UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 9 listopada 2011 r. Sąd Rejonowy w Legnicy zasądził od pozwanego (...)w Z.na rzecz powoda Z. M.odszkodowanie w kwocie 14.250 zł za nieuzasadnione odwołanie powoda ze stanowiska wicedyrektora. Sąd Rejonowy uznał, że pracodawca odwołując powoda naruszył przepis art. 38 ust.1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, gdyż nie uzyskał wymaganej opinii kuratora oświaty, nadto budziło wątpliwości istnienie szczególnie uzasadnionego przypadku odwołania powoda z funkcji wicedyrektora, a w szczególności czy przyczyną tego odwołania faktycznie była zmiana organizacyjna w pracy szkoły w roku szkolnym 2011/2012. Wprawdzie poza sporem pozostawało, że do 31 sierpnia 2011 r. w pozwanym (...)było trzech wicedyrektorów, a wskutek zmian organizacyjnych (spowodowanych zmniejszeniem liczby uczniów, oddziałów, liczebności kadry nauczycielskiej zarówno w grupie pracowników pedagogicznych jak i administracyjnych oraz obsługi) trzy stanowiska wicedyrektorów oraz stanowiska kierownika praktycznego i kierownika Ośrodka (...)zastąpiono dwoma stanowiskami wicedyrektorów oraz stanowiskiem kierownika szkolenia praktycznego (zatem jedno stanowisko wicedyrektora i stanowisko kierownika Ośrodka (...)zlikwidowano), jednak z powodem nikt na temat likwidacji jego stanowiska nie rozmawiał, nie miał on wiedzy jak zostały rozdysponowane jego dotychczasowe obowiązki między pozostałych wicedyrektorów. Kwestie te wyjaśniła strona pozwana dopiero na rozprawie sądowej. Z tego względu Sąd uznał, że wskazana powodowi w piśmie z dnia 13 maja 2011 r. przyczyna odwołania z funkcji tj. zmiana organizacyjna pracy szkoły w roku szkolnym 2011/2012 nie była dostatecznie skonkretyzowana. Nie wynikało z niej bowiem uzasadnienie na czym w/w zmiana organizacyjna miałaby polegać ani dlaczego odwołanie z funkcji dotyczyło konkretnie powoda. Ma to o tyle znaczenie, że fakt powierzenia od 1 września 2011 r. funkcji wicedyrektorów osobom nie zajmującym dotychczas stanowisk kierowniczych wywołuje wątpliwości co do tego, czy wskazana powodowi przyczyna odwołania z funkcji była przyczyną prawdziwą czy tez zmiany organizacyjne, które strona pozwana przeprowadziła były tylko pretekstem umożliwiającym dokonanie przez dyrektora strony pozwanej zmian personalnych w kadrze kierowniczej szkoły. Dlatego Sąd uznał, że dokonane powodowi w dniu 13 maja 2011 r. odwołanie z funkcji wicedyrektora szkoły naruszało prawo.

W apelacji od tego wyroku strona pozwana podniosła następujące zarzuty:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 37 ust l w z zw. z art. 38 ust l pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty, poprzez błędne wskazanie, iż odwołanie Powoda z funkcji wicedyrektora stanowiło naruszenie prawa pomimo tego, iż jako przyczynę odwołania wskazano „zmiany organizacyjne pracy szkoły w roku szkolnym 2011/2012" a Sąd Rejonowy wprost wskazał, iż bezsporne jest, iż zmiany takie związane ze spadkiem ilości uczniów faktycznie nastąpiły;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 37 ust l w z zw. z art. 38 ust l pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty poprzez błędne wskazanie, iż oświadczenie strony pozwanej zawierające przyczyny odwołania z funkcji wicedyrektora nie były konkretne ani prawdziwe, choć Powodowi jako wicedyrektorowi i osobie posiadającej szczegółową wiedzę o sytuacji szkoły wiadomym było, iż likwidacja jego stanowiska wicedyrektora faktycznie nastąpiła i była związana ze „zmianami organizacyjne pracy szkoły w roku szkolnym 2011/2012";

3. naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 38 ust l pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty, poprzez błędne wskazanie, iż odwołanie z funkcji wicedyrektora musi być poprzedzone zasięgnięciem opinii kuratora oświaty, choć art. 37 ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty, zawierający przepisy szczególne o odwoływaniu z funkcji wicedyrektora takiego obowiązku nie wprowadzają;

4. naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 45 § 2 kp i art. 471 kp w zw. z art. 37 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty poprzez błędne ustalenie, iż Powodowi jako wicedyrektorowi szkoły w związku z odwołaniem go z funkcji wicedyrektora przysługuje odszkodowanie w wysokości trzykrotności wynagrodzenia za pracę, bowiem według pozwanej wysokości takie odszkodowania winna być ograniczona do wysokości trzymiesięcznego dodatku funkcyjnego;

5. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść rozstrzygnięcia poprzez obrazę art. 98 k.p.c. w zw. z§2 ust2 i §6pkt 5 i 11 ust. l pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu przez błędne uznanie, iż maja one zastosowanie w niniejszej sprawie;

Wskazując na te zarzuty skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 9 lutego 2012 roku Sąd Okręgowy w Legnicy – oddalił apelację strony pozwanej wniesioną od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 9 listopada 2011 r. zmieniając jedynie – zawarte w pkt II tego wyroku – rozstrzygnięcie o kosztach procesu. Sąd Okręgowy podzielił argument Sądu Rejonowego, że wskazana powodowi przyczyna odwołania nie była rzeczywista i dostatecznie skonkretyzowana. Nadto odwołanie powinno nastąpić po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, a strona pozwana tego obowiązku nie dopełniła.

W wyniku skargi kasacyjnej strony pozwanej wniesionej od tego wyroku w stosunku do powoda Z. M. Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Po ponownym rozpoznaniu apelacji Sąd Okręgowy zważył:

Przede wszystkim wyjaśnić trzeba (ze względu na treść wyroku Sądu Najwyższego), że ponowne rozpoznanie apelacji dotyczyć mogło jedynie wyroku Sądu Rejonowego z dnia 9 listopada 2011 r. dotyczącego powoda Z. M.. W stosunku do tego powoda wniesiona została bowiem skarga kasacyjna.

Zarzuty apelacji okazały się zasadne. Z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego wynika pogląd prawny (którym Sąd Okręgowy ponownie rozpoznający sprawę jest związany), że w przypadku odwołania powoda z funkcji wicedyrektora za wypowiedzeniem z końcem roku szkolnego (art. 38 ustawy o systemie oświaty), a zatem bez stosowania „trybu ekstraordynaryjnego”(odwołania nagłego - bez wypowiedzenia w czasie roku szkolnego) nie było konieczności zasięgania uprzedniej opinii kuratora oświaty. Odpadł zatem istotny zarzut stawiany stronie pozwanej w tym zakresie.

Co do przyczyny odwołania należy za Sądem Najwyższym (vide uzasadnienie wyroku SN k.5) – wskazać, ze szczególnie uzasadniony przypadek uzasadniający odwołanie nauczyciela z funkcji wicedyrektora - w rozumieniu art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty – to sytuacja wymagająca odwołania ze względu na prawidłowe funkcjonowanie szkoły. Przyczyną taką może być likwidacja stanowiska wicedyrektora.

Taka przyczyna miała miejsce w rozpoznawanej sprawie w stosunku do powoda. Sąd Rejonowy słusznie wskazał, że poza sporem pozostawało, iż do 31 sierpnia 2011 r. w pozwanym (...) było trzech wicedyrektorów, a wskutek zmian organizacyjnych (spowodowanych zmniejszeniem liczby uczniów, oddziałów, liczebności kadry nauczycielskiej zarówno w grupie pracowników pedagogicznych, administracyjnych jaki i pracowników obsługi) trzy stanowiska wicedyrektorów oraz stanowiska kierownika praktycznego i kierownika Ośrodka (...)zastąpiono dwoma stanowiskami wicedyrektorów oraz stanowiskiem kierownika szkolenia praktycznego (zatem jedno stanowisko wicedyrektora i stanowisko kierownika Ośrodka (...)zlikwidowano). Nastąpiła zatem rzeczywista (realna, nie zaś pozorna) likwidacja stanowiska pracy powoda. Fakt ten wynika w sposób bezsporny z przesłuchania w charakterze strony pozwanej dyrektor A. M., która jednoznacznie wskazała, że „zmiany organizacyjne polegały na likwidacji dwóch stanowisk funkcyjnych tj. jednego wicedyrektora oraz jednego kierownika ośrodka (...). Jedno stanowisko wicedyrektora zostało zastąpione stanowiskiem łączącym zakres obowiązków kierownika likwidowanego ośrodka oraz byłego wicedyrektora”, przy czym „ jednoznacznie zostało zlikwidowane stanowisko pana Z. M., natomiast stanowisko wicedyrektora pani M. B.zostało zreorganizowane i połączone z obowiązkami kierownika ośrodka i na tym stanowisku nastąpiła zmiana kadrowa” (k.111-112). Taka właśnie zmiana organizacyjna znalazła także jednoznaczne odzwierciedlenie w zmienionym w dniu 31 sierpnia 2011 r. statucie szkoły (k. 107 i 108). Nie ma zatem znaczenia – wskazywana przez Sąd Rejonowy - kwestia doboru personalnego na stanowiskach, które pozostały w strukturze organizacyjnej strony pozwanej, skoro ostatecznie stanowisko powoda zostało zlikwidowane.

Nie są trafne zarzuty powoda jakoby przyczyna odwołania nie była właściwie skonkretyzowana. Chodzi bowiem ostatecznie o jej rozumienie przez pracownika, którego odwołanie dotyczy. W tym zakresie trzeba mieć na uwadze (co zresztą wskazał SN w uzasadnieniu wyroku uchylającego orzeczenie Sądu Okręgowego – k. 188), że powód nie kwestionował odwołania w trybie administracyjnym, nadto jako wicedyrektor miał w zakresie obowiązków prace nad arkuszem organizacyjnym i znał aktualną sytuację szkoły (co zresztą sam potwierdził – k. 110). Decyzja pracodawcy nie dotyczyła zatem zwykłego (szeregowego) pracownika, a osoby która z racji pełnionej funkcji powinna była i znała w sposób ponadprzeciętny sytuację organizacyjną szkoły i planowane zmiany w tym zakresie. Wypada także raz jeszcze powtórzyć, że odwołanie powoda nie nastąpiło w trybie nadzwyczajnym (w trakcie roku szkolnego), ale w zwykłym trybie (wypowiedzenie z końcem roku szkolnego).

Wszystkie te okoliczności przemawiały za zasadnością i zgodnością z prawem odwołania powoda z funkcji wicedyrektora i czyniły powództwo niezasadnym. Dlatego zaskarżony wyrok podlegał zmianie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc oraz § 11 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (za I instancję) oraz na podstawie art. 100 k.p.c. (w postępowaniu apelacyjnym i kasacyjnym).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE