UZASADNIENIE

Powód M. K. w pozwie wniesionym przeciwko Skarbowi Państwa- Prezesowi Sądu Okręgowego w (...) domagał się zasądzenia kwoty 52.706,40 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 września 2011r. do dnia zapłaty obejmującej: skapitalizowane odsetki ustawowe od utraconego zarobku, skapitalizowane odsetki ustawowe od równoważnika pieniężnego w zamian za umundurowanie, skapitalizowane odsetki ustawowe od nagród rocznych (tzw. „trzynastych pensji”) płatnych za lata 2007 i 2008 oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda tytułem renty wyrównawczej kwoty 2.003,55 zł miesięcznie poczynając od dnia 1 kwietnia 2011r. płatnych do rąk powoda do dnia 6-go każdego miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat.

Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że wyrokiem Sądu Okręgowego w G. z dnia 15 kwietnia 2011r. sygn. akt I V Ko 10/10 następnie zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 sierpnia 2011r. sygn. II AKa 270/11 zasądzono na rzecz powoda zadośćuczynienie i odszkodowanie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie w okresie od dnia 13 grudnia 2005r. do dnia 13 czerwca 2006r. w łącznej kwocie 540.944,61 zł.

Rozstrzygając we wskazanej sprawie Sądy obu instancji w zakresie dochodzenia renty wyrównawczej odesłały powoda na drogę postępowania cywilnego.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o odrzucenie pozwu na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 kpc podnosząc, że sprawa o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami została już prawomocnie osądzona w sprawie Ko 10/10, a w razie odmiennej oceny wniósł o oddalenie powództwa i podniósł zarzut przedawnienia. Pozwany zarzucił, że samo wydanie postanowienia o tymczasowym aresztowaniu nie posiada przymiotu bezprawności (przesłanki z art. 417¹ § 2 kc) oraz, że strona powodowa nie wykazała szkody jej wysokości oraz adekwatnego związku przyczynowego.

Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2012r. Sąd Okręgowy w Katowicach odrzucił pozew i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.600 zł tytułem kosztów postępowania.

Rozpoznając zażalenie powoda na powyższe postanowienie Sąd Apelacyjny w Katowicach postanowieniem z dnia 15 marca 2012r. uchylił powyższe postanowienie w punkcie 1 w części obejmującej roszczenie o rentę wyrównawczą i w punkcie 2 w całości. W pozostałym zakresie oddalił zażalenie pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego. W uzasadnieniu wskazał, że przepisy o rencie nie mają zastosowania w przypadku dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia na podstawie art. 552 § 4 kpk. Sąd karny nie był uprawniony do rozstrzygania o żądaniu zasądzenia renty i w tym zakresie winien przekazać wniosek do rozpoznania właściwemu sądowi cywilnemu, czego nie uczynił, pomimo stwierdzenia powyższego w pisemnych motywach wyroku. Powód zatem uprawniony był do zgłoszenia tego żądania w pozwie złożonym w niniejszej sprawie.

Rozpoznając ponownie sprawę w uchylonym zakresie Sąd Okręgowy poczynił następujące ustalenia:

Powód M. K. w dniu 13 grudnia 2005r. pełnił funkcję Naczelnika Wydziału (...) Komendy Wojewódzkiej Policji w P. w stopniu młodszego inspektora. W okresie przed dniem 13 grudnia 2005r. powodowi zaproponowano objęcie stanowiska Zastępcy Dyrektora (...) Komendy Głównej Policji. Powód przyjął powyższą propozycję. Awans spowodowałby zmianę kategorii zaszeregowania o dwie grupy, a tym samych dochód powoda z tytułu wynagrodzenia wzrósłby.

W okresie od dnia 13 grudnia 2005r. do dnia 13 czerwca 2006r. powód był niesłusznie tymczasowo aresztowany. Niesłuszne tymczasowe aresztowane nastąpiło w sprawie prowadzonej przez Prokuraturę Okręgową w K. w sprawie sygn. akt (...), następnie zarejestrowanej pod sygn. akt (...)i rozpoznawanej przez Sąd Rejonowy w L. w sprawie sygn. akt II K 182/06. W sprawie rozpoznawanej przez Sąd Rejonowy w L. sygn. akt II K 182/06 powód został uniewinniony (dowód: wyrok Sądu Okręgowego w G. z dnia 15 kwietnia 2011r. w sprawie sygn. akt IV Ko 10/10 wraz z pisemnym uzasadnieniem; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 sierpnia 2012r. w sprawie sygn. akt II AKa 270/11 wraz z pisemnym uzasadnieniem).

Niesłuszne tymczasowe aresztowanie powoda spowodowało, że nie mógł liczyć na awans zawodowy w zakresie objęcia funkcji Zastępcy Dyrektora (...) Komendy Głównej Policji.

Fakt niesłusznego tymczasowego aresztowania miał znaczący wpływ na stan zdrowia psychicznego powoda (dowód: opinia sądowo – psychiatryczna w sprawie rozpoznawanej przez Sąd Okręgowy w G. sygn. akt IV Ko 10/10).

Poziom jakości życia, jaki osiągał powód przed tymczasowym aresztowaniem dzięki swojemu wykształceniu, zaangażowaniu, pracy i zdolnościom - po tymczasowym aresztowaniu stał się niemożliwy do odtworzenia we wszystkich wymiarach (dowód: opinia psychologiczna w sprawie rozpoznawanej przez Sąd Okręgowy w G. sygn. akt IV Ko 10/10).

W kwietniu 2006r. powód został zwolniony ze służby i przeszedł na emeryturę. Przechodząc na emeryturę miał ustalony wskaźnik wysokości świadczenia emerytalnego na poziomie 68,07%. Z tytułu świadczenia emerytalnego otrzymywał odpowiednio od dnia 1 marca 2009r. - kwotę 4.650,60 zł, od dnia 1 marca 2010r. - kwotę 4.863,40 zł, od dnia marca 2011r. - kwotę 5.012,72 zł (dowód: opinia biegłego sądowego ds. rent w sprawie rozpoznawanej przez Sąd Okręgowy w G. sygn. akt IV Ko 10/10).

Z tytułu niesłusznego tymczasowego aresztowania wyrokiem Sądu Okręgowego w G. z dnia 15 kwietnia 2011r. w sprawie sygn. akt IV Ko 10/10, następnie zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 sierpnia 2011r. w sprawie sygn. akt II AKa 270/11 powód uzyskał od Skarbu Państwa tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania za niesłuszne tymczasowe aresztowanie łącznie kwotę 540.944,61zł (dowód: wyrok Sądu Okręgowego w G. z dnia 15 kwietnia 2011r. w sprawie sygn. akt IV Ko 10/10 wraz z pisemnym uzasadnieniem; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 sierpnia 2012r. w sprawie sygn. akt II Aka 270/11 wraz z pisemnym uzasadnieniem).

Gdyby nie niesłuszne tymczasowe aresztowanie powoda do końca roku 2008 staż jego pracy wzrósłby o 2 lata i 9 miesięcy, a wzrost świadczenia emerytalnego za każdy rok służby powyżej 15 lat wzrósłby o 2,6% podstawy wymiaru. Zatem emerytura powoda za okres od kwietnia 2006r. do grudnia 2008r. wzrosłaby dodatkowo o 7,15% podstawy wymiaru. Tym samym wskaźnik wysokości emerytury powoda od dnia 1 stycznia 2009r. wynosiłby 75,22%. Z uwagi na regulacje zawarte w przepisach ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy policji wskaźnik wymiaru emerytury zostałby ograniczony do poziomu 75%.

Podstawę wymiaru emerytury funkcjonariusza policji stanowi ostatnio otrzymywane miesięczne uposażenie zasadnicze wraz ze wszystkimi dodatkami o charakterze stałym i nagrodą roczną tzw. 13 – tą pensją. W grudniu 2008r., gdyby powód objął funkcję zaproponowaną mu przed zatrzymaniem i zastosowaniem tymczasowego aresztowania jego wynagrodzenie wynosiłoby 9.078,00 zł. Powodowi przysługiwałaby także nagroda roczna w wysokości 13-tej pensji tj. nagroda w kwocie 9.078,0 zł. Gdyby powód przeszedł na emeryturę w dniu 26 stycznia 2009r. to podstawa wymiaru emerytury należnej powodowi w styczniu 2009r. wynosiłaby 10.056,37 zł, a zatem emerytura wynosiłaby odpowiednio 75% podstawy tj. kwotę 7.542,28 zł. Od kwietnia 2011r. do lutego 2012r. potencjalna emerytura netto powoda, gdyby nie jego zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie wynosiłaby 7.016,27 zł netto. W tym okresie powód otrzymywał emeryturę w wysokości 5.012,72 zł netto. Zatem różnica pomiędzy potencjalną emeryturą powoda, gdyby nie niesłuszne tymczasowe aresztowanie, a emeryturą faktycznie otrzymywaną w okresie od kwietnia 2011r. do lutego 2012r., wynosiła 2.003,55 zł (dowód: opinia biegłego sądowego ds renty oraz opinia uzupełniająca w sprawie sygn. akt IV Ko 10/10).

W marcu 2012r. została przeprowadzona waloryzacja wszystkich emerytur o 71 zł. Potencjalna emerytura powoda za okres od marca 2012r. wynosiłaby zatem 7.073,60 zł netto. Emerytura otrzymywana przez powoda od marca 2012r. wynosi 5.070,05 zł netto. Różnica zatem między emeryturą, którą powód otrzymywałby gdyby nie tymczasowe aresztowanie, a faktycznie otrzymywaną emeryturą od marca 2012r. wynosi 2.003,55 zł za każdy miesiąc (dowód: opinia biegłego ds rent).

Sąd dał wiarę twierdzeniom powoda zawartym w pozwie w zakresie, w jakim twierdzenia te odnosiły się do roszczenia z tytułu renty wyrównawczej. Uznając za wiarygodne twierdzenia w tym zakresie Sąd miał na względzie cały zgromadzony materiał dowodowy i poczynione ustalenia stanu faktycznego w przedmiocie wysokości emerytury, jaką powód otrzymywałby gdyby nie tymczasowe niesłuszne aresztowanie i wysokości emerytury faktycznie otrzymywanej przez powoda.

Sąd dał wiarę także opinii biegłego sądowego z zakresu rent. Strona pozwana podniosła zastrzeżenia do opinii wskazując, że poza prezentacją matematycznych obliczeń nie zawiera ona jakichkolwiek wyjaśnień obrazujących prawne, merytoryczne i metodologiczne podstawy jej sporządzenia, nadto biegły odwołał się do treści opinii sporządzonej w innej sprawie. Sąd jednak na rozprawie w dniu 5 listopada 2012. przeprowadził dowód z dokumentu znajdującego się w aktach sprawy rozpoznawanej przez Sąd Okręgowy w G. o sygn. akt IV Ko 10/10 w postaci opinii biegłego i opinii uzupełniającej biegłego, a strona pozwana w tym zakresie nie złożyła zastrzeżenia do protokołu rozprawy w trybie art. 162 kpc. W ocenie Sądu I instancji stronie pozwanej znana jest treść opinii i opinii uzupełniającej biegłego ds rent wydanych w sprawie rozpoznawanej przez Sąd Okręgowy w G. o sygn. akt IV Ko 10/10 skoro odszkodowanie i zadośćuczynienie w powołanej sprawie zostało zasądzone na rzecz powoda od Skarbu Państwa. Ponadto w oparciu o tak wydane opinie Sąd Okręgowy w G. w sprawie sygn. akt IV Ko10/10 wydawał merytoryczne rozstrzygnięcie, więc kwestionowanie na obecnym etapie tak wydanych opinii nie znajduje żadnego racjonalnego uzasadnienia. Pozwany nadto nie odniósł się do wskazanej wysokości otrzymywanej przez powoda emerytury, od kwietnia 2011r.

Na podstawie powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał powództwo za uzasadnione i roszczenie o rentę wyrównawczą uwzględnił.

Uznał Sąd za nieuzasadniony zgłoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia.

Roszczenie o rentę zgłosił powód w sprawie IV Ko 10/10 w dniu 15 maja 2009r. Zdaniem Sądu Okręgowego skoro sprawa w tym zakresie nie została uprzednio wyłączona do odrębnego rozpoznania i nie została przekazana właściwemu rzeczowo sądowi (Wydziałowi Cywilnemu) nie może powodować dla powoda ujemnych skutków. Powód zgłosił swoje żądanie już w dniu 15 maja 2009r. i w tej dacie nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia roszczenia. Niewłaściwość miejscowa, rzeczowa albo trybu do rozpoznania konkretnego roszczenia nie ma negatywnego wpływu na przerwę przedawnienia. Czynność powoda podjęta w sprawie rozpoznanej przez Sąd Okręgowy w G. sygn. akt IV Ko 10/10 w zakresie roszczenia o rentę wyrównawczą została podjęta przed sądem w celu bezpośredniego dochodzenia roszczenia, więc nastąpiły przesłanki określone art. 123 kc. Powód w dniu 24 września 2008r. miał wiedzę w zakresie utrzymania w mocy wyroku uniewinniającego, a w dniu 15 maja 2009r. wystąpił z roszczeniem o rentę wyrównawczą. W ocenie Sądu I instancji roszczenie zgłoszone w niniejszym procesie nie uległo przedawnieniu, nastąpiła bowiem przerwa biegu przedawnienia roszczenia do czasu wydania wyroku przez Sąd Okręgowy w G., w dniu 15 kwietnia 2011r.w sprawie IV Ko 10/10.

Sąd Okręgowy stwierdził, że powoływanie się przez stronę pozwaną na treść art. 417¹kc nie ma zastosowania i to nie z uwagi na okoliczności, które powołuje strona pozwana, odnoszące się do braku orzeczenia wydanego w trybie art. 417¹ § 2 kc ale z tej przyczyny, że powód nie dopatruje się odpowiedzialności Skarbu Państwa z tytułu bezprawności legislacyjnej. Powód nie neguje legalności żadnego aktu o charakterze normatywnym i z tego względu zarzut pozwanego w zakresie braku orzeczenia o charakterze prejudycjalnym jest niezasadny.

W ocenie Sądu I instancji w sprawie ma zastosowanie art. 417² kc.

Powód nie negował, aby zatrzymanie i aresztowanie odbyło się niezgodnie z prawem, czy też wbrew przepisom prawa. Powód nie neguje w toku niniejszego procesu tak podjętych decyzji Sądu, który stosował tymczasowe aresztowanie, co do ich legalności i zgodności z prawem. Okoliczność, że postanowienie Sądu było wydane zgodnie z prawem nie może skutkować automatycznym uznaniem, że brak jest odpowiedzialności pozwanego na zasadzie art. 417²kc. W ocenie Sądu zaistniały w sprawie wszystkie przesłanki określone powołanym przepisem, a mianowicie zatrzymanie powoda i jego tymczasowe aresztowanie, aczkolwiek niesłuszne co wykazało dalsze postępowanie, było dokonane zgodnie z prawem, nastąpiła szkoda na osobie w postaci różnicy potencjalnej emerytury, którą powód uzyskiwałby gdyby nie zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie, istnieje adekwatny związek przyczynowy pomiędzy wydaniem postanowienia o tymczasowym aresztowaniu powoda a szkodą (gdyby nie tymczasowe aresztowanie powód uzyskałby awans, wzrosłoby jego wynagrodzenie, pracowałby dłużej, zanim przeszedłby na emeryturę, uzyskałby wyższe świadczenie emerytalne) oraz co najważniejsze – zdaniem Sądu – zasadność powództwa należy oceniać w świetle zasad słuszności.

Dokonując wykładni art. 444 § 2 kc Sąd stwierdził, że każda z okoliczności objętych dyspozycją powyższego przepisu może być samodzielną podstawą uznania prawa poszkodowanego do renty wyrównawczej, jednakże przesłanką konieczną do ustalenia tego prawa jest powstanie szkody, która może polegać na zwiększeniu wydatków lub zmniejszeniu dochodów. W niniejszej sprawie – poza sporem między stronami pozostawała okoliczność, że powód nabył prawo do emerytury, przy uwzględnieniu czasu służby powoda w policji i wysokości osiąganych przez niego dochodów przed niesłusznym tymczasowym aresztowaniem. Pozwany w toku procesu nie zaprzeczał okolicznościom, na które powoływał się powód w zakresie awansu oraz, że z awansem tym związane byłoby wyższe uposażenie powoda z tytułu wynagrodzenia. Tym samym powód uzyskałby wyższe świadczenie emerytalne.

Ostatecznie Sąd uznał, że na skutek niesłusznego tymczasowego aresztowania powoda nastąpiła szkoda majątkowa w postaci różnicy w wysokości emerytury, którą powód uzyskiwałby gdyby nie tymczasowe aresztowanie, a wysokością faktycznie otrzymywanej emerytury.

Sąd Okręgowy w G. orzekając wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2011r. w sprawie sygn. akt IV Ko 10/ 10 uznał, że powodowi należy się odszkodowanie, w którym zawierały się kwoty stanowiące utracone wynagrodzenie powoda netto, a wysokość tak utraconego wynagrodzenia i wysokość tak utraconej emerytury stanowi szkodę po stronie powoda, powstałą na skutek niesłusznego tymczasowego aresztowania.

W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie szkodą tą jest również różnica pomiędzy emeryturą, którą powód uzyskiwałby gdyby nie tymczasowe aresztowanie, a faktycznie pobieranym świadczeniem w tym zakresie. Różnica ta od kwietnia 2011r do dnia wyrokowania wynosiła 2003,55 zł netto miesięcznie.

Wobec powyższego Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 16.028,40 zł tytułem skapitalizowanej renty wyrównawczej za okres od dnia 1 kwietnia 2011r. (jak w żądaniu pozwu) do dnia 30 listopada 2011r. Dokonując kapitalizacji renty wyrównawczej za wskazany powyżej okres, przy ustaleniu kwoty 2003,55 zł miesięcznie jako należnej powodowi tytułem renty wyrównawczej Sąd miał na uwadze, że pozew został doręczony pozwanemu w niniejszej sprawie dopiero w dniu 2 grudnia 2011r. i w tej dacie pozwany pozostawał w zwłoce w płatności z tytułu renty wyrównawczej. Od tak skapitalizowanej renty wyrównawczej – powodowi należne są odsetki od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu. Nadto Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.003,55zł tytułem renty wyrównawczej, płatną miesięcznie z góry do dnia 6-go każdego kolejnego miesiąca, poczynając od grudnia 2011r. z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat.

Uznając za niezasadne żądanie w zakresie odsetek ustawowych od renty wyrównawczej za okres od 1 kwietnia 2011r do 30 listopada 2011r. – powództwo oddalił.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał Sąd art. 417²kc w zw. z art. 444 kc, w zw. z art. 481 kc.

Rozstrzygnięcie w zakresie pkt 4 oparł na normie art. 84 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Koszty procesu zostały między stronami wzajemnie zniesione na podstawie art. 100 zd. 1 kpc.

Powyższy wyrok w zakresie obejmującym rozstrzygnięcia zawarte w punktach 1, 2 i 5 sentencji zaskarżył apelacją pozwany.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego, w szczególności:

-: art. 417² kc w zw. z art. 444 § 1 i 2 kc poprzez przyjęcie, iż w wyniku działania pozwanego powstała szkoda na osobie podlegająca naprawieniu w oparciu o zasady słuszności,
-: art. 442¹ § 1 kc w zw. z art. 123 kc poprzez przyjęcie, iż w realiach rozpoznawanej sprawy nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia,
-: art. 481 § 1 kc w zw. z art. 363 § 2 kc poprzez przyjęcie, iż pozwany pozostawał w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia o charakterze odszkodowawczym, przed ustaleniem przez Sąd wysokości należnego odszkodowania;

2. naruszenie przepisów postępowania, w szczególności:

-: art. 233 § 1 kpc poprzez dokonanie niewłaściwej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego,
-: art. 229 kpc poprzez uznanie istotnych okoliczności faktycznych sprawy za przyznane przez stronę pozwaną,
-: art. 235 § 1 kpc poprzez dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sporządzonej w odrębnym postępowaniu.

W oparciu o przytoczone podstawy apelacji domagał się

1. zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie obejmującym rozstrzygnięcia zawarte w punktach 1, 2 i 5 sentencji poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu I instancji według norm przepisanych,

2. zasądzenie od strony powodowej na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych;

ewentualnie

uchylenia zaskarżonego wyroku w zakresie obejmującym rozstrzygnięcia zawarte w punktach 1, 2 i 5 sentencji i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu w Katowicach do ponownego rozpoznania z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia w przedmiocie zasądzenia na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja jest uzasadniona albowiem wszystkie zarzuty skarżącego, za wyjątkiem podniesionego zarzutu przedawnienia, są zasadne.

W szczególności miały wpływ na wynik sprawy uchybienia odnoszące się do naruszenia przepisów postępowania, w tym art. 235 § 1 kpc i art. 229 kpc.

Zgodnie z art. 235 § 1 kpc zasadą procesu cywilnego jest, że postępowanie dowodowe odbywa się przed sądem orzekającym.

Nie jest wyłączona możliwość zaliczenia w poczet materiału dowodowego sprawy dowodów zgromadzonych w innej sprawie, a tym samym nie dochodzi do naruszenia zasady bezpośredniości, o ile strony mają możliwość ustosunkowania się do ich treści i zgłoszenia stosownych wniosków (wyrok SN z 21.02.2012r. I UF LEX nr 1170218).

Materiał zgromadzony w innej sprawie jest wyłącznie materiałem faktycznym. Chcąc z niego skorzystać sąd orzekający powinien uczynić go przedmiotem postępowania dowodowego, a więc ujawnić dokumenty, które mogą mieć znaczenie dla wyniku sprawy.

Tymczasem Sąd Okręgowy na ostatniej rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku dopuścił dowód z opinii biegłego do spraw rent i emerytur znajdującej się w sprawie IV Ko 10/10 i był to jedyny dowód dopuszczony z wyżej wymienionych akt przez Sąd w niniejszej sprawie.

Należy zgodzić się z zarzutem skarżącego, że treść opinii biegłego w niniejszej sprawie zawiera wyłącznie matematyczne obliczenia, brak w niej uzasadnienia, natomiast dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sporządzonej w innej sprawie, bez możliwości odniesienia się do niej pozwanego i bez jej doręczenia stanowi naruszenie przepisów postępowania, które mają wpływ na wynik sprawy.

Nie można podzielić stanowiska Sądu Okręgowego, że w sprawie IV Ko 10/10 stronie pozwanej znana była treść opinii biegłego, bo jest to sprawa o zasądzenie od Skarbu Państwa odszkodowania za niesłuszne tymczasowe aresztowanie.

Uszło uwagi Sądu, że w wyżej opisanym postępowaniu nie brał udziału Skarb Państwa Prezes Sądu Okręgowego w charakterze strony, zatem zarzut pozwanego jest trafny.

Pozostałe ustalenia Sądu I instancji zostały poczynione w oparciu o wyroki i uzasadnienia Sądów obu instancji w sprawie IV Ko 10/10, bez dopuszczenia jakichkolwiek dowodów.

Uzasadnienie wyroku w wyżej wymienionych sprawach, na którym w całości oparte jest uzasadnienie wyroku wydanego w sprawie niniejszej stanowi jedynie dowód, że tamten Sąd tak a nie inaczej ustalił i ocenił określone fakty; nie stanowi zaś dowodu ich istnienia, nie może więc w sprawie cywilnej zastąpić dokonania przez Sąd samodzielnych ustaleń.

Skoro Sąd czynił ustalenia na podstawie akt innej sprawy, nie przeprowadził dowodów z dokumentów (vide: opinia psychiatryczna, na którą w ustaleniach Sąd się powołuje lub wyrok z uzasadnieniem, a dowodu tego Sąd nie przeprowadził), a jedynie dopuścił dowód z opinii biegłego do spraw rent i emerytur w tej sprawy uniemożliwiając pozwanemu ustosunkowanie się do jej treści i zgłoszenie stosownych wniosków – nie poczynił tym samym w sprawie żadnych ustaleń faktycznych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd winien w pierwszej kolejności dopuścić dowód z przesłuchania stron, głównie powoda, bowiem w tego typu sprawie dowód ten ma zasadnicze, a nie posiłkowe znaczenie.

Sąd Okręgowy powyższego dowodu nie przeprowadził (na ostatniej rozprawie dowód ten został cofnięty przez pełnomocnika powoda), natomiast nie dopuścił nawet dowodu z przesłuchania powoda w sprawie IV Ko 10/10, a w uzasadnieniu opisał sytuację powoda w taki sposób, jakby dowód z przesłuchania powoda z innej sprawy został przeprowadzony.

Oparcie się przy tym na opinii biegłego do spraw rent i emerytur, w której biegły wyliczył różnice obecnej i potencjalnej emerytury powoda, w świetle przyjętej podstawy odpowiedzialności nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Przyznać trzeba, że uzasadnienie żądania pozwu w zakresie podstawy faktycznej jest zbyt syntetyczne i odwołuje się do akt sprawy o odszkodowanie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie.

Jednakże rzeczą Sądu było przeprowadzenie konkretnych dowodów, także z innej sprawy i ustalenie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia.

Uchybienia procesowe sprowadzające się do naruszenia art. 235 kpc, 244 kpc i 233 kpc miały oczywisty wpływ na wynik sprawy, bowiem pozbawiły pozwanego możliwości dowodzenia i naruszyły prawa procesowe strony.

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, bowiem wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

Niezależnie od trafności zarzutów dotyczących naruszenia prawa procesowego, zarzut naruszenia prawa materialnego a mianowicie art. 417² kc, jest uzasadniony.

Sąd Okręgowy przyjmuje bowiem, że powód doznał szkody na osobie a zebrany dotychczas materiał dowodowy nie daje ku temu podstaw.

Sąd orzekający wprawdzie w krótkich ustaleniach dotyczących stanu zdrowia powoda cytuje opinię psychiatryczną wydaną przez biegłych w sprawie IV Ko 10/10, jednakże dowodu z tej opinii nie przeprowadził. Powyższa opinia dotyczy innej sprawy i pochodzi z 2011r.

Ostatecznie jednak Sąd orzekający utożsamia szkodę w dochodach powoda ze szkodą na osobie, co dyskwalifikuje rozstrzygnięcie pod względem nie tylko ustaleń stanu faktycznego ale i oceny prawnej.

Szkodą na osobie jest uszczerbek na zdrowiu a nie – jak to błędnie przyjął Sąd Okręgowy – różnica w wysokości otrzymywanej i hipotetycznej emerytury.

Na obecnym etapie postępowania przedwczesne jest przesądzanie, czy powód poniósł szkodę na osobie; wymaga to bowiem poczynienia ustaleń przy zachowaniu wymogów proceduralnych.

Sąd Okręgowy winien mieć na uwadze, że renta odszkodowawcza z art. 444 § 2 kc uzależniona jest od wystąpienia szkody na osobie, co nie było przedmiotem ustaleń w tej sprawie.

Zakres związania Sądu orzeczeniem w sprawie IV Ko 10/10 sprowadza się do uznania, że tymczasowe aresztowanie powoda było oczywiście niesłuszne.

Nie jest jednak równoznaczne z bezprawnością działania lub zaniechania władzy publicznej, w rozumieniu art. 417 kc.

Natomiast przepis art. 417² kc, który stanowił podstawę prawną rozstrzygnięcia Sądu I instancji ogranicza uszczerbki, za które poszkodowanemu można przyznać kompensatę. Może on bowiem żądać odszkodowania wyłącznie za szkodę na osobie, a szkoda na osobie, powstaje wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Powód natomiast nie wykazał, by władza sądownicza – organ stosujący tymczasowe aresztowanie działał niezgodnie z prawem (art. 417¹ § 2 kc).

Nie podziela natomiast Sąd Apelacyjny zarzutu naruszenia art. 442¹ § 1 kc i art. 123 kc.

Sąd Okręgowy należycie uzasadnił nie uwzględnienie zgłoszonego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia, z którymi to wywodami Sąd Apelacyjny się utożsamia.

Apelacja stanowi w tym zakresie polemikę z prawidłową oceną i ustaleniami Sądu I instancji co sprawia, że nie zachodzi potrzeba ponownego przytaczania argumentów.

Niezależnie od przyjęcia przez Sąd orzekający przerwania biegu przedawnienia wskazać trzeba, że opóźnienie w złożeniu pozwu w niniejszej sprawie wynosi 25 dni, co w okolicznościach sprawy i tak mogłoby przemawiać za zastosowaniem art. 5 kc.

Reasumując, Sąd Okręgowy będzie zobowiązany do przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, w którym będzie zobligowany ustalić ewentualną podstawę odpowiedzialności Skarbu Państwa, mając na uwadze podstawę faktyczną żądania.

Z tych wszystkich przyczyn Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku w oparciu o art. 386 § 4 kpc, pozostawiając rozstrzygnięcie o kosztach orzeczeniu kończącemu postępowanie w sprawie (art. 108 § 2 kpc).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE