UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 21 lutego 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., działając na podstawie art. 83 ust. 1, art. 83 ust. 1 pkt 2, art. 38 ust.1 oraz zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205 poz. 1585 z późn. zm.) stwierdził, że M. M.
jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom/u emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia
1 października 2013 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że podpisanie umowy o pracę oraz zgłoszenie M. M. do ubezpieczeń społecznych w okresie od dnia 1 października 2013 r. jako pracownika w firmie (...) Sp. z o.o. stanowiło czynności pozorne, dokonane jedynie w celu uzyskania przez M. M. dodatkowego tytułu do ubezpieczeń i skorzystania z wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z ciążą. Zdaniem organu rentowego nie było potrzeby zatrudniania odwołującej na stanowisku obsługa prawna oraz pozostałe prace biurowe w firmie (...) Sp. z o.o., płatnik specjalnie utworzył dla niej stanowisko pracy. Organ rentowy zaznaczył również, że w okresie w którym odwołująca miałaby być zatrudniona u płatnika przeważający okres czasu była niezdolna do pracy z powodu choroby, nikomu nie powierzono jej obowiązków, co wskazuje, że nie było potrzeby zatrudnienia pracownika. Dodatkowo pozwany wskazał i na to, że w tym czasie M. M. jako pracownik podlegała ubezpieczeniom społecznym będąc zatrudniona w P. na pełen etat. /vide decyzja w aktach ZUS/

M. M. odwołała się od powyższej decyzji - w przepisanym prawem trybie i terminie - wskazując, że kwestionuje ją w całości i wnosząc o jej zmianę lub uchylenie.

Zaskarżonej decyzji odwołująca zarzuciła niepełne i nierzetelne ustalenie stanu faktycznego w sprawie, a w szczególności:

1. niepełną analizę stanu faktycznego sprawy, polegającą na tym, że nie wzięto pod uwagę pracy wykonanej przez nią na rzecz spółki (...) Sp. z o.o.,

2. dokonanie sprzecznych z wyjaśnieniami Prezesa (...) Sp. z o.o. ustaleń stanu faktycznego poprzez uznanie, iż nie było potrzeby jej zatrudnienia, a stanowisko pracy zostało dla niej specjalnie utworzone, podczas gdy płatnik składek niemal przez cały okres funkcjonowania przedsiębiorstwa korzystał z doradztwa prawnego przy prowadzeniu spraw spółki a jedynie w okresie przejściowych kłopotów finansowych i funkcjonowania spółki w formie spółki „w likwidacji” nastąpiła przerwa w korzystaniu z tego typu pomocy, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego uznania, iż jako pracownik płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 1 października 2013 r.

Odwołująca zarzuciła organowi rentowemu naruszenie przepisów postępowania, w tym brak zapewnienia jej czynnego udziału w postępowaniu. Dodała, że decyzję o dodatkowym zatrudnieniu w (...) Sp. z o.o. podjęła mając na uwadze zwiększone potrzeby finansowe związane z ciążą i przyszłym macierzyństwem. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że płatnik zaproponował jej pracę w wymiarze ¼ etatu z możliwością wykonywania jej w domu. Odwołująca podkreśliła, że przed nawiązaniem stosunku pracy udzielała płatnikowi drobnych, w zasadzie nieodpłatnych porad prawnych. Nadto odwołująca zaznaczyła, że posiada formalne i merytoryczne kwalifikacje do zajmowania stanowiska, na którym została zatrudniona. /vide odwołanie k. 2 – 23 akt/

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko i argumentację przedstawione w zaskarżonej decyzji. /vide odpowiedź na odwołanie k. 25-27 akt /

Sąd nie wzywał (...) Sp. z o.o. do udziału w postępowaniu odrębnym postanowieniem, bowiem była ona już stroną postępowania administracyjnego przed organem rentowym i adresatem decyzji, stając się automatycznie stroną postępowania odwoławczego

(...) Sp. z o.o. wniosła o zmianę lub uchylenie decyzji z dnia 21 lutego 2014 r. i rozstrzygnięcie sprawy co do istoty poprzez ustalenie, że M. M. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 1 października 2013 r. z tytułu zatrudnienia w spółce (...). /vide k. 41 akt/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. M., urodziła się dnia (...). W dniu 28 września 2010 r. odwołująca uzyskała tytuł magistra prawa na Uniwersytecie im. A. M. w P., w latach 2011 – 2014 odbywała aplikację adwokacką. Od listopada 2010 roku pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy w Kancelarii (...) z siedzibą w P., która zgłosiła ją do ubezpieczeń społecznych z tego tytułu od dnia 3 stycznia 2011 r.

dowód : bezsporne, k. 32- 34 akt ZUS

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. figuruje w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS (...) od dnia 14 października 2003 roku. Przedmiot działalności spółki stanowi głównie sprzedaż i serwisowanie lekkich maszyn budowlanych. Jedynym wspólnikiem i członkiem zarządu jest aktualnie D. S..

dowód : bezsporne, informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców (k. 3-6 akt ZUS), zeznania D. S. (k. 56v-57 akt)

Ponieważ Spółka (...) zawsze wymagała porad prawnika stąd albo zatrudniano go na etacie albo zawierano umowy o współpracy. W 2011 roku sytuacja finansowa znacznie się pogorszyła, Spółka została postawiona w stan likwidacji, wobec czego w ramach ograniczania kosztów zrezygnowano z usług prawnika. W styczniu 2013 roku proces likwidacyjny został zakończony, zwiększeniu ulegały obroty, a co za tym idzie – wzrosła ilość zaległości płatniczych kontrahentów. Ponieważ D. S. z zawodu ekonomista, nie dawał sobie rady z zadaniami przeznaczonymi dla prawnika, postanowił przyjąć kogoś na wcześniej zlikwidowane stanowisko. Wybór padł na odwołującą, z którą już wcześniej współpracowano.

dowód : zeznania D. S. (k. 56v-57 akt)

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. zawarły z dniem
1 października 2013 r. umowę o pracę na czas określony tj. do dnia 30 września 2014 r. Przed nawiązaniem stosunku pracy odwołująca udzielała drobnych, nieodpłatnych porad na rzecz zainteresowanej spółki. Jako miejsce wykonywania pracy strony wskazały siedzibę pracodawcy oraz teren całej Polski. W umowie strony ustaliły również, że M. M. wykonywać będzie pracę w wymiarze ¼ etatu na stanowisku obsługa prawna oraz pozostałe prace biurowe, za wynagrodzeniem miesięcznym 2.125 zł brutto. Bezpośrednim przełożonym M. M. został Prezes Zarządu spółki (...). W dniu 25 września 2013 r. sporządzono : oświadczenie pracownika dla celów stosowania podwyższonych kosztów uzyskania przychodu z umowy o pracę, upoważnienie do przekazywania poborów na rachunek bankowy, kwestionariusz osobowy, a w dniu 1 października 2013 r. została sporządzona informacja dla pracownika zgodnie z art. 29 § 3 kp. Po podpisaniu umowy odwołująca pozostała w Ł., aby ustalić szczegóły dotyczące sposobu realizacji powierzonych jej obowiązków, w tym kontaktowania się z przełożonym. M. M. przeszła wówczas szkolenie z zakresu bhp. Podejmując zatrudnienie przedłożyła zaświadczenie lekarskie z dnia 30 września 2013 r. o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku prawnik

dowód : bezsporne, umowa o pracę i inne dokumenty z akt osobowych odwołującej (k. 42-56,35 akt ZUS), zaświadczenie lekarskie k. 5 akt sprawy, dyplom ukończenia (...) w P. k. 6 akt sprawy, zeznania odwołującej (k. 56 – 56v akt), zeznania D. S. (k. 56v-57 akt)

Strony ustaliły, że do obowiązków odwołującej należeć będzie udzielanie porad prawnych, w tym ocena prawna wierzytelności, monitorowanie ich terminowości, wystawianie wezwań do zapłaty, pomoc prawna przy prowadzeniu dokumentacji intrastat, pomoc przy opiniowaniu umów przetargowych. W tym celu strony miały się kontaktować się drogą telefoniczną oraz mailową. Odwołująca miała przesyłać Prezesowi na maila wykonaną pracę, która to wcześniej zostanie jej zlecona w ten sam sposób.

dowód : zeznania odwołującej (k. 56 – 56v akt), zeznania D. S. (k. 56v-57 akt)

Odwołująca świadczyła pracę w miejscu zamieszkania. Drogą mailową otrzymywała wykaz zaległych należności przysługujących zainteresowanej spółce od jej kontrahentów. Na zlecenie Prezesa sporządzała projekty wezwań do zapłaty, pozwów, jak również innych pism np. do urzędów. Projekty te odwołująca przesyłała Prezesowi zainteresowanej spółki drogą elektroniczną. Odwołująca sporządziła m.in. projekt wezwań do takich przedsiębiorców jak :(...), (...), S., J., (...) Serwis (...), C. R., P. I., (...) sp.j. (...) T.T.J., PPHU (...), (...) M. S..

W dniu 2.10.2013 r. Prezes zainteresowanej Spółki przesłał wykaz należności firmy (...) celem przygotowania upomnień oraz opracowania dokumentów do egzekucji. Po ich przygotowaniu – odwołująca odesłała je w dniu 7.10.2013 r. Z kolei w dniu 21.10.2013 r. z zainteresowanej Spółki przesłano wykaz wszystkich należności celem przygotowania wezwań do zapłaty. Odwołująca odesłała je opracowane w dniu 25.10.2013 r.

dowód : dokumenty dołączone do odwołania (k. 7-20 akt, 8 – 23 akt ZUS), zeznania odwołującej (k. 56 – 56v akt), zeznania D. S. (k. 56v-57 akt)

(...) Sp. z o.o. jako płatnik składek zgłosiła M. M. do ubezpieczeń od dnia 1 października 2013 roku.

dowód : bezsporne, deklaracja (k. 41 akt ZUS)

W okresie świadczenia pracy odwołującej wypłacono wynagrodzenie w następującej wysokości:

- za X 2013 r. 1.487,50 zł tytułem wynagrodzenia za pracę oraz 550,08 zł tytułem wynagrodzenia za czas choroby (do wypłaty 1.505,63 zł)

- za XI 2013 r. 1.466,88 zł tytułem wynagrodzenia chorobowego (do wypłaty 1.184,86 zł)

dowód : bezsporne, kopie list płac i potwierdzenia przelewów 27, 26,25 -27 i 29-30 akt ZUS

W chwili zawarcia umowy o pracę odwołująca była w ciąży o czym wiedziała. Pracodawca nie został wówczas o tym powiadomiony.

dowód : zeznania odwołującej (k. 56 – 56v akt), zeznania D. S. (k. 56v-57 akt)

W okresach 7 – 11 października 2013 r. oraz od 28 października 2013 r. do dnia porodu odwołująca była niezdolna do pracy. Na wczesnym etapie ciąży odwołująca miała problemy zdrowotne, wystąpiło krwawienie, zażywała leki na podtrzymanie ciąży. Po przeprowadzeniu badań i wizycie u lekarza odwołująca powróciła do pracy. Na skutek wystąpienia ponownego krwawienia zgłosiła się do lekarza, który oprócz zażywania leków zalecił oszczędny i leżący tryb życia. W dniu 29 listopada 2013 r., po czym w okresie od dnia 11 do 13 lutego 2014 r. oraz od dnia 5 do 10 marca 2014 r. odwołująca była hospitalizowana z uwagi na cukrzycę ciążową i zagrażający przedwczesny poród. Odwołująca urodziła przed terminem, w dniu 28 marca 2014 r.

dowód : zeznania odwołującej (k. 56 – 56v akt), karty informacyjne leczenia szpitalnego (k. 22-23 akt), zaświadczenia lekarskie znajdujące się w aktach ZUS

Podczas nieobecności odwołującej jej obowiązki w zakresie pozasądowej windykacji należności powierzano spółce (...) Sp. z o.o. z siedzibą w T.. Prace biurowe wykonywał zatrudniony w tym celu pracownik, R. D..

dowód : zeznania D. S. (k. 56v-57 akt), formularza zlecenia pozasądowej windykacji należności z dnia 17.03.2014 r. (k. 42)

W dniu 25 listopada 2013 r. do organu rentowego wpłynęło zaświadczenie płatnika składek na druku ZUS Z-3 odnośnie korzystania ze zwolnienia lekarskiego. Wydział Zasiłków przekazał sprawę odwołującej do Wydziału Ubezpieczeń i Składek celem rozpatrzenia, czy nie zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego z uwagi na podejrzenie zawarcia umowy w celu uzyskania dodatkowych świadczeń z ubezpieczenia a nie świadczenia pracy.

W wyniku kontroli pozwany organ rentowy doszedł do przekonania, że podpisanie umowy o pracę oraz zgłoszenie M. M. do ubezpieczeń społecznych w okresie od dnia 1 października 2013 r. jako pracownika w firmie (...) Sp. z o.o. stanowiło czynności pozorne, dokonane jedynie w celu uzyskania przez M. M. dodatkowego tytułu do ubezpieczeń i skorzystania z wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w zw. z ciążą. Zdaniem organu rentowego nie było potrzeby zatrudniania odwołującej na stanowisku obsługa prawna oraz pozostałe prace biurowe w firmie (...) Sp. z o.o. a odwołująca miała zostać zatrudniona na specjalnie utworzonym dla niej stanowisku pracy.

Decyzją z 21 lutego 2014 r. pozwany stwierdził, że M. M. nie podlega od dnia 1 października 2013 roku ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia w spółce (...) Sp. z o.o.

dowód : bezsporne, zaświadczenie ZUS Z-3 (k. 60-61 akt ZUS), decyzja z 21.02.2014 r. (k. 70-71 akt ZUS)

Decyzją z dnia 3 marca 2014 znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 1 ust. 1, art. 2 pkt 1 oraz art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa odmówił M. M. prawa do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy z powodu choroby za okres od 25 listopada 2013 r. do dnia 14 marca 2014 r. z tytułu zatrudnienia w firmie (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy o pracę zawartej od dnia 01.10.2013 r. Od decyzji tej wniesione zostało odwołanie, przy czym toczące się postępowanie przed Sądem Rejonowym Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu pod sygn. akt VI U 659/14 zostało postanowieniem z dnia 30 maja 2014 r. zawieszone na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c.

dowód: akta Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu sygn. akt VI U 659/14

Decyzją z dnia 5 maja 2014 znak (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 1 ust. 1, art. 2 pkt 1 oraz art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa odmówił M. M. prawa do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy z powodu choroby za okres od 15 marca 2014 r. do dnia 27 marca 2014 r. z tytułu zatrudnienia w firmie (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy o pracę zawartej od dnia 01.10.2013 r. Od wyżej wskazanej decyzji wniesione zostało odwołanie, przy czym toczące się postępowanie przed Sądem Rejonowym Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu pod sygn. akt VI U 1303/14 zostało postanowieniem z dnia 20 sierpnia 2014 r. zawieszone na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c.

dowód: akta Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu sygn. akt VI U 1303/14

Zawarta umowa o pracę z dnia 1 października 2013 r. nie została rozwiązana przed terminem na jaki ją zawarto, nie doszło także do nawiązania dalszego stosunku pracy.

dowód : bezsporne, zeznania stron

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dokumentów w aktach sprawy oraz w aktach ZUS jak również na podstawie akt Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu sygn. akt VI U 659/14 i 1303/14 oraz zeznań odwołującej i Prezesa zainteresowanej spółki.

Dokumenty złożone i zgromadzone w sprawie są należało uznać za prawdziwe i wiarygodne. Sąd nie znalazł żadnych podstaw, aby je kwestionować z urzędu, a żadna ze stron nie podnosiła zarzutu ich nieprawdziwości.

Sąd dał także w pełni wiarę zeznaniom odwołującej i Prezesa zainteresowanej spółki albowiem były szczere, tworzyły zwartą i logiczną całość wzajemnie się potwierdzając i uzupełniając. Sposób wypowiedzi wskazywał na ich spontaniczny charakter, pozbawiony cech sztuczności i starannego wyreżyserowania. Zeznania te konweniowały z zebranymi dokumentami. Przesłuchani szczegółowo wyjaśniali to jak doszło do nawiązania stosunku pracy, na jakich warunkach to nastąpiło oraz jakie czynności wykonywała M. M..

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotem sporu w niniejszym procesie było to, czy pomiędzy odwołującą a zainteresowaną spółką doszło do nawiązania stosunku pracy rodzącego podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Niesporne było to, że umowa o pracę została spisana, jednakże organ rentowy podniósł zarzut jej pozorności celem uzyskania przez M. M. dodatkowego tytułu do ubezpieczeń i skorzystania z wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z ciążą.

W myśl uregulowań art. 6 ust.1 pkt.1, art. 8 ust.1, art. 11 ust.1, art. 12 ust.1
i art.13 pkt.1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku nr 205 poz. 1585 ze zm.) pracownicy podlegają: ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia nawiązania stosunku pracy do daty ustania tego stosunku. Definicję pojęcia pracownika zawiera art. 8 powołanej ustawy stanowiący, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy.

Przepis art. 2 kp stanowi, iż pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania bądź spółdzielczej umowy o pracę. Użyty w przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą więzi prawnej, która jest warunkiem koniecznym a zarazem wystarczającym dla przyznania danej osobie statusu pracownika. Tą więzią jest pozostawanie w stosunku pracy, o którym mowa w art. 22 kp – stanowi on, iż przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu
i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Stosunek pracy jest zatem stosunkiem zobowiązaniowym uzewnętrzniającym wolę umawiających się stron, z których jedna deklaruje wolę świadczenia pracy, natomiast druga stworzenie stanowiska pracy za wynagrodzeniem. Przez okres trwania stosunku pracy po stronie pracownika muszą w związku z tym istnieć chęć świadczenia pracy oraz występować określone kwalifikacje zawodowe, natomiast po stronie pracodawcy istnieć możliwość zapewnienia pracy adekwatnej do wykształcenia pracownika oraz do potrzeb zakładu pracy. Dla istnienia stosunku pracy nie jest przy tym wystarczające zawarcie umowy o pracę, konieczne jest faktyczne realizowanie treści zawartej umowy poprzez rzeczywiste świadczenie pracy. Pracownik jest przy tym zobowiązany świadczyć osobiście i w sposób ciągły, powtarzający się, na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy, pracę określonego rodzaju.

W niniejszej sprawie nie ulegało wątpliwości, że podstawą objęcia M. M. obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym miała być zawarta pomiędzy nią a (...) Sp. z o.o. umowa o pracę. Zdaniem pozwanego organu rentowego, podpisanie umowy o pracę oraz zgłoszenie M. M. do ubezpieczeń społecznych w okresie od dnia 1 października 2013 r. jako pracownika w zainteresowanej firmie stanowiło czynność pozorną, dokonaną jedynie w celu uzyskania przez nią dodatkowego tytułu do ubezpieczeń, jak i skorzystania z wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z ciążą.

Zgodnie z treścią art. 83 kodeksu cywilnego nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Oświadczenie woli złożone jest dla pozoru wtedy, gdy z góry powziętym zamiarem stron jest brak wywołania skutków prawnych, przy jednoczesnej chęci wprowadzenia innych osób w błąd, co do rzekomego dokonania określonej czynności prawnej. Strony więc udają, że dokonują jakiejś czynności prawnej. W wyroku z dnia 23 czerwca 1986 roku (I CR 45/86, System Informacji Prawnej Lex nr LEX nr 8766.) Sąd Najwyższy zdefiniował pozorność jako wadę oświadczenia woli polegającą na niezgodności między aktem woli a jej przejawem na zewnątrz. Obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy

Przepis art. 83 k.c. charakteryzuje zatem czynność prawną pozorną przez wskazanie trzech jej elementów, które muszą wystąpić łącznie:

1) oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru,

2) oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie,

3) adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej

jedynie dla pozoru.

W przypadku umowy o pracę z pozornością mamy do czynienia zarówno wtedy, gdy pomimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, jak i wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, ale na innej podstawie niż umowa o pracę. /vide wyrok SN z 5.10.2006 I UK 324/06 M. P. Pr. 2008/1/40 /. W warunkach, kiedy po zawarciu umowy o pracę (złożeniu oświadczenia woli) pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował, nie można mówić o pozorności złożonych oświadczeń woli zawarcia umowy o pracę. Wówczas wymaga zbadania kwestia tego, czy zawarcie umowy o pracę zmierzało do obejścia prawa.

Art. 58 § 1 k.c. stanowi natomiast, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. W tym przypadku skutkiem nieważnie zawartej umowy o pracę musiałoby być uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu zatrudnienia, to jest zasiłku chorobowego, macierzyńskiego czy również wychowawczego. Tymczasem Sąd Najwyższy wielokrotnie zawracał uwagę na to, że wady oświadczeń woli dotykające umowy o pracę - nawet powodujące jej nieważność - nie skutkują w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W tych stosunkach prawną doniosłość ma jedynie zamiar obejścia prawa przez "fikcyjne" zawarcie umowy, tj. takie, które nie wiąże się z faktycznym świadczeniem pracy, a dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudnienia. Opisuje to sytuacja, w której dochodzi do zgłoszenia do ubezpieczenia osoby nie będącej podmiotem ubezpieczenia, nie świadczącej pracy i przez to nie noszącej cech "zatrudnionego pracownika", gdy nie są wykonywane obowiązki i prawa płynące z umowy o pracę. /vide wyroki z dnia 17.12.1996 r. II UKN 32/96 OSNAPiUS 1997 nr 15 poz. 275, z dnia 16.03.1999 r. II UKN 512/98 OSNAPiUS 2000 nr 9 poz. 368 oraz z dnia 28.02.2001 r. II UKN 244/00 OSNAPiUS 2002 nr 20 poz. 496/.

Nie można więc przypisać celu obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.) stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy.

Kreacja stosunku pracy powoduje zawsze konsekwencje prawne nie tylko bezpośrednio w sferze jego treści, ale także w wielu innych dziedzinach. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek spełnienia się przewidzianych przez ustawy przesłanek. Strony mogą kierować się takim celem i nie można czynić im zarzutu dążenia do celu sprzecznego z ustawą. Skoro osiągnięcie celu uzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczne z ustawą, strony zmierzające do takiego celu nie dokonują obejścia ustawy. Inaczej mówiąc, zawarcie umowy o pracę, choćby zmierzało wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, nie jest powiązane z zamiarem obejścia ustawy, nie jest sprzeczny z ustawą. /vide wyrok SN z 4.08.2005 II UK 320/04 OSNP 2006/7-8/122/

W teorii prawa cywilnego uznaje się, że czynnością prawną podjętą w celu obejścia ustawy jest czynność, wprawdzie nie objęta zakazem prawnym, ale przedsięwzięta w celu osiągnięcia skutku zakazanego przez prawo. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 25 listopada 2004 r., (I PK 42/04, OSNP 2005, nr 14, poz. 209), stwierdził, że "czynności mające na celu obejście ustawy (in fraudem legis) zawierają jedynie pozór zgodności z ustawą. Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, która z punktu widzenia formalnego (pozornie) nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości (w znaczeniu materialnym) zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane.

Podkreślenia wymaga to, że samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem ( wyrok SN z 9.08.2005 r. III UK 89/05, wyrok 6.02.2006 III UK 156/06, wyrok SN 11.01.2006 ).

W ocenie Sądu przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe nie wykazało, ażeby zawarta przez odwołującą i zainteresowaną spółkę umowa o pracę była umową pozorną względnie zmierzała do obejścia prawa. Organ rentowy, na którym zgodnie z treścią art. 6 k.c. spoczywał ciężar udowodnienia, iż odwołująca nie świadczyła faktycznie pracy na rzecz zainteresowanej, nie zdołał tego wykazać. Trzeba przy tym podkreślić, iż zgodnie z zasadami obowiązującymi w procedurze cywilnej, to na stronach spoczywa ciężar gromadzenia materiału procesowego (art. 232, art. 3 k.p.c. oraz art. 6 k.c.) i to strony ponoszą ujemne konsekwencje wynikające z niewywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Jak podnosi się w doktrynie prawa cywilnego, skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach sprawy jest to, że twierdzenia takie zasadniczo nie mogą lec u podstaw sądowego rozstrzygnięcia sprawy. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, traci więc korzyści, jakie uzyskałaby swoim aktywnym działaniem (H. Dalka „Ciężar dowodu w polskim procesie cywilnym” s. 51, 83, 118-119, Wydawn. Prawnicze, Warszawa 1998 r.). Należy również zwrócić uwagę na stanowisko Sądu Najwyższego – przedstawione w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 lutego 2007r., I UK 269/06 – zgodnie z którym: „Na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.” Samo zatem zakwestionowanie przez organ rentowy faktu wykonywania przez zainteresowaną pracy nie jest wystarczające ażeby podważyć umowę o pracę łączącą ją i odwołującego.

W ocenie Sądu, z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie jednoznacznie wynika, że odwołująca rzeczywiście świadczyła pracę w ramach zawartej umowy o pracę. Wskazują na to zgodne zeznania odwołującej
i Prezesa zainteresowanej spółki, ale również złożone do akt sprawy dokumenty pracownicze – te związane z nawiązaniem stosunku, jak i listy płac oraz potwierdzenia przelewów wynagrodzenia na rachunek bankowy odwołującej . O podjęciu i wykonywaniu przez odwołującą pracy świadczy jednak przede wszystkim treść korespondencji mailowej prowadzonej przez odwołującą i Prezesa zainteresowanej spółki, dokumenty pracownicze sporządzone w związku z nawiązaniem stosunku pracy jak również przedłożone przez odwołującą w toku niniejszego postępowania projekty pism – wezwań do zapłaty, sporządzone przez nią na zlecenie pracodawcy jak również treść korespondencji mailowej prowadzonej pomiędzy odwołującą a Prezesem zainteresowanej spółki. Stąd też zdaniem Sądu, odwołująca rzeczywiście wykonywała pracę na warunkach określonych w pisemnej umowie zawartej w dniu 1 października 2013 r. będąc zatrudnioną na stanowisku odpowiadającym jej kwalifikacjom (obsługa prawna oraz pozostałe czynności biurowe).

Także względy ekonomiczno – organizacyjne i potrzeba utworzenia danego stanowiska pracy nie mogą dyskwalifikować zawartej umowy. Utworzenie bowiem konkretnego stanowiska pracy i zatrudnienie pracownika celem realizacji przypisanych do niego zadań leży w sferze samodzielnych decyzji pracodawcy, który ponosi tego konsekwencje. Sąd nie ma przy tym potrzeby ustalania istnienia ekonomicznego i organizacyjnego uzasadnienia zatrudnienie pracownika. Należy jednak zaznaczyć, iż zostało w niniejszej sprawie logicznie i jasno wytłumaczone przez strony to, z czego wynikała potrzeba zatrudnienia przez zainteresowaną spółkę pracownika do obsługi prawnej oraz pozostałych czynności biurowych. Nadto jak wynika z treści zeznań płatnik składek niemal przez cały okres funkcjonowania przedsiębiorstwa korzystał z doradztwa prawnego przy prowadzeniu spraw spółki a jedynie w okresie przejściowych kłopotów finansowych i funkcjonowania spółki w formie spółki „w likwidacji” nastąpiła przerwa w posiłkowaniu się takimi usługami. Korzystanie przez przedsiębiorcę z osoby świadczącej obsługę prawną znajduje również uzasadnienie w świetle zasad doświadczenia życiowego. Powyższe sprzeciwia się zatem wnioskom organu rentowego, iż odwołująca została zatrudniona na specjalnie utworzonym dla niej stanowisku pracy oraz że nie istniała potrzeba gospodarcza zatrudnienia tego pracownika. Nadto istotne w sprawie jest również to, że podczas nieobecności odwołującej jej obowiązki w zakresie pozasądowej windykacji należności powierzono spółce (...) Sp. z o.o. a pozostałe czynności biurowe wykonuje zatrudniony w tym celu pracownik. Pozwany nie wykazał by pracodawca – odwołujący – będący osobą całkowicie obcą dla zainteresowanej złożył pozorne oświadczenie woli. W dacie zawarcia umowy o pracę zainteresowana pomimo tego, że była już w ciąży, była zdolna do pracy i zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 229 kodeksu pracy przed podjęciem zatrudnienia wykazała pracodawcy swoją zdolność do pracy przedkładając zaświadczenie lekarskie z dnia 30 września 2013 r. Wprawdzie okres wykonywania tej pracy był krótki, jednakże zaznaczyć wypada, że jednym z podstawowych świadczeń (oprócz wynagrodzenia za pracę), na których opiera się stosunek pracy jest przecież korzystanie z ochrony ubezpieczeniowej między innymi w razie choroby. Zainteresowana czyniła użytek z przysługującego jej prawa, a okoliczność, czy podjęła zatrudnienie również w celu objęcia jej ochroną ubezpieczeniową na przyszłość, czy z innych pobudek nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Podkreślić należy, że ciąża nie jest stanem patologicznym i gdy przebiega bez jakichkolwiek powikłań nie powoduje co do zasady niezdolności do pracy. Stąd też, gdyby nie problemy zdrowotne, których to odwołująca nie mogła przewidzieć, mogłaby ona świadczyć pracę na rzecz zainteresowanej spółki, przy czym o wadze tych problemów świadczy konieczność jej hospitalizacji. W niniejszej sprawie istotne jest także to, że nie była to typowa praca, świadczona przez 8 godzin dziennie na terenie jednego zakładu pracy, ale praca w miejscu zamieszkania pracownika lub poza nim ( centrum) za zgodą obu stron umowy o pracę.

Sąd podziela poglądy wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 29 kwietnia 1999, w sprawie o sygn. akt III AUa 49/1999, iż uznanie, że umowa o pracę zawarta z kobietą w ciąży jest pozorna, prowadziłoby do wprowadzenia w praktyce zakazu zawierania umów o pracę z ciężarnymi. Byłoby to więc sprzeczne z podstawową zasadą prawa pracy określoną w art. 11³ k.p., wprowadzającą zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji w stosunkach pracy; a także korespondujące z powyższym stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 6 lutego 2006 roku, sygn. akt III UK 156/2005, że samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem.

Przy badaniu ważności umowy o pracę kluczowym jest stwierdzenie tego, iż strony umowy mają świadomość, że praca będzie lub nie będzie świadczona. Stosownie do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 roku, sygn. akt II UK 321/2004 Umowę o pracę uważa się za zawartą dla pozoru (art. 83 § 1 k.c.), jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy.

W przedmiotowej sprawie, jak już podano na wstępie, nie sposób twierdzić, że strony miały świadomość tego, że pomimo sporządzenia dokumentów pracowniczych, w tym umowy o pracę, praca świadczona nie będzie. Brak jest także przesłanek do tego, by dowodzić, że praca przez odwołującą rzeczywiście nie była świadczona.

Reasumując, fakt świadczenia pracy przez M. M., jak i jej odbierania przez (...) Sp. z o.o. jako pracodawcę przemawia przeciwko tezie o pozorności zawartej przez odwołującą i zainteresowaną spółkę umowy o pracę lub też o jej zawarciu w celu obejścia ustawy, lecz przeciwnie – o spełnianiu warunku zatrudnienia pracowniczego, stanowiącego tytuł ubezpieczenia objęty art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 2 kodeksu pracy . Do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby zgłoszenie dotyczyło osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła, a więc nie wykonywała zatrudnienia lub wykonywała je na podstawie innej umowy niż umowa o pracę.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. i powołanych w uzasadnieniu przepisów prawa materialnego, zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż M. M. z tytułu zatrudnienia jako pracownik w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. podlegała obowiązkowo obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od dnia 1 października 2013 r. do dnia 30 września 2014 r. (tj. dnia, w którym upłynął okres na jaki została zawarta umowa o pracę z dnia 1 października 2013 r.).

O kosztach sądowych nie zawarto rozstrzygnięcia w wyroku. Z uwagi na treść przepisu art. 96 ust. 1 pkt 4 i art. 98 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j.: Dz.U. z 2010 roku, Nr 90, poz. 594, ze zm.) w przedmiotowej sprawie odwołująca nie miała obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, a wydatki pokrywał Skarb Państwa. Biorąc powyższe pod uwagę skoro nie zostały w niniejszej sprawie poniesione przez strony wskazane wyżej koszty sądowe Sąd Okręgowy nie orzekał o nich w wyroku. Przepis art. 108 k.p.c. nakazujący rozstrzyganie o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji umieszczony został w dziale I tytule V Księgi pierwszej, Części pierwszej k.p.c. zatytułowanym „Zwrot kosztów procesu”, co oznacza, że obowiązek orzekania o kosztach dotyczy sytuacji, w której zachodzi potrzeba rozstrzygnięcia o zwrocie kosztów, co w przedmiotowej sprawie w odniesieniu do kosztów sądowych nie miało miejsca. Oprócz kosztów sądowych do kosztów postępowania zalicza się również koszty zastępstwa procesowego od uiszczenia których strony nie były zwolnione (przepis art. 98 k.p.c.). Również i te koszty nie zostały poniesione przez stronę wygrywającą - odwołującą.

SSO Natalia Barecka

WYROK

UZASADNIENIE