UZASADNIENIE

Powód M. B. (2) domagał się podwyższenia alimentów od pozwanego M. B. (1) z kwoty 600 zł do kwoty 1200 zł miesięcznie. W uzasadnieniu żądania, powód wskazał, że po wydaniu ostatniego wyroku w przedmiocie świadczeń alimentacyjnych, nastąpiły istotne zmiany w zakresie kosztów jego utrzymania i usprawiedliwionych potrzeb.

Pozwany M. B. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości, zarzucając, że żądanie powoda jest znacznie wygórowane i nie odpowiada kosztom utrzymania osoby w podobnym wieku.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 lutego 2014r. Sąd Rejonowy w Rybniku zasądził od pozwanego M. B. (1) na rzecz powoda M. B. alimenty w kwocie po 1000 zł miesięcznie płatne do dnia 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat począwszy od dnia 25 lipca 2013r., a to w miejsce alimentów zasądzonych wyrokiem Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 26 lipca 2006r. w sprawie IV RC 47/06 po 600 zł; oddalił powództwo w pozostałej części; nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 252 zł tytułem nieuiszczonych opłat sądowych; zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego; nadał wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności.

Orzeczenie to zapadło przy ustaleniu, że powód urodził się (...), jest synem pozwanego i K. B.. Na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 26 lipca 2006 r. w sprawie IV RC 47/06 zasądzono od pozwanego na rzecz powoda alimenty w kwocie po 600 zł miesięcznie. Wówczas powód miał 11 lat, mieszkał z matką i dziadkami w domu należącym do jego matki. Matka powoda zatrudniona była w szpitalu w W., jako oddziałowa i zarabiała 1200 zł netto miesięcznie. Miesięczny koszt utrzymania domu kształtował się na kwotę około 345 zł. Powód uczęszczał do szóstej klasy szkoły podstawowej, był dzieckiem ogólnie zdrowym. Koszty jego utrzymania oceniono na kwotę 800-900 zł miesięcznie.

Pozwany w dacie wydania poprzedniego orzeczenia pozostawał w związku małżeńskim z A. G.. W dniu (...) urodziła się pozwanemu córka, P. G.. Pozwany z rodziną mieszkał w Niemczech, gdzie zarabiał średnio 1800 euro miesięcznie. Pozwany nie czynił osobistych starań o wychowanie i utrzymanie syna, nie przesyłał mu żadnych pieniędzy, ani prezentów.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód ma obecnie 19 lat, jest studentem pierwszego roku na(...) w K.. Powód studiuje w trybie stacjonarnym, codziennie ma zajęcia na uczelni. Aktualnie powód mieszka wraz z trzema znajomymi w wynajmowanym mieszkaniu w K.. Czynsz za mieszkanie wynosi 1700 zł miesięcznie. Dodatkowo wynajmujący zobowiązani są pokryć koszty związane ze zużyciem energii elektrycznej, wody i gazu. Powód na weekendy wraca do domu do R., koszty biletu wynoszą każdorazowo 18 zł. M. B. (2) ocenia koszty swojego utrzymania na kwotę 2000 zł miesięcznie. Ponadto powód ponosi miesięcznie, częściowe koszty utrzymania domu rodzinnego - koszt energii elektrycznej w kwocie 108 zł, opłatę za wodę -70 zł, opłatę za gaz - 30 zł, opłatę za wywóz śmieci - 10 zł, koszt opału - 104 zł oraz podatek od nieruchomości -54 zł. Powód korzysta również z telefonu komórkowego i internetu bezprzewodowego, których koszt wynosi łącznie 170 zł miesięcznie. Ze względu na brak ofert pracy dla studentów stacjonarnych, powód nie ma możliwości znalezienia zatrudnia w trakcie roku akademickiego. Powód wyraża natomiast chęć znalezienia pracy w okresie letnich wakacji, nie wyklucza także możliwości pracy za granicą.

K. B. obecnie pracuje jako położna, uzyskując wynagrodzenie w kwocie 2403,13 zł netto miesięcznie. Ponadto zatrudniona jest także na stanowisku asystenta lekarza, osiągając z tego tytułu dochód w kwocie 248,38 zł netto miesięcznie. Matka powoda w dalszym ciągu mieszka wraz z rodzicami w należącym do niej domu. Koszty utrzymania nieruchomości wynoszą: 639 zł tytułem podatku od nieruchomości raz na kwartał, opłata za energię elektryczną - 217 zł miesięcznie, opłata za wodę - 100-130 zł miesięcznie, opłata za wywóz śmieci - 10 zł miesięcznie na osobę, koszty opału - 2500 zł rocznie. Dziadkowie powoda pokrywają połowę opłat związanych z utrzymaniem domu. Matka powoda płaci 55 zł miesięcznie za internet i 34 zł miesięcznie za telewizję. Pokrywa również opłatę za internet bezprzewodowy, z którego korzysta powód.

Pozwany ma obecnie 47 lat, w dalszym ciągu mieszka wraz z rodziną w Niemczech. Zatrudniony jest w pełnym wymiarze czasu pracy jako pielęgniarz i opiekun osób starszych, zarabia średnio 1900 euro netto miesięcznie. Pozwany powtórnie wstąpił w związek małżeński w 2010r., żona pozwanego spodziewa się dziecka, pracuje i zarabia średnio 1650 euro netto miesięcznie. Małoletnia córka pozwanego z poprzedniego małżeństwa P. G., mieszka wraz z matką, a pozwany nie łoży na jej utrzymanie. Pozwany wynajmuje wraz z żoną mieszkanie, którego koszt utrzymania wynosi miesięcznie 1018,50 euro. Pozwany jest ogólnie zdrowy, uiszcza dodatkową składkę ubezpieczeniową w kwocie 10 euro miesięcznie. M. B. (1) posiada książeczkę oszczędnościową, na której znajduje się 300 euro, jest współwłaścicielem (w udziale 5/6) domu wybudowanego w latach 70-tych, znajdującego się w Polsce.

Powyższe okoliczności doprowadziły Sąd Rejonowy do przekonania, że od daty zasądzenia ostatnich alimentów zaszły w tym zakresie zmiany uzasadniające podwyższenie zasądzonych na rzecz powoda świadczeń alimentacyjnych. Sąd wskazał, że wydanie ostatniego rozstrzygnięcia w przedmiocie obowiązku alimentacyjnego nastąpiło w 2006r., a upływ blisko ośmiu lat na nowo zdefiniował stosunki miedzy stronami. Niewątpliwie potrzeby powoda wzrosły od czasu kiedy alimenty od pozwanego zostały ustalone na kwotę 600 zł miesięcznie. Sąd uznał, że przedstawione przez powoda wydatki kształtujące się na poziomie 2000 zł miesięcznie są w pełni wiarygodne i odpowiadają kosztom utrzymania osoby w podobnym wieku. Wydatki powoda związane z nauką, na podręczniki, przybory oraz dojazdy na uczelnię, od czasu wydania ostatniego rozstrzygnięcia znacząco wzrosły. Istotnie podwyższyły się także podstawowe koszty utrzymania takie, jak wyżywienie, odzież oraz koszty związane z utrzymaniem mieszkania. W ocenie Sądu Rejonowego, żądanie alimentów w wysokości 1200 zł miesięcznie znacznie przekracza granice możliwości zarobkowych pozwanego, gdyż zmieniły się one jedynie nieznacznie od czasu wydania ostatniego orzeczenia, a dochód otrzymywany przez pozwanego pozwalał jedynie częściowo uwzględnić żądanie powoda. Pozwany zarabia średnio 1900 euro netto miesięcznie, poza tym nie ma innych dochodów, w całości ponosi koszty własnego utrzymania, w tym wyżywienia, środków czystości, ubrań oraz kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania. Zdaniem Sądu, dochody pozwanego pozwalają na uwzględnienie roszczenia powoda w kwocie po 1000 zł miesięcznie. Wobec powyższego, orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 138 kro. O kosztach orzeczono na mocy art. 98 kpc. Rygor natychmiastowej wykonalności nadano na mocy art. 333 § 1 pkt 1 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych z podstawę orzeczenia przez przyjęcie, że możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego nie pozwalają mu na płacenie przez niego alimentów w kwocie po 1200 zł miesięcznie oraz sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego sprawie materiału dowodowego. Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie orzeczenia, przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że osobiste starania matki powoda o wychowanie i utrzymanie syna, stanowią znaczną część obowiązku alimentacyjnego. Ponadto Sąd błędnie przyjął, że pozwany ponosi w całości koszty własnego utrzymania, wyżywienia i kosztów związanych z utrzymaniem domu, gdyż pozwany jest w związku małżeńskim z W. B., zatrudnioną u tego samego pracodawcy co pozwany, z którą prowadzi wspólne gospodarstwo domowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i jako takie Sąd Okręgowy uznaje je za własne, natomiast z tak dokonanych ustaleń Sąd Rejonowy nie wywiódł właściwych wniosków w zakresie zmiany stosunków pomiędzy stronami, która zaszła od wydania poprzedniego orzeczenia w sprawie o alimenty.

Z charakteru świadczeń alimentacyjnych wynika, że przy rozstrzyganiu bierze się pod uwagę usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Przy ocenie, które z potrzeb uprawnionego powinny być uznane za potrzeby usprawiedliwione, należy z jednej strony brać pod uwagę możliwości zobowiązanego, z drugiej zaś zakres i rodzaj potrzeb. Zawsze jednak każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku odzież, środki na ochronę zdrowia, kształcenie podstawowe i zawodowe. Wyjście poza wymienione potrzeby zależy już wyłącznie od osobistych cech dziecka oraz od zamożności zobowiązanego.

Odnosząc się do okoliczności rozpoznawanej sprawy należy stwierdzić, iż w bez wątpienia nastąpiła zmiana okoliczności uzasadniająca zmianę wysokości orzeczonego świadczenia alimentacyjnego, a polegająca na istotnym zwiększeniu usprawiedliwionych potrzeb powoda, jak i możliwości płatniczych pozwanego. Sąd Odwoławczy uznał, iż najbardziej istotne zmiany zaszły po stronie powoda, co związane jest głównie z upływem czasu, gdyż poprzednie alimenty określone zostały w 2006r. kiedy powód miał 11 lat, natomiast obecnie ma lat 19 i uczęszcza na studia. Sąd miał na względzie także fakt, pojawienia się nowych, związanych z tym kosztów m. in. konieczność zakupu podręczników, zeszytów czy innych pomocy naukowych oraz potrzeba pokrywania wydatków związanych z zamieszkaniem powoda w K., gdzie uczęszcza na studia. Sąd uznał, iż bez wątpienia dużym obciążeniem finansowym dla matki powoda są koszty jakie ponosi w związku z podjęciem przez niego studiów wyższych. Obecnie koszt utrzymania powoda wynosi ok. 2000 zł miesięcznie. Należy tu także podkreślić, że obciążające powoda wydatki na utrzymanie rodzinnego domu, w którym przebywa co weekend wynoszą miesięcznie 403,50 zł, ale nawet ich obniżenie do kwoty 200 zł miesięcznie nie powoduje, że usprawiedliwione koszty utrzymania powoda obniżą się do kwoty poniżej 2000 zł miesięcznie, albowiem same usprawiedliwione jego potrzeby poza koniecznością partycypowania w wydatkach na dom wynoszą ponad 1800 zł miesięcznie. Poprzedni koszt utrzymania powoda wynosił ok. 800 zł miesięcznie, a matka powoda oprócz starań osobistych o jego utrzymanie i wychowanie ponosiła ten koszt ponad zasądzone alimenty w kwocie 200 zł, czyli w ¼ wówczas też cały trud zarówno wychowania powoda, jak i sprawowania nad nim bieżącej pieczy spoczywał na matce powoda. Pozwany wówczas i obecnie poza świadczeniem alimentacyjnym nie partycypuje w kosztach utrzymania powoda, jak i nie utrzymuje z nim żadnych kontaktów. Nie ulega zatem wątpliwości, że powinien w większym zakresie finansowym łożyć na utrzymanie powoda.

Na uwzględnienie zasługuje podniesiony przez powoda zarzut, związany z kosztami utrzymania pozwanego, albowiem jak trafnie wskazał skarżący w apelacji pozwany prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z małżonką, a więc ponoszą oni wspólnie koszty utrzymania, wobec czego przeznacza na ten cel połowę kwoty ustalonej przez Sąd Rejonowy (519,25 euro) miesięcznie, a nie 1018,50 euro. Zarobki pozwanego kształtują się na poziomie 1900 euro miesięcznie, a pomniejszenie ich o kwotę konieczną na utrzymanie mieszkania (519,25 euro) wskazuje, że pozwanemu pozostaje jeszcze do dyspozycji kwota 1380,75 euro, z której to musi się wyżywić i ubrać. Pozwany ma oprócz powoda jeszcze jedną córkę – P. G., ale nie łoży na jej utrzymanie i nie pozostaje ona pod jego pieczą, gdyż przebywa z matką, trudno więc w takiej sytuacji brać pod uwagę koszty jej utrzymania w jego wydatkach. Podkreślenia wymaga, iż po odjęciu zasądzonych alimentów pozwanemu zostaje miesięcznie kwota ok. 1000 euro, która to kwota jest wystarczająca jego utrzymanie. Na marginesie wskazać należy, iż pozwany nie wykazał, iż urodziła mu się druga córka, nie przedstawił na tą okoliczność żadnych stosownych dokumentów urzędowych, takich jak akt urodzenia dziecka, ani nie wykazał jakie są konieczne wydatki na jej utrzymanie, które ponosi – w tym zakresie to jego obciążał ciężar dowodowy (art. 6 kc).

Przy takim rozłożeniu akcentów pomiędzy rodzicami powoda trzeba zauważyć, że pozwany będzie nadal w większej części partycypował w kosztach jego utrzymania w 3/5, co ma swoje usprawiedliwienie w braku jego osobistych starań o jego utrzymanie, zaś matka powoda będzie musiała uczestniczyć w tych wydatkach w 2/5, ale ona dodatkowo czyni starania osobiste o jego utrzymanie. Poprzedni stosunek partycypacji w kosztach utrzymania powoda wynosił ¾ dla pozwanego, a ¼ dla matki powoda. Tak więc de facto pozwany będzie partycypował w utrzymaniu powoda w procentowo mniejszej części jego usprawiedliwionych potrzeb, ale zwiększona została kwota tej partycypacji na skutek powiększenia się potrzeb powoda z uwagi na rozpoczęcie studiów i spory upływ czasu od poprzedniego orzeczenia o alimentach.

Mając na uwadze powyższe, należy podwyższenie kosztów utrzymania powoda uznać za istotną zmianę okoliczności, która powinna mieć wpływ na wysokość obowiązku alimentacyjnego. Dodatkowo trzeba też wskazać, że zwiększyło się także wynagrodzenie pobierane przez pozwanego o 100 euro miesięcznie. Tym samym w ocenie Sądu Okręgowego wobec kosztów utrzymania powoda i realizacji obowiązku alimentacyjnego przez matkę w znacznym zakresie poprzez osobiste starania o powoda, jak i możliwości zarobkowych pozwanego zasadnym było zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda alimentów w kwocie po 1200 zł miesięcznie. Tym bardziej, że pozostała powodowi na utrzymanie kwota (ok. 1000 euro już po odjęciu zasądzonych alimentów i opatach za mieszkanie w obciążającej go części) stanowi ponad połowę jego miesięcznych zarobków netto.

Z uwagi na powyższe - na podstawie art. 386 § 1 kpc w związku z art. 138 kro zmieniono zaskarżony wyrok we wskazanym zakresie, oddalając apelację w pozostałym zakresie. W konsekwencji orzeczono o kosztach na podstawie art. 98 kpc i zasądzono od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1200 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego i kwotę 300 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego. Powyższe prowadzić musiało również do zmiany w zakresie wysokości nałożonego na pozwanego obowiązku pokrycia nie uiszczonej opłaty od pozwu, od której powód był zwolniony przy zastosowaniu art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 100 zd. 1 kpc., na tej samej podstawie pobrano od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 360 złotych tytułem kosztów sądowych i kwotę 120 zł tytułem kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym od uiszczenia których powód był zwolniony.

SSR (del.) Roman Troll SSO Tomasz Tatarczyk SSO Gabriela Sobczyk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE