UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 22 października 2014 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie oddalił skargę dłużników oraz wniosek o obniżenie opłaty egzekucyjnej ustalonej postanowieniem Komornika Sądowego z dnia 26 czerwca 2014 r. w sprawie o sygn. akt KM 326/14 na kwotę 1 394,14 do kwoty 100 zł.

W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z zasadami obowiązującymi w postępowaniu egzekucyjnym, a wynikającymi z przepisu art. 770 k.p.c. oraz przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, z chwilą zakończenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika powstaje potrzeba rozliczenia kosztów tego postępowania.

Stosownie do treści art. 770 k.p.c. dłużnik powinien zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Koszty ściąga się wraz z egzekwowanym roszczeniem. Koszt egzekucji ustala postanowieniem komornik, jeżeli przeprowadzenie egzekucji należy do niego. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie stronom oraz komornikowi.

Dłużnicy zaskarżyli jedynie punkty 2 i 5 postanowienia Komornika z dnia 26 czerwca 2014r. w których Komornik ustalił koszty postępowania egzekucyjnego na kwotę łącznie 1.394,14 zł, w tym 50,55 zł tytułem kosztów doręczenia korespondencji (art. 39.2.8) oraz 1.343,59 zł tytułem opłaty stosunkowej z art. 49 ust. 2 (5%), zaś w punkcie 5 wezwał dłużników do zapłaty pozostałych kosztów egzekucyjnych w wysokości 1.394,14 zł pod rygorem ich wyegzekwowania. Należało uznać zatem, iż w pozostałym zakresie, tj. co do punktów 1, 3 i 4 postanowienie jako nieobjęte skargą uprawomocniło się wobec dłużników.

Sąd Rejonowy wskazał, iż dysponentem postępowania egzekucyjnego jest wierzyciel, a zatem w sytuacji, gdy żąda on kontynuowania lub umorzenia postępowania egzekucyjnego, Komornik związany jest jego wnioskiem.

W niniejszej sprawie w dniu 27 czerwca 2014r. wpłynęło pismo pełnomocnika wierzyciela z dnia 25 czerwca 2014r. zawierające oświadczenie o cofnięciu w imieniu wierzyciela wniosku egzekucyjnego. Wierzyciel nie wskazał okoliczności, które leżały ku jego decyzji, jednakże nie miał obowiązku uzasadniania swego wniosku. Zgodnie bowiem z art. 825 pkt 1 k.p.c., organ egzekucyjny umorzy postępowanie egzekucyjne w całości lub części, gdy zażąda tego wierzyciel, a zatem Komornik prawidłowo w pkt 3 umorzył postępowanie egzekucyjne. Zgodnie zaś z powołanym przepisem art. 770 k.p.c., z chwilą umorzenia postępowania egzekucyjnego powstała konieczność ustalenia i rozliczenia jego kosztów.

Na ustalone koszty postępowania składają się opłata egzekucyjna w kwocie 1.343,59 zł ustalona w oparciu o przepis art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o komornikach sądowych i egzekucji (t.jedn.(...)) oraz wydatki poniesione przez komornika w toku egzekucji tytułem kosztów doręczenia korespondencji w kwocie w kwocie 50,55 zł ustalone w oparciu o art. 39 ust. 2 pkt 8 powołanej ustawy.

W dniu umorzenia wartość świadczenia pozostałego do wyegzekwowania stanowiła kwotę 26.871,84 zł, a zatem prawidłowo Komornik ustalił opłatę na podstawie art. 49 ust. 2 ustawy w kwocie 1.343,59 zł (5% od kwoty 26.871,84 zł).

W ocenie Sądu Rejonowego, Komornik prawidłowo ustalił także pozostały składnik kosztów – wydatki w kwocie 50,55 zł tytułem zwrotu kosztów doręczeń.

W świetle powyższego, orzeczenie komornika z dnia 27 czerwca 2014r. zawarte w punktach 2 i 5 należy ocenić za prawidłowe, wydane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Z tej przyczyny skarga podlegała oddaleniu jako bezzasadna, o czym orzeczono jak w punkcie I.

Za niezasadny Sąd Rejonowy uznał także wniosek dłużników o obniżenie opłaty egzekucyjnej ustalonej zaskarżonym postanowieniem Komornika z kwoty 1.394,14 zł do kwoty 100 zł.

Wskazał, że stosownie do regulacji art. 49 ust. 7 zdanie pierwsze ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, dłużnik może złożyć wniosek o obniżenie wysokości opłat, o których mowa w ust. 1 i 2. Zgodnie z dyspozycją art. 49 ust. 9 ustawy do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy art. 767 – 7674 k.p.c., które to przepisy regulują problematykę wniesienia skargi na czynności komornika. Rozpoznając wniosek o obniżenie opłaty sąd bierze w szczególności pod uwagę nakład pracy komornika lub sytuację majątkową wnioskodawcy oraz wysokość jego dochodów (art. 49 ust. 10 ustawy).

Cytowane wyżej przepisy art. 49 ust. 1 i 2 regulują wysokość opłat egzekucyjnych, należnych komornikom za egzekucję świadczeń pieniężnych. Stawki opłat są zróżnicowane w zależności od zastosowanego sposobu egzekucji oraz sytuacji umorzenia postępowania na wniosek wierzyciela czy też w warunkach przepisu art. 823 k.p.c.

Opłata w wysokości 5 % świadczenia pozostałego do wyegzekwowania jest przewidziana tylko w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela oraz na podstawie art. 823 Kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z uregulowaniem art. 49 ust.7 sąd może, ale nie musi obniżyć wysokość opłaty egzekucyjnej. W tym zakresie wskazał, iż wprawdzie intencją ustawodawcy było zapobiec pobieraniu zbyt wygórowanych opłat stosunkowych w sprawach egzekucyjnych niewymagających większego nakładu pracy, jednak trzeba pamiętać, iż katalog przewidujący zmniejszoną opłatę egzekucyjną jest katalogiem zamkniętym i stanowi wyjątek od zasady, i jako taki nie może być interpretowany szeroko. Zgodnie z zasadą exceptiones non sunt extendendae, wyjątków nie można interpretować rozszerzająco. Ponadto wskazał, iż sąd nawet w przypadku zaistnienia przesłanek wskazanych w przedmiotowym przepisie nie jest zobowiązany do pomniejszenia opłaty, a jedynie „może” ją pomniejszyć. Wszystkie te przesłanki wskazują na ostrożność w stosowaniu zbyt rozszerzająco powyższego uregulowania.

Sąd Rejonowy podkreślił, że opłaty egzekucyjne nie stanowią dochodu komornika, ale służą utrzymaniu całego systemu egzekucji sądowej. Przytoczył pogląd Trybunału Konstytucyjnego, wyrażony w wyroku z dnia (...) ustawy o komornikach sądowych i egzekucji wynika, że komornik otrzymane we wszystkich prowadzonych przez siebie postępowaniach opłaty egzekucyjne przeznaczać ma na pokrycie ogólnych kosztów działalności egzekucyjnej. Przyjęta konstrukcja ustawowa zakłada ponadto, że komornik prowadzi swoją działalność na własny rachunek. Oznacza to, że przypada mu dochód albo obciąża go strata wynikająca z prowadzenia kancelarii komorniczej".

Zdaniem Sądu Rejonowego, w przedmiotowej sprawie powyższy przepis nie znajduje zastosowania. Ustawodawca nie zakreślił przesłanek, które muszą zostać spełnione, aby doszło do obniżenia opłaty stosunkowej należnej organowi egzekucyjnemu na podstawie wskazanych przepisów. Ocenę zasadności wniosku pozostawił decyzji Sądu, wskazując jedynie, iż Sąd winien brać pod uwagę w szczególności takie okoliczności jak nakład pracy komornika lub sytuację majątkową wnioskodawcy oraz wysokość jego dochodów (art. 49 ust. 10 ustawy).

Na wykazanie zasadności wniosku o obniżenie opłaty egzekucyjnej do kwoty 100 zł dłużnicy wskazali jedynie mały nakład pracy komornika. Podnieśli także, iż okoliczności, w jakich doszło do spełnienia świadczenia przez dłużników nie miały związku z czynnościami egzekucyjnymi. Według nich, złożenie przez wierzyciela wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego nie było efektem czynności podjętych przez Komornika. Dłużnicy nie odnieśli się w ogóle do swojej sytuacji majątkowej.

W przedmiotowej sprawie egzekucyjnej nakład pracy Komornika nie był znaczny, ale okoliczność ta sama w sobie nie może wpłynąć na ocenę wniosku o obniżenie opłaty za zasadny. Komornik niezwłocznie po wpłynięciu w dniu 9 czerwca 2014r. wniosku egzekucyjnego przystąpił do realizowania wniosków wierzyciela i skierował egzekucję do wierzytelności dłużnika. W okresie od 12 czerwca 2014r. do dnia 27 czerwca 2014r. przedsięwziął wiele czynności, w tym, oprócz skierowania do dłużników zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, podjął czynności zmierzające do ustalenia majątku dłużników (w tym zapytania do (...)celem ustalenia czy dłużnicy są właścicielami pojazdów mechanicznych, zapytanie o rachunki bankowe dłużników). W dniu 27 czerwca 2014r. wierzyciel cofnął wniosek egzekucyjny. Jednakże ani z akt sprawy, ani z treści pisma wierzyciela zawierającego wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego nie wynika, aby cofnięcie wniosku spowodowane zostało uiszczeniem przez dłużników należności. Okoliczności tej nie wykazali także dłużnicy. Jednakowoż, gdyby w istocie dłużnicy spełnili świadczenie po wszczęciu postępowania oznaczałoby to, iż dysponowali środkami na spłatę należnych wierzycielowi należności, a zatem należałoby przyjąć, iż zezwalała im na to ich sytuacja majątkowa. Dłużnicy jednakże w swoim wniosku nie powołali się na swoją sytuację majątkową, nie przedstawili żadnych dokumentów na tę okoliczność, a zatem uniemożliwili dokonania oceny zasadności ich wniosku przez Sąd w odniesieniu do ich sytuacji majątkowej i możliwości finansowych.

Zażalenie na powyższe postanowienie w zakresie oddalającym wniosek o obniżenie opłaty wywiedli dłużnicy wnosząc o jego zmianę poprzez obniżenie opłaty egzekucyjnej do kwoty 100 zł.

Podnieśli, że nakład pracy komornika nie był znaczny, co dostrzegł Sąd Rejonowy. Czynności podjęte przez Komornika były czynnościami podstawowymi, standardowymi i nieskomplikowanymi. W ocenie dłużników te czynności nie uzasadniając obciążenia ich opłatą egzekucyjną w pełnym zakresie (5%). W toku czynności nie została zajęta nieruchomość, co wiązałoby się ze zwiększeniem nakładu pracy komornika. Stąd nakład pracy komornika przemawia w ocenie dłużników za obniżeniem opłaty.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie dłużników okazało się niezasadne.

W pierwszej kolejności wskazania wymaga, iż w postępowaniu egzekucyjnym obowiązuje zasada zwrotu przez dłużnika kosztów celowych, tj. niezbędnych do celowego przeprowadzenia egzekucji (art. 770 k.p.c.). Jednocześnie, co do zasady, to na dłużniku spoczywa ciężar pokrycia kosztów postępowania egzekucyjnego które ustala komornik, przy czym szczegółowe składniki tych kosztów zostały unormowane w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji ( dalej: u.k.s.e.).

Ustawodawca w dyspozycji art. 49 ust. 2 u.k.s.e. określił sposób obliczania opłaty stosunkowej w sytuacji umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela lub w warunkach opisanych w art. 823 k.p.c. W niniejszej sprawie, co wynika z akt egzekucyjnych Km 326/14, doszło do umorzenia postępowania egzekucyjnego z mocy prawa na podstawie art. 825 pkt 1 k.p.c., w konsekwencji prawidłowym było ustalenie przez Komornika Sądowego opłaty stosunkowej na podstawie art. 49 ust. 2 u.k.s.e., tj. w wysokości 5 % wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania, jednak nie niższej niż 1/20 i nie wyższej niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

W rozpoznawanej sprawie dłużnicy złożyli jednakże wniosek, o którym mowa w treści art. 49 ust. 7 u.k.s.e., bowiem wnieśli oni o obniżenie opłaty stosunkowej ustalonej na podstawie art. 49 ust. 2 u.k.s.e. do kwoty 100,- zł.

Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że obniżenie wysokości opłaty stosunkowej jest instytucją wyjątkową, albowiem dotyczy korygowania wysokości prawidłowo wyliczonej opłaty należnej komornikowi. Ustawodawca w dyspozycji przepisu art. 49 ust. 10 u.k.s.e. przewidział, że na ocenę zasadności wniosku o obniżenie opłaty ma wpływ w szczególności nakład pracy komornika lub indywidualna sytuacja majątkowa dłużnika oraz wysokość jego dochodów. Z powyższego przepisu wynika, jakie okoliczności sąd winien uwzględnić „w szczególności”, co oznacza, że katalog tych przesłanek nie jest zamknięty i jednocześnie, że mają one równorzędne znaczenie.

Zaznaczyć należy, iż oceniając podjęte w sprawie czynności komornika, Sąd nie powinien pominąć czynności typowych, albowiem na ocenę nakładu pracy komornika wpływ maja w równej mierze wszelkie czynności i nakład pracy w ogóle, a nie jedynie nietypowe, ponadprzeciętne czynności. Jednocześnie sąd winien wziąć pod uwagę, że komornik otrzymane w prowadzonych przez siebie postępowaniach opłaty egzekucyjne przeznacza na pokrycie ogólnych kosztów działalności egzekucyjnej. Opłata egzekucyjna ustalona jest normatywnie w sposób niezwiązany z kosztami konkretnego postępowania egzekucyjnego, zatem kosztem czynności egzekucyjnych nie jest wyłącznie koszt materiałów piśmienniczych, czy też czas potrzebny na dokonanie danych czynności egzekucyjnych w sprawie, ale należy je wiązać z kosztem obsługi całej kancelarii komorniczej. Wynagrodzenie Komornika winno uwzględniać powyższe jak i być jednocześnie adekwatne do wykonanej pracy i realnie poniesionych kosztów postępowań egzekucyjnych ( por. uzasadnienie wyroku TK z dnia (...)

W orzecznictwie został wyrażony słuszny pogląd, zgodnie z którym, „ ponieważ nakład pracy komornika oraz zakres wyegzekwowanego świadczenia brane są pod uwagę już przy ustalaniu wysokości opłaty przez komornika i (...) mogą być przedmiotem kontroli w postępowaniu inicjowanym skargą, główną rolę w ocenie okoliczności szczególnie uzasadnionego wypadku, w rozumieniu art. 49 ust. 7 powinna odgrywać ocena indywidualnej sytuacji dłużnika. Sytuację tę powinien wyczerpująco przedstawić sądowi dłużnik, ponieważ leży to w jego interesie" (postanowienie SN z dnia (...)). To strona żądająca obniżenia winna dołączyć wszelkie niezbędne dokumenty, w szczególności potwierdzające sytuację materialną wnioskodawcy i wysokość jego dochodów.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd Odwoławczy podzielił stanowisko Sądu I instancji, iż w niniejsze sprawie nie zachodziły przesłanki do uwzględnienia wniosku dłużników o obniżenie opłaty stosunkowej ustalonej przez Komornika Sądowego na kwotę 1 343,59 zł.

Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 326/14 zostało wszczęte w dniu 9 czerwca 2014 r. a do jego umorzenia na wniosek wierzyciela doszło już w dniu 27 czerwca 2014 r. Nie sposób zatem nie zauważyć, że postępowanie to toczyło się niespełna 1 miesiąc. Zauważyć również należy, iż Komornik Sądowy podjął w sprawie liczne czynności w tym m.in. dokonał zawiadomienie dłużników o wszczęciu egzekucji i wezwała ich celem złożenia wyjaśnień; zajął wierzytelności w (...)oraz rachunek bankowy, wezwał wierzyciela do uiszczenia zaliczki na wydatki; złożył wnioski o udostępnienie danych ze zbioru danych osobowych a przede wszystkim dokonał szczegółowej analizy tytułu wykonawczego oddalając częściowo wniosek egzekucyjny.

Sąd II instancji doszedł do przekonania, że jakkolwiek opisane wyżej czynności należały do typowych dla postępowania egzekucyjnego, a nadto nie należały do czasochłonnych, to jednakże były one czynnościami niezbędnymi. Bez znaczenia jest przy tym ilość podjętych czynności, liczy się sam fakt ich podjęcia, co realnie miało doprowadzić do zaspokojenia wierzyciela. Nadto uwzględnić należało okoliczność, iż z opłat egzekucyjnych pokrywane są koszty działalności egzekucyjnej Komornika Sądowego jako takiej, a nie jedynie koszty działania w danej konkretnej sprawie. Powyższe zaś w ocenie Sądu Odwoławczego implikuje wniosek, iż uiszczenie przez dłużników opłaty stosunkowej na poziomie 1 349,59 zł będzie adekwatne do nakładu pracy Komornika prowadzącego przedmiotowe postępowanie, biorąc pod uwagę całokształt podjętych w nich czynności.

Trafnie Sąd Rejonowy dostrzegł przy tym, że brak jest w sprawie danych o sytuacji materialnej dłużników, która mogłaby uzasadniać obniżenie opłaty.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy nie znajdując podstaw do uwzględnienia zażalenia dłużników, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. postanowił jak w sentencji.

(...)

1. (...)

2. (...)

(...)

-(...)

3. (...)

4. (...)

(...)

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE