UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 16 kwietnia 2013 r. powód (...)
z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowo-akcyjna w K. domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanych: J. S. i G. S. kwoty 101 263,59 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz kosztów postępowania. Twierdził, że przysługuje mu wierzytelność wobec Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w T., wynikająca z prawomocnego nakazu zapłaty. Postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnej Spółce zostało umorzone wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.
W skład zarządu Spółki wchodzili pozwani, stąd odpowiadają oni za jej zobowiązania na podstawie art.299 ksh.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Wskazywali na obiektywne przesłanki niewypłacalności Spółki, tj. załamanie rynku sprzedaży artykułów papierowych i papierosów. Powód dostarcza swe towary z odroczoną płatnością, stąd wiadomym jest powszechnie wysokie ryzyko działalności i prawdopodobieństwo niewypłacalności kontrahentów. Pomimo intensywnych działań zarządu dłużnej spółki: poszerzania asortymentu, obniżania cen, restrukturyzacji ilości punktów sprzedaży i zatrudnienia, utraciła ona zdolność do działania i złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości, lecz nie został on uwzględniony.

Nawet przy uznaniu, że wniosek ten został złożony w nieodpowiednim czasie, szkoda powódki nie powstała z tej przyczyny. Pozwani domagali się powołania biegłego z zakresu analizy ekonomicznej i księgowości i przeprowadzenia dowodu
z opinii tego biegłego na okoliczność zgłoszenia wniosku o upadłość w odpowiednim terminie, a także braku szkody powoda na wypadek niezgłoszenia tego wniosku
w terminie, tj. braku winy zarządu względem szkody poniesionej przez powoda
w związku z niewypłacalnością spółki zarządzanej przez pozwanych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód powstał z przekształcenia formy prawnej (...) Spółki Akcyjnej, która zmieniła również firmę.

dowód: wyciągi z rejestru przedsiębiorców – k.15 – 17

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T. powstała w 2003 r. z przekształcenia spółki jawnej. Jej wspólnikami
i jednocześnie członkami zarządu byli pozwani: G. S. i jej syn J. S.. W dniu 29 lutego 2012 r. wspólnicy podjęli uchwałę o likwidacji spółki,
a na likwidatora powołany został J. S..

dowód: odpis z KRS – k.9 – 14

W dniu 30 września 2011 r. Spółka (...) złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości, który został oddalony postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach
z dnia 18 stycznia 2012 r. w sprawie o sygn. akt XII GU 88/11 wobec stwierdzenia, że wartość majątku spółki nie wystarczy na pokrycie wszystkich kosztów postępowania.

dowód: wniosek i postanowienie – w aktach XII GU 88/11

Sąd Rejonowy w Kielcach w dniu 7 maja 2012 r. wydał nakaz zapłaty
w postępowaniu upominawczym, którym nakazał Kioskowi (...) Spółce
z ograniczoną odpowiedzialnością w T. zapłacić poprzednikowi prawnemu powoda kwotę 81 822,62 zł z ustawowymi odsetkami od 12 sierpnia 2011 r. oraz 4 640 zł tytułem kosztów procesu. Tytułowi egzekucyjnemu Sąd nadał klauzulę wykonalności już na rzecz powoda (Spółki z o.o. S.K.A.). Powód wniósł
o wszczęcie egzekucji komorniczej.

Postanowieniem z 27 grudnia 2012 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Tarnowskich Górach M. Z. na podstawie art.824§1 pkt 3 kpc umorzył postępowanie egzekucyjne wobec bezskuteczności egzekucji, ustalając koszty tego postępowania na 282,36 zł, z czego wierzyciel został wezwany do uzupełnienia kosztów w kwocie 39,95 zł.

dowód: nakaz zapłaty – k.22, postanowienie – k.21

W dniu 28 stycznia 2013 r. powód wezwał każdego z pozwanych do zapłaty kwoty 101 263,59 zł, na którą składały się: należność główna – 81 822,62 zł, odsetki – 15 591,13 zł, koszty procesu – 3 750,29 zł, koszty klauzuli – 60 zł i koszty egzekucji – 39,55 zł.

dowód: wezwania – k.18, 19

Powołany w sprawie biegły przeprowadził analizę działalności Spółki z o.o. (...) w latach 2006 – 2011, ustalając, że w latach 2006 – 2007 Spółka generowała nadwyżkę przychodów nad bezpośrednimi kosztami, natomiast
w kolejnym okresie, do 2011 r. wypracowała już stratę: w 2008 r: 50 842,39 zł,
a w 2011 r. – 163 004,21 zł. W 2009 r. Spółka zredukowała zatrudnienie z 19 osób do 16. W okresie od 2008 do 2011 Spółka znajdowała się w sytuacji nadwyżki długów (zobowiązań) nad wartością jej aktywów, przy czym stan ten trwa co najmniej od 31 grudnia 2008 r, a nadwyżkę tę Spółka zanotowała najpóźniej 30.06.2008 r. Kontynuowanie nierentownej działalności gospodarczej po 30.06.2008 r. prowadziło do dalszej destrukcji kapitałów własnych, zatem deficyt pożądanych (koniecznych) kapitałów własnych pogłębiał się z każdym okresem sprawozdawczym następującym po 2008 r. Spółka trwale utraciła zdolność do terminowego regulowania zaciągniętych zobowiązań pieniężnych w III kwartale 2011. Obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał już w 2008 r. (k.224), stąd szkoda powoda równa jest wierzytelności głównej, powiększonej o należności uboczne i nie podlega pomniejszeniu do kwoty, jaką powód uzyskałby w toku hipotetycznej egzekucji uniwersalnej, bo jego wierzytelność powstała znacznie później (2011 r.) aniżeli czas materializacji przesłanki niewypłacalności dłużnej spółki (2008 r.)

dowód: opinia biegłego – k.188 – 230

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dokumenty oraz opinię biegłego M. K., która jest rzetelna, oparta na gruntownej analizie dokumentacji finansowej spółki. Zeznania świadka J. J. i pozwanego J. S., złożone na rozprawie w dniu 7.11.2013 r. - k.138 – 140 potwierdzają, że wpływ na pogorszenie się funkcjonowania spółki miały: spadek sprzedaży prasy wobec odchodzenia klientów od kupowania prasy w formie papierowej na rzecz mediów elektronicznych, wprowadzenie zmian w przepisach podatkowych, dotyczących ceny urzędowej papierosów oraz podwyżki czynszów za lokale. Spółka starała się ratować swą działalność przez wprowadzanie nowych towarów, redukcję zatrudnienia i likwidację punktów. W świetle opinii biegłego Sąd nie dał natomiast wiary powyższym zeznaniom w zakresie, w jakim zawierały one ocenę, że tak znaczne pogorszenie się sytuacji spółki nastąpiło dopiero w połowie 2011 r.

Sąd zważył:

Zgodnie z art. 299 § 1 ksh, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Powód zgodnie z obowiązkiem wynikającym z przepisu art.6 kc wykazał przesłankę odpowiedzialności pozwanych. Sama wysokość roszczenia nie była przez nich kwestionowana, a znajduje oparcie w przedłożonych dokumentach. O kwoty dochodzone pozwem powód wzywał pozwanych przed wytoczeniem procesu. Powód w zakresie żądanych obok należności głównej i odsetek kosztów procesu, należnych od Spółki domagał się wręcz niższych kwot niż wynikające z nakazu zapłaty, czy postanowienia Komornika.

Z kolei zarzuty pozwanych o braku co do zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki okazały się bezzasadne. Art.299§2 ksh stanowi, że członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody. Pozwani nie wykazali żadnej
z wymienionych wyżej podstaw egzoneracyjnych.

Pozwani nie spełnili obowiązku nałożonego przepisem art.21 prawa upadłościowego i naprawczego, zgodnie z którym dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Do zgłoszenia takiego wniosku zobowiązywała pozwanych jako członków zarządu Spółki (...) jej niekorzystna kondycja finansowa już na koniec czerwca 2008 r, spełniająca znamiona niewypłacalności (art.10 puin) rozumianej jako stan, w którym dłużnik nie wykonuje sowich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (art.11 puin).

Rzetelne prowadzenie ksiąg rachunkowych i próby restrukturyzacji Spółki nie skutkują oceną o braku winy pozwanych w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości w odpowiednim czasie, który w niniejszej sprawie przypadał już na drugą połowę 2008 r. Wobec oparcia odpowiedzialności kreowanej art.299 ksh na zasadzie winy osób, przeciwko którym podniesione zostaną roszczenia, mogą one próbować ekskulpować się od odpowiedzialności, wykazując, iż nie ponoszą winy w niezłożeniu lub opóźnionym złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości. Przepis art. 299 § 2 ksh przewiduje domniemanie winy członka zarządu w niezgłoszeniu wniosku o upadłość we właściwym czasie; członkom zarządu powinien być bowiem znany na bieżąco stan finansowy spółki i możliwość zaspokojenia długów (tak SN w wyroku
z 11 marca 2008 r, II CSK 545/07).

Członek zarządu, chcący uniknąć odpowiedzialności, powinien wykazać swój niezawiniony brak kontaktu z finansami i księgowością spółki. Brak winy może wiązać się z różnymi okolicznościami. Istotne jest jedynie, aby te okoliczności powodowały brak możliwości stwierdzenia istnienia podstawy do ogłoszenia upadłości pomimo dołożenia należytej staranności przez członka zarządu (wyrok SN z 6 maja 2009 r., II CSK 661/08).

Brak jest podstaw do uznania – za pozwanymi – że to powód ponosi winę za poniesioną szkodę, bo znał sytuację rynkową, a sprzedając pozwanym towar
z odroczonym terminem płatności powinien liczyć się z ryzykiem braku zapłaty. Utrzymywanie działalności dłużnej Spółki mimo niesprzyjających warunków rynkowych w jej branży stanowiło bowiem jedynie decyzję i ryzyko zarządu tej Spółki.

Sąd podziela również opinię biegłego, że szkoda powoda równa jest wierzytelności głównej, powiększonej o należności uboczne i nie podlega pomniejszeniu do kwoty, jaką powód uzyskałby w toku hipotetycznej egzekucji uniwersalnej – w sytuacji, gdy jego wierzytelność powstała znacznie później (2011 r.) aniżeli czas materializacji przesłanki niewypłacalności dłużnej spółki (2008 r.)

Z powyższych względów roszczenie powoda na mocy art.299 § 1 ksh zasługiwało na uwzględnienie.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art.481 kc i art.482 kpc, przy czym oddalono ich żądanie od kwot, stanowiących koszty postępowań sądowych
i egzekucyjnych, gdyż nie nalicza się od nich odsetek za opóźnienie w zapłacie.

O kosztach orzeczono na postawie art. 98 kpc w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego zgłosili pozwani, stąd powinni oni – jako przegrywający proces – uiścić wydatki z tym związane w oparciu o przepis art.2 ust.2 ustawy
z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

SSO Iwona Wańczura

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE