UZASADNIENIE

Wskazanym wyżej postanowieniem Sąd Okręgowy w Ostrołęce zarządził wobec skazanego P. S. wykonanie warunkowo zawieszonej kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności, orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 27 października 2009 r. w sprawie o sygn. akt II K (...).

Rozstrzygnięcie powyższe zaskarżył obrońca skazanego adw. K. S., zarzucając mu:

- obrazę przepisów prawa materialnego, a konkretnie art. 75 § 1 k.k. oraz art. 115 § 3 k.k. i art. 297 § 1 k.k. w niniejszej sprawie poprzez błędne przyjęcie, że czyny, za które został skazany P. S. z art. 310 § 1 k.k. (wyrokiem Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 27 października 2009 r. sygn. akt II K (...)) oraz art. 297 § 1 k.k. (wyrokiem Sadu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 maja 2014 r. w sprawie o sygn. akt IVK (...)) są przestępstwami popełnionymi w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a zatem podobnymi według art. 115 § 3 k.k., podczas gdy w szczególności odnośnie czynu z art. 297 § 1 k.k. nie sposób tego przyjąć, mając w konkretnej sprawie także na uwadze, iż Sąd Okręgowy w Gdańsku w w/w wyroku pominął stwierdzenie, by P. S. dopuścił się w jego „w celu osiągnięcia korzyści majątkowej”.

Podnosząc powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i orzeczenie na podstawie art. 75 § 2 k.k., niezarządzania wykonania kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszonej skazanemu.

Postanowienie to zaskarżył również drugi z obrońców skazanego adw. M. K., zarzucając mu:

- obrazę przepisów prawa materialnego, poprzez przyjęcie, że wskazany jako ustawowe znamię cel działania sprawcy czynu zabronionego określonego w art. 297 § 1 k.k. jest tożsamy (identyczny) z celem osiągnięcia korzyści majątkowej.

- błąd w ustaleniach faktycznych, mogących mieć wpływ na treść orzeczenia, poprzez przyjęcie, że skazany przestępstwa objętego wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23.05.2014 r. w sprawie IV K (...) dopuścił się w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podczas gdy celu takiego nie miał i nie mógł swoim działaniem zrealizować.

Wskazując zatem na powyższe, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Rozstrzygnięcie powyższe zaskarżył również sam skazany podnosząc, iż oba przestępstwa nie zostały popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Odnosząc się do czynu popełnionego z art. 310 § 1 k.k. wskazał, iż prymitywny sposób podrobienia pieniędzy, ich mała ilość i niski nominał wskazywał, iż skazany nie działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Podobnie odnosząc się do czynu z art. 297 § 1 k.k. wskazał, iż cel jego działania był badany przez Sąd wyrokujący w tejże sprawie, który to ostatecznie rozstrzygnął , iż należy wyeliminować z opisu czynu, że skazany działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenia są zasadne w zakresie skutkującym uchyleniem zaskarżonego postanowienia i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy niedostatecznie wnikliwie ocenił materiał dowodowy zebrany w sprawie ustalając, iż w stosunku do skazanego zachodziły podstawy do obligatoryjnego zarządzenia warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności na podstawie art. 75 § 1 k.k.

W pisemnych motywach rozstrzygnięcia Sąd ten wywiódł, iż za zarządzeniem wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności przemawia podobieństwo czynów (art. 115 § 3 k.k.) popełnionych przez skazanego, to jest przestępstwa z art. 310 § 1 k.k. oraz przestępstwa z art. 297 § 1 k.k. Uznał bowiem, iż oba czyny zostały popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Argumentacja, jaka została przedstawiona przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, była jednak nazbyt pobieżna w stosunku do złożoności spornego problemu, który wymagał zdecydowanie bardziej pogłębionej analizy.

Jakkolwiek w zakresie czynu popełnionego z art. 310 § 1 k.k. Sąd Okręgowy w dostatecznym zakresie uargumentował swoje stanowisko co do celu działania sprawcy, to już odnosząc się do czynu z art. 297 § 1 k.k., nie poczynił żadnych dodatkowych ustaleń i nie dokonał jakiejkolwiek analizy prawnej, ograniczając się jedynie do lakonicznego stwierdzenia, iż cel wskazany w przepisie art. 297 § 1 k.k. należy traktować identycznie jak „cel osiągnięcia korzyści majątkowej”. Tymczasem problem nie wydaje się równie oczywisty, jak fakt, że w doktrynie na powyższy temat istnieją poglądy rozbieżne, a od sposobu jego rozstrzygnięcia zależy tak ważka dla skazanego konsekwencja, jak perspektywa dwuletniej izolacji w następstwie obligatoryjnego – z mocy art. 75 § 1 k.k. - zarządzenia orzeczonej wobec niego kary pozbawienia wolności.

Pogląd, iż przestępstwo z art. 297 § 1 k.k. ze swej istoty zawiera element ,,celu osiągnięcia korzyści majątkowej”, które to zapatrywanie wyraził w motywacyjnej części zaskarżonego orzeczenia Sąd Okręgowy w Ostrołęce, był wprawdzie wyrażony w doktrynie (zob. Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 297 § 1 k.k., red. J. W. Giezek, LEX 2014 nr 168465), niemniej jednak wydaje się, że stanowisko to jest nader uproszczone, nawet w świetle reguł wykładni semantycznej. Wszak w języku polskim , ,korzyść” oznacza to samo, co ,, pożytek” lub ,, zysk” (patrz internetowy Słownik Języka Polskiego PWN - http://sjp.pwn.pl/sjp/korzysc;2474266.html). Nie wydaje się, by według potocznych zasad rozumienia pojęć, prawidłowym byłoby utożsamianie z ,,zyskiem” instrumentu finansowego, jakim jest kredyt, który w realiach niniejszej sprawy skazany uzyskał w sposób naruszający legalność jego pozyskania, popełniając czyn z art. 297 § 1 k.k. Również reguły wykładni systemowej i funkcjonalnej nakazują uznanie, że ,,cel osiągnięcia korzyści majątkowej” w rozumieniu prawnokarnym musi oznaczać coś więcej, niż dążenie do uzyskania wsparcia finansowego, które sprawca traktuje jako tymczasowe i ,,zwrotne”, a w swoim zamiarze chce finalnie zrealizować zaciągnięte zobowiązanie – choć z naruszeniem obowiązujących zasad związanych z posługiwaniem się dokumentami rzetelnymi. Nie każde bowiem działanie w celu określonym w art. 297 § 1 k.k. musi być z góry uznane za oszukańcze, popełnione z zamiarem ,,osiągnięcia korzyści majątkowej”, polegającej na doprowadzeniu do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Wszak występek z art. 297 § 1 k.k. jest przestępstwem formalnym, którego zaistnienie nie jest uzależnione od zamiaru rzeczywistego naruszenia na szwank interesu majątkowego pokrzywdzonego banku lub określonej w tym przepisie jednostki. Występek ten może być zatem popełniony bez określonego w art. 115 § 3 k.k. celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Bezpośrednim przedmiotem ochrony jest tu bowiem prawidłowość obrotu gospodarczego i zaufanie do funkcjonujących w tym obrocie dokumentów, zaś jeśli sprawca dodatkowo jeszcze w innym celu, o charakterze ,,oszukańczo – merkantylnym”, w grę wchodzić może dodatkowa, zaostrzona kwalifikacja czynu w zbiegu idealnym – np. z art. 286 § 1 k.k. Przestępstwo z art. 297 § 1 k.k. jest zatem dokonane już z chwilą przedłożenia nierzetelnego dokumentu w celu uzyskania określonego wsparcia finansowego. Można więc wyobrazić sobie sytuację, kiedy zachowaniu sprawcy nie towarzyszy jakikolwiek cel doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, rozumiany jako chęć nierealizowania zaciągniętych zobowiązań lub zmniejszenia szansy na ich terminowe zrealizowanie. Sprawcą występku z art. 297 § 1 k.k. może być zatem np. kredytobiorca, który w zamiarze terminowej spłaty pożyczki bankowej składa fałszywy dokument ,,wzmacniający” jego wiarygodność kredytową, będąc w błędnym przekonaniu, że nie ma dostatecznej zdolności kredytowej, choć i tak bez tego nierzetelnego dokumentu - kredyt by uzyskał.

Obrońca skazanego adw. M. K. trafnie wskazuje na stanowisko wyrażone w doktrynie w omawianym przedmiocie – które Sąd Apelacyjny w składzie niniejszym całkowicie podziela - zgodnie z którym działanie w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego jednej z wymienionych w art. 297 § 1 k.k. form wsparcia finansowego nie jest jeszcze tożsame z działaniem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (patrz Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 297 § 1 k.k.. red. A. Zoll, Zakamycze 2006, Lex nr 22991). W wielu bowiem wypadkach działanie w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego jednej z form wsparcia finansowego nie będzie łączyło się z celem osiągnięcia korzyści majątkowej, które to pojęcie prawne musi zawierać w sobie element pejoratywnej naganności, związanej z chęcią wzbogacenia się kosztem innej osoby. Dla przyjęcia, że sprawca występku z art. 297 § 1 k.k. działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, konieczne jest więc dokonanie dodatkowego ustalenia, że działał on nie tylko w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego jednej z wymienionych w tym przepisie form wsparcia finansowego.

Sąd Okręgowy w Gdańsku, orzekając w sprawie IV K (...), przy ustaleniu sprawstwa skazanego w zakresie występku z art. 297 § 1 k.k. wyeliminował z opisu czynu zapis, iż działał on w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Niemniej jednak, bez elementarnej analizy powodów tej decyzji na podstawie akt tamtejszej sprawy nie można wykluczyć, iż stało się to jedynie z uwagi na fakt usunięcia z podstawy prawnej skazania przepisu art. 286 § 1 k.k. Tak dokonana zmiana kwalifikacji prawnej jak i opisu czynu nie przesądza zatem samoistnie o tym, że skazany popełniając czyn z art. 297 § 1 k.k. nie działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Do takiej konkluzji można dojść dopiero po zbadaniu przyczyn tej decyzji w oparciu o akta sprawy Sądu Okręgowego w Gdańsku, sygn. IV K (...), czego Sąd I instancji nie uczynił mimo, iż takowy materiał dowodowy powinien być podstawą jego orzeczenia w toku rozpoznania niniejszej sprawy.

Z tych względów zachodzi konieczność uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Ostrołęce do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy przy jej ponownym rozpatrzeniu, winien dokładnie przeanalizować okoliczności przypisanego skazanemu czynu z art. 297 § 1 k.k. w kontekście ustalenia podjętego przez niego zamiaru i stwierdzenia, czy rzeczywiście działał on w celu uzyskania korzyści majątkowej. Oczywiście Sąd Okręgowy w Ostrołęce, jako Sąd wykonujący orzeczenie, nie może tu czynić żadnych ustaleń własnych wykraczających poza te, których dokonał Sąd meriti. Dopiero tak dokonana analiza może doprowadzić do prawidłowych wniosków, czy w przypadku skazanego zachodzą przesłanki przemawiające za zarządzeniem warunkowo zwieszonej kary pozbawienia wolności na podstawie art. 75 § 1 k.k. z uwagi na podobieństwo przestępstw. W przypadku negatywnego rozstrzygnięcia w omawianym wyżej przedmiocie – zaktualizuje się potrzeba rozważenia podstaw do zarządzenia kary z mocy przesłanek fakultatywnych, określonych w art. 75 § 2 k.k.

Mając zatem na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE