Sygn.akt III AUa 938/14
Dnia 3 grudnia 2014 r.
Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący: SSA Marek Szymanowski (spr.)
Sędziowie: SA Bohdan Bieniek
SA Piotr Prusinowski
Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 grudnia 2014 r. w B.
sprawy z odwołania H. L.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.
o odsetki
na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.
od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 18 marca 2014 r. sygn. akt III U 38/14
zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I (pierwszym) o tyle, że prawo do odsetek, o których mowa w zaskarżonym wyroku przyznaje do dnia 25 grudnia 2013 roku.
Sygn. akt III AUa 938/14
Decyzją z dnia 06.12.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił H. L. wypłaty ustawowych odsetek od zawieszonej emerytury do dnia jej wypłacenia. W toku postępowania w piśmie z dnia 12.03.2014 r. organ rentowy stwierdził, że zaskarżoną decyzję wydano przed wejściem w życie ustawy z dnia 13.12.2013 r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012r , a dopiero to ustawa przyznała prawo do odsetek.
H. L. wniosła odwołanie od tej decyzji. Wniosła o wypłatę na jej rzecz ustawowych odsetek od zawieszonej emerytury oraz odsetek od odsetek do dnia wypłaty, a nadto wniosła o doliczenie do stażu ubezpieczeniowego okresu od dnia 01.10.2011 r. do dnia 21.11.2012 r.
Wyrokiem z dnia 18 maca 2014 r. Sąd Okręgowy w Ostrołęce zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do ustawowych odsetek do dnia 19 lutego 2014r. od kwoty wypłaconej tytułem należnej emerytury za okres od 01.10.2011 r. do dnia 21.11.2012 r.
Sąd Okręgowy ustalił, iż H. L. począwszy od dnia 16.10.1981r. jest zatrudniona w Zespole Szkół Zawodowych im. (...) w P.. Decyzją z dnia 20.03.2009 r. ZUS przyznał H. L. prawo do emerytury począwszy od dnia 01.03.2009 r. Ponieważ H. L. kontynuowała zatrudnienie, ZUS decyzją z dnia 12.10.2011r. wstrzymał jej prawo do wypłaty emerytury od dnia 01.10.2011 r.
Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokiem z dnia 13.02.2013 r. w sprawie IIIU 917/12 zmienił tę decyzję i przyznał H. L. prawo do wypłaty emerytury od dnia 01.10.2011 r., natomiast jej wniosek o wypłatę ustawowych odsetek liczonych od zawieszonej emerytury Sąd na mocy art.477 10§2 k.p.c. przekazał do ZUS celem rozpoznania. Decyzją z dnia 26.11.2013 r. ZUS wykonał powyższy wyrok i dokonał wypłaty należnej kwoty emerytury, do której prawo podlegało zawieszeniu od dnia 01.10.2011 r. do dnia 21.11.2012r. Była to kwota 25.309,74 zł (k.211 a.e.).
Natomiast zaskarżoną obecnie decyzją z dnia 06.12.2013 r. ZUS odmówił wypłaty ustawowych odsetek od powyższej kwoty.
Sąd Okręgowy analizując powyższe ustalenia faktyczne wskazał, iż dnia 19.02.2014 r. weszła w życie ustawa z dnia 13.12.2013 r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. (Dz. U. z 2014r., poz.169). Art.4 ustawy wskazuje, jak obliczyć kwotę zawieszonej emerytury. Ustawodawca wskazał, że kwota zawieszonej emerytury przysługuje wraz z odsetkami ustalonymi w wysokości odsetek ustawowych, określonej przepisami prawa cywilnego oraz określił, że odsetki przysługują do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
Wobec powyższego odwołanie H. L. w części dotyczącej przyznania ustawowych odsetek od kwoty wypłaconej tytułem emerytury za okres od dnia 01.10.2011 r. do dnia 21.11.2012 r. było zasadne. Ustawodawca bowiem wprost w powołanym powyżej przepisie wskazał na obowiązek wypłaty odsetek od kwoty zawieszonej emerytury oraz określił, iż są to odsetki ustawowe. Okoliczność, że odwołująca ubiegała się o odsetki przed datą wejścia w życie niniejsze ustawy, nie odbiera jej prawa do uzyskania odsetek w oparciu o tę ustawę.
Z treści art.4 ust.3 ustawy wynika, że odsetki liczone są do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Ustawa weszła w życie dnia 19.02.2014 r. Podkreślić jednak należy, że odesłanie do przepisów prawa cywilnego w tym zakresie oznacza, iż odsetki liczone są do dnia wypłaty przez ZUS kwoty emerytury, do której prawo podlegało zawieszeniu od dnia 01.10.2011 r. do dnia 21.11.2012 r. Data 19.02.2014 r. jest datą graniczną, o ile ZUS nie wypłacił zawieszonej emerytury przed dniem wejścia w życie tej ustawy.
W niniejszej sprawie z akt emerytalnych wynika, że dnia 26.11.2013 r. ZUS wydał decyzję o wypłacie emerytury za okres od dnia 01.10.2011 r. do dnia 21.11.2012r. Zatem wypłata nastąpiła przed dniem wejścia w życie tej ustawy. Wobec powyższego odsetki będą należne do dnia wypłaty H. L. w/w kwoty tytułem zawieszonej emerytury. Przy czym z akt emerytalnych nie wynika, kiedy wypłacano odwołującej zawieszoną emeryturę, zatem Sąd w wyroku nie mógł precyzyjnie określić końcowej daty, do której biegną odsetki. Dlatego w wyroku Sąd posłużył się graniczną datą wynikającą z art.4 ust.3 ustawy.
Z tych względów, Sąd w oparciu o art. 477 14§2 k.p.c. dokonał zmiany zaskarżonej decyzji, oddalił jednocześnie natomiast odwołanie w zakresie żądania odsetek od zaległych odsetek na mocy art. 477 14§1 k.p.c. uznając odwołanie w tym zakresie za niezasadne.
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Oddział P. wywiódł apelację od przestawionego wyżej wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce zaskarżając go w części dotyczącej daty, do której przyznano ubezpieczonej prawo do wypłaty odsetek ustawowych, liczonych od kwoty wypłaconej tytułem emerytury należnej za okres od dnia 1.10.2011 r. do 21.11.2012 r.
Organ zarzucił naruszenie przepisu art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13.12.2013 r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012r. (Dz. U. poz. 169 z 2014 r.) poprzez jego niezastosowanie , a w konsekwencji przyznanie odwołującej H. L. prawa do wypłaty odsetek ustawowych, liczonych od kwoty wypłaconej tytułem emerytury należnej ( za okres od dnia 1.10.2011 r. do 21.11.2012 r.) - do dnia 19.02.2014r.
Wskazując na powyższe naruszenie apelacja wnosiła o dokonanie zmiany wyroku w zaskarżonej części i przyznanie ubezpieczonej prawa do wypłaty odsetek ustawowych, liczonych od kwoty wypłaconej tytułem emerytury należnej za okres od dnia 1.10.2011 r. do 21.11.2012 r., do dnia 25.12.2013 r.
W uzasadnieniu apelacji organ rentowy nadmienił, iż nie kwestionuje prawa ubezpieczonej do domagania się wypłaty odsetek od zawieszonej emerytury i rozstrzygnięcia Sądu w tym zakresie. Nie można zgodzić się z datą, do której Sąd przyznał ubezpieczonej odsetki, tj. do dnia 19.02.2014 r. Art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy nakazuje wypłatę odsetek do dnia wypłaty zawieszonej emerytury, w przypadku, gdy wypłata emerytury nastąpiła przed dniem wejścia w życie ustawy. W istocie, data ta nie wynika z akt rentowych, ale nie jest to okoliczność uzasadniająca ustalenie daty końcowej okresu, za jaki przysługują odsetki, na dzień 19.02.2014., tj. na datę wejścia w życie ustawy. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 1 pkt. 2 ustawy odsetki liczone do dnia wejścia w życie ustawy przysługują wtedy, gdy wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła po dniu wejścia ustawy w życie. W stanie faktycznym sprawy wypłata zawieszonej emerytury, dokonana na podstawie decyzji z dnia 26.11.2013r. nastąpiła w dniu 25.12.2013 r. i data ta wynika z systemu ewidencjonującego wypłatę świadczeń emerytalna - rentowych ZUS.
Sąd Apelacyjny zważył co następuje
Apelacja jest zasadna .
W utrwalonym orzecznictwie sądowym, przyjmuje się, iż specyfiką postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest to, że sąd ocenia legalność decyzji organu rentowego według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania, a tylko w wyjątkowych przypadkach może przyznać świadczenie, jeżeli warunki je uzasadniające zostały spełnione już po wydaniu zaskarżonej decyzji (por. wyroki z dnia 10 marca 1998 r, II UKN 555/97, OSNAPiUS 1999 nr 5, poz. 181 oraz z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005 nr 3, poz. 43). Ma to ten skutek, że sąd rozpoznaje sprawę bierze pod uwagę stan prawny obowiązujący w chwili wydawania kontrolowanej decyzji. Tylko wyjątkowo może postąpić inaczej i dokonać zmiany decyzji, która była prawidłowa w momencie jej wydania, a dopiero po jej wydaniu ubezpieczony spełnił przesłanki do nabycia prawa do świadczenia , którego decyzja ma odmówiła. W takim przypadku Sąd stosuje art. 316 §1 k.p.c. biorąc po uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy (por. np. 1998.03.10 wyrok SN z 10 marca 1998 r. II UKN 555/97 OSNP 1999/5/181 ). Taka sytuacja niewątpliwe ma miejsce w niniejszej sprawie bowiem w chwili wydania zaskarżonej decyzji tj. 6 grudnia 2013 r. brak było podstaw prawnych do przyznania skarżącej prawa do odsetek za okres zawieszenia jej emerytury w oparciu o niekonstytucyjny przepis ( art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 257 poz. 1726 oraz z 2011 r. nr 291 poz.1707) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153 poz. 1227z zm ). Badając zatem zaskarżoną decyzję na chwilę jej wydania uznać ją trzeba za prawidłową, natomiast Sąd Okręgowy uznał za uprawnione zastosowanie obowiązującej w chwili zamknięcia rozprawy przepisów ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. (Dz. U. poz. 169 z 2014 r.). Organ rentowy nie kwestionuje w okolicznościach niniejszej sprawy zastosowania stanu prawnego wg chwili zamknięcia rozprawy, kwestionuje natomiast wadliwe zastosowanie art. 8 ust. 1 pkt 1 tej ustawy.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego zarzut jaki organ rentowy powinien w sprawie sformować winien mieć przede wszystkim charakter procesowy i dotyczyć dokonania wadliwych, czy raczej zaniechania dokonania ustaleń faktycznych w zakresie istotnej przesłanki rozstrzygnięcia a mianowicie daty wypłacania zawieszonego świadczenia. W orzecznictwie sądowym dominuje pogląd, iż Sąd odwoławczy rozpoznający apelację związany jest zarzutami prawa procesowego, za wyjątkiem nieważności postępowania, którą w granicach zaskarżenia uwzględnić winien z urzędu. Z urzędu uwzględnia również stwierdzone przez siebie naruszenie prawa materialnego (por. uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów - zasada prawna z dnia 31 stycznia 2008 r. III CZP 49/07 OSNC 2008/6/55, Prok.i Pr.-wkł. (...), Biul.SN 2008/1/13, Wspólnota (...)). Za naruszanie prawa materialnego Sąd Najwyższy przyjmuje również zastosowanie przepisów prawa materialnego do niewystarczająco precyzyjnie ustalonego stanu faktycznego ( por. w tym zakresie : wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2011 r. I UK 164/11, LEX nr 1135989, wyrok z dnia 29 listopada 2002 r., IV CKN 1532/00, LEX nr 78323, postanowienie z dnia 11 marca 2003 r., V CKN 1825/00, Biuletyn SN-Izba Cywilna 2003 nr 12,) . Tak rozumiany zarzut obrazy prawa materialnego należało uznać w niniejszej sprawie za zasadny.
W świetle bowiem art. 8 ust. 1. pkt 1 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. (Dz. U. poz. 169 z 2014 r.) -emeryci, w przypadku których wypłata zawieszonej emerytury została ustalona na podstawie prawomocnego wyroku sądu, w którym sąd nie orzekł o odsetkach albo roszczenie o odsetki zostało oddalone, mogą złożyć wniosek o wypłatę odsetek od zasądzonej kwoty do dnia wypłaty - w przypadku gdy wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła przed dniem wejścia ustawy w życie ( czyli przed dniem 19 lutego 2014 r. )
W świetle nie kwestionowanej w postępowaniu apelacyjnym okoliczności wypłaty zawieszonej emerytury dokonano w dniu 25 grudnia 2013 r. ( dane z system ewidencjującego wypłatę świadczenia ) . Wprawdzie w odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni wniosła o jej oddalenie, to nie kwestionuje w niej tego, iż wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła w dacie wskazanej przez ZUS.
W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny na zasadzie art. 386 §1 k.p.c. dokonał stosowanej zmiany zaskarżonego wyroku.