że trafnie Sąd I instancji odmówił doliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 16 stycznia 1986 r. do 4 maja 1986 r. w Przedsiębiorstwie (...)w L. na stanowisku mechanika samochodowego. Z zeznań samego wnioskodawcy, jak również z okoliczności podniesionych przez niego samego w wywiedzionej apelacji, wynika, iż nie świadczył on stale i w pełnym wymiarze pracy ujętej w wykazie A dział XIV pkt 16, tj. prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wnioskodawca przyznał bowiem, iż niejednokrotnie dokonywał napraw poza kanałem i to nie tylko na ternie zakładu pracy, lecz także w miejscu prowadzonych aktualnie prac budowlanych, co zajmowało mu czasem nawet cały dzień. Przyjąć zatem należy, iż jakkolwiek wnioskodawca miał styczność w trakcie wykonywanej przez siebie pracy ze środowiskiem pracy w warunkach szczególnych, to jednakże nie miało to w powyższym okresie wymiaru stałego i w pełnym wymiarze, tak jak tego wymaga ustawodawca w § 2 ust 1 cyt. rozporządzenia. Przyjęty przez ustawodawcę wymóg stałej i świadczonej w pełnym wymiarze pracy wynika z faktu, iż praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze ma zły wpływ na funkcjonowanie konkretnych - tych narażonych na działanie konkretnych szkodliwych czynników – elementów organizmu pracownika, co prowadzi do szybszej niż u innych ludzi utraty zdolności tych elementów do prawidłowego funkcjonowania, co uzasadnia obniżenie wieku emerytalnego. Z tego względu, aby doszło do utraty zdolności poszczególnych elementów organizmu pracownika w stopniu uzasadniającym obniżenie wieku emerytalnego, muszą one być narażone na działanie szkodliwych czynników przez określony czas. Ograniczona styczność z środowiskiem pracy w warunkach szczególnych nie wpływa tak intensywnie na organizm pracownika jak u osoby, która w takich warunkach przebywa stale i w pełnym wymiarze, z tego względu w takiej sytuacji ustawodawca nie przewidział możliwości obniżenia wieku emerytalnego. Wykonywanie prac naprawczych poza kanałem, niewątpliwie narażało wnioskodawcę na działanie czynników szkodliwych, jednakże nie w takim wymiarze jak w kanale remontowym. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 kwietnia 2004r., II UK 337/03, OSNP 2004/22/392, stwierdził, że w sprawie nie tyle istotne jest zajmowane, a właściwie nazywane w określony sposób stanowisko, ale wykonywanie określonej pracy, odpowiadającej pracy na stanowiskach określonych w powołanym wykazie. W niniejszej sprawie teza ta znajduje w pełni zastosowanie. W świetle ujawnionych przez niego okoliczności brak jest podstaw do uznania, aby świadczył on pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie(...)w L.. Niezasadnym było także dopuszczenie dowodu z opinii biegłego i świadków na okoliczność charakteru świadczonej wówczas pracy, skoro wnioskodawca sam przyznał, że nie wykonywał jej stale i w pełnym wymiarze (praca poza kanałem remontowym). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 listopada 2001 r. sygn. akt II UKN 598/00, OSNP 2003/17/419 stwierdził, iż o uprawnieniu do emerytury na podstawie § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) decyduje łączne spełnienie przez pracownika wszystkich warunków określonych w tym przepisie, a nie jego przekonanie, że charakter lub warunki pracy wystarczają do uznania jej za wykonywaną w szczególnych warunkach.

Reasumując wskazać należy, że wnioskodawca nie wykazał na podstawie art. 6 k.c., iż w spornym okresie świadczył stale i w pełnym wymiarze pracę określoną w wykazie A dział XIV poz. 16 wykazu stanowiącego załącznik do cyt. rozporządzenia. Powołane przez niego okoliczności potwierdziły jedynie, że miał on ograniczoną styczność ze szkodliwym dla jego zdrowia środowiskiem pracy.

Brak jest także podstaw by zaliczyć wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okres od 9 marca 1983 r. do 10 października 1983 r. Podnieść należy, iż okres korzystania przez wnioskodawcę z tzw. „urlopu dewizowego” tj. wykorzystywanego w kraju okresu urlopu wypoczynkowego, do którego wnioskodawca nabył prawo z tytułu pracy za granicą, nie stanowi okresu składkowego jak i nieskładkowego, w myśl art. 6 i art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tym samym, brak jest podstaw do uwzględnienia tego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze, że zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu i oparte zostało na niewadliwych ustaleniach faktycznych, a wywiedziona apelacja nie zawierała usprawiedliwionych zarzutów, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art.385 k.p.c.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE