UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 30 stycznia 2013r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach - Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku oddalił wniosek ubezpieczonej A. T. o zwolnienie od obowiązku poniesienia kosztów sądowych w sprawie - opłaty od apelacji.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd I instancji wskazał, że w sprawie
o ustalenie podlegania ubezpieczeniu z tytułu wykonywania przez ubezpieczoną pracy nakładczej u T. S. toczyło się już postępowanie przed organem rentowym, zakończone wydaniem decyzji z dnia 14 listopada 2008r. oraz przed Sądem Okręgowym w Gliwicach, sygn. IX U 377/09, które zakończyło się wydaniem dnia
14 lipca 2011r., sygn. akt III AUa 2649/10, wyroku oddalającego apelację ubezpieczonej. Nadto, przed Sądem Okręgowym w Gliwicach toczyło się w sprawie IX U 1476/12 postępowanie o ponowne ustalenie podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzonej działalności, a wcześniej w sprawie IX U 1789/11 toczyło się postępowanie w sprawie ustalenia podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu prowadzonej działalności. Zdaniem Sądu I instancji, odwołująca, po raz kolejny prowadząc postępowanie przed sądem, domagając się ponownego rozpoznania przez organ rentowy kwestii już rozstrzygniętej, winna do tego procesu przygotować się finansowo. Sąd ten podkreślił, iż w sprawie IX U 1476/12 ubezpieczona została zwolniona od opłaty od apelacji, przy czym w rozpoznawanej sprawie jak i w sprawie IX U 1476/12 zostały wniesione apelacje, mimo uchwalenia ustawy o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Biorąc pod uwagę posiadany przez ubezpieczoną i jej męża majątek oraz osiągane przez niego dochody ze stosunku pracy i prowadzonej działalności, Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczona jest w stanie ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny opłatę od apelacji w kwocie 30,00 zł.

Mając na względzie powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy oddalił wniosek ubezpieczonej o zwolnienie od kosztów sądowych.

Ubezpieczona wniosła zażalenie na powyższe postanowienie, zaskarżając je
w całości, wnosząc o jego zmianę w ten sposób, że zostanie zwolniona od kosztów sądowych - opłaty od apelacji.

Skarżąca podniosła, iż bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostaje fakt uchwalenia ustawy abolicyjnej, wskazując jednocześnie, że Sąd I instancji w żaden sposób nie rozpoznał złożonego oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie jako niezasadne podlega oddaleniu.

Na wstępie należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010r., Nr 90, poz. 594),
w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i w sprawach odwołań rozpoznawanych przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30,00 zł wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej
i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Na zasadach określonych w art. 102 ust. 1 ustawy o kosztach (...) zwolnienia
od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie,
z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych przewidziana w art. 102 powołanej ustawy stanowi pomoc dla osób, które z uwagi na trudną sytuację materialną nie mogą uiścić kosztów sądowych bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Jest to zatem swoistego rodzaju kredyt, udzielany przez państwo osobom najuboższym, by w ten sposób nie zamykać im drogi sądowej dochodzenia przysługujących im praw. Podkreślenia wymaga wyjątkowy charakter tej instytucji, zasadą jest bowiem ponoszenie przez strony kosztów postępowania. Zwolnienie od kosztów stanowi w istocie nieoprocentowane kredytowanie tych obciążeń finansowych przez Skarb Państwa, co uzasadnia wnikliwą ocenę stosownego wniosku tak, by bezpodstawnie nie przerzucać kosztów prowadzenia postępowania cywilnego na podatników.

Zwolnienie od kosztów sądowych, winno być zatem udzielane wyjątkowo, w szczególnie uzasadnionych okolicznościach osobom, nie mającym jakichkolwiek możliwości opłacania tych kosztów.

Wbrew zarzutom skarżącej, analizując sytuację majątkową ubezpieczonej, Sąd
I instancji zasadnie uznał, że może ona bez uszczerbku, o jakim mowa w art. 102 ust. 1 ustawy o kosztach (...), ponieść koszty sądowe. Jak wynika z dołączonego do wniosku oświadczenia majątkowego, ubezpieczona posiada nieruchomość, zaś jej mąż osiąga dochody w kwocie 2.570,00 zł miesięcznie, a jej miesięczne wydatki kształtują się na poziomie 2.477,60 zł, przy czym 910,00 zł to rata kredytu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, spłata przez ubezpieczoną zobowiązań
z innych tytułów, zwłaszcza kredytów, nie może uzasadniać przenoszenia na Skarb Państwa ciężaru kosztów sądowych. Nie ma żadnych podstaw do przyjmowania,
że inne zobowiązania, takie jak np. konieczność spłaty kredytów czy innych zobowiązań, mają pierwszeństwo przed kosztami sądowymi.

Decydując się na prowadzenie postępowania sądowego, strona winna przygotować się do tego również finansowo. Ubiegający się o pomoc Państwa, jaką stanowi zwolnienie od kosztów sądowych - winien, w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero, gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc Państwa (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 września 1984r. II CZ 104/84 - LEX nr 8623).

Jak słusznie zauważył Sąd I instancji, przed Sądem Okręgowym w Gliwicach uprzednio toczyły się już postępowania o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu pracy nakładczej, tj. w sprawach IX U 377/09, IX U 1476/12
i IX U 1789/11, przy czym w sprawie IX U 1476/12 ubezpieczona została zwolniona od opłaty od apelacji.

Trafnie skarżąca powołała się na przepis art. 83 a ust. 1 ustawy z dnia
13 października 1998r. (Dz. U. 1998r., Nr 137 poz. 887 z późn. zm.), który przewiduje możliwość ponownego ustalenia prawa lub zobowiązania, które zostało stwierdzone ostateczną decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na to prawo lub zobowiązanie. Niemniej jednak, zaznaczyć trzeba, że zarówno w rozpoznawanej sprawie, jak
i w sprawie IX U 1476/12 ubezpieczona wniosła apelacje, mimo że w dniu 15 stycznia 2013r. weszła w życie ustawa z dnia 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. 2012, poz. 1551). Skarżąca miała zatem możliwość wystąpienia
z roszczeniem o umorzenie stosownych należności tytułem składek na ubezpieczenie, bez konieczności wszczynania kolejnych postępowań, z którymi wiązał się obowiązek ponoszenia określonych kosztów sądowych.

Wreszcie należy powtórzyć za Sądem I instancji, że zwolnienie strony
od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych, nie zwalnia jej z obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi (art. 108 k.p.c.).

Mając na uwadze powyżej powołane okoliczności, Sąd Apelacyjny, uznając zażalenie za bezzasadne, oddalił je na mocy art. 385 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

/-/ SSA J. Ansion

Przewodniczący :	SSA Jolanta Ansion

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE