UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 8 lipca 2013 roku Syndyk Masy Upadłości (...) Spółki Akcyjnej w upadłości likwidacyjnej w K. wniósł o zasądzenie od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w Ł. kwoty 1.596.445,60 złotych wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami postępowania.

Nakazem zapłaty, wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 7 października 2013 roku Sąd Okręgowy w Łodzi X Wydział G. sprawie o sygn. akt X GNc 892/13, orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 9 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie X GC 64/14:

1)zasądził od strony pozwanej na rzecz Syndyka masy upadłości (...) Spółki Akcyjnej w upadłości likwidacyjnej w K. kwotę 1.596.445,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi:

- od kwoty 1.500.000 zł od dnia 10 maja 2012 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 96.445,60 zł od dnia 24 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty;

2) oddalił powództwo w pozostałej części;

3) nakazał pobranie od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Łodzi kwoty 79.823 zł tytułem nie uiszczonej opłaty sądowej od pozwu, od której powód był zwolniony;

4)zasądził od strony pozwanej na rzecz Syndyka masy upadłości (...) Spółki Akcyjnej w upadłości likwidacyjnej w K. kwotę 7217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego poprzedziły następująceustalenia faktyczne:

W dniu 18 marca 2002 roku pozwana (...) Spółka Akcyjna w Ł. (poprzednio: Bankowy Fundusz Leasingowy), jako finansujący zawarła z (...) Spółką Akcyjną w K., jako korzystającym umowę leasingu operacyjnego nieruchomości nr (...), której przedmiotem była zabudowana budynkami gospodarczymi nieruchomość, położona w M. przy ul. (...) na działce ewidencyjnej nr (...), zakupiona przez pozwaną w dniu 19 marca 2002 roku od Z. i I. S. na mocy aktu notarialnego Rep. A nr (...), sporządzonego przez notariusza M. W. w Ł.. Nieruchomość ta została przekazana korzystającemu w dniu 19 marca 2002 roku. Jednym z budynków gospodarczych był budynek administracyjny z łącznikiem, którego powierzchnia została określona na 19.213,20 m². Umowa leasingu została zawarta na czas określony do dnia 19 marca 2012 roku.

Zgodnie z § 3 ust. 13.1 i 15 Części II umowy, zwanej Ogólnymi Warunkami Umowy Leasingu (dalej: OWUL) w okresie trwania umowy oraz w razie przedłużenia okresu jej obowiązywania wszelkie koszty, związane z własnością, posiadaniem, a także utrzymaniem przedmiotu leasingu w należytym stanie, ponosić miał korzystający. Do kosztów tych zaliczyć należało m.in. opłaty i podatki, w tym podatek od nieruchomości lub inny, który go zastąpi, opłaty za użytkowanie wieczyste itp. W przypadku w/w opłat finansujący miał regulować je zgodnie z obowiązującymi przepisami, a następnie -każdorazowo po ich poniesieniu -obciążać nimi korzystającego. Finansujący miał doręczać korzystającemu odpowiedni dokument księgowy wskazujący termin płatności.

Zgodnie z zapisami umowy pozwana płaciła podatek od nieruchomości na podstawie składanych deklaracji do Burmistrza Miasta M., w których obliczała wysokość podatku w zależności od powierzchni użytkowej wykazanej w akcie notarialnym z dnia 19 marca 2002 roku, w tym – powierzchni budynku administracyjnego wraz z łącznikiem, określonej na 19.213,20 m². Następnie zaś kwotą zapłaconego podatku obciążała korzystającego, doręczając mu w tym zakresie odpowiedni dokument księgowy, wskazujący na termin płatności tego podatku. Dokumentami księgowymi były ostatecznie faktury VAT.

W dniu 20 marca 2006 roku Burmistrz Miasta M. wezwał pozwaną do złożenia wyjaśnień i skorygowania deklaracji na podatek od nieruchomości, wskazując że deklaracja zawiera błędy. W wątpliwość poddano pozycję E.3 „Wartość budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej”. Pozwana została jednocześnie poinformowana, że w przypadku posiadania więcej niż jednego budynku, związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej należy wypełnić załącznik ZDN-1/D, natomiast ogólną powierzchnię budynków należy wpisać w deklaracji DN-1 w poz. E.2.2. „Budynki lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej”.

W konsekwencji wezwania, w piśmie z dnia 19 maja 2006 roku, skierowanym do korzystającego, pozwana zwróciła się z prośbą o przekazanie informacji na temat budowli, które znajdują się na terenie nieruchomości przy ul. (...) (rodzaj budowli, data przyjęcia budowli na ewidencję środków trwałych oraz ich wartość początkowa). Zwróciła się również z prośbą o potwierdzenie aktualności specyfikacji przedmiotu leasingu, sporządzonej na dzień zawarcia umowy leasingu oraz aneksu nr (...) do umowy, ze stanem aktualnym. W przypadku konieczności zmiany lub doprecyzowania specyfikacji wniosła o przesłanie zestawienia budynków i budowli, znajdujących się na nieruchomości, zgodnego ze stanem aktualnym.

W odpowiedzi korzystający poinformował pozwaną, że na terenie objętym umową leasingu wykonane zostały dwa obiekty, które w ewidencji księgowej korzystającego zaliczone zostały do inwestycji w obcych obiektach. Jednocześnie poinformował, że nie dokonywał likwidacji, ani rozbudowy obiektów, stanowiących przedmiot leasingu. W ewidencji pozostają więc te same składniki, które specyfikowane były w załączniku do umowy i w późniejszym aneksie. Tym samym nie dokonywał zmian wartości, ani powierzchni użytkowej.

Ogółem, za okres od dnia 1 stycznia 2004 roku do lutego 2009 roku, korzystający zapłacił na rzecz pozwanej tytułem podatku od nieruchomości, będącej przedmiotem umowy leasingu operacyjnego kwotę 2.628.684,34 złotych, przy czym część należności na podatek, wynikająca z faktur VAT nr: F/54/O/R./2008/11/00012 w kwocie 432,17 złotych, F/54/O/R./2008/12/00012 w kwocie 43.854,12 złotych, F/54/O/R./2009/01/00007 w kwocie 43.859,00 złotych, F/54/O/R./ (...) w kwocie 43.854,12 złotych

została pokryta z depozytu gwarancyjnego, wpłaconego przez korzystającego zgodnie z art. 2 ust. 4 umowy leasingu.

W związku ze złożeniem przez korzystającego wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu, pismem z dnia 2 lutego 2009 roku pozwana, na podstawie § 7 ust. 5 pkt 5.4 OWUL, rozwiązała umowę leasingu operacyjnego nieruchomości z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia.

Postanowieniem z dnia 27 marca 2009 roku w sprawie o sygn. akt V GU 1/09 Sąd Rejonowy w Krośnie V Wydział Gospodarczy ogłosił upadłość (...) Spółki Akcyjnej w K., obejmującą likwidację majątku.

W dniu 18 maja 2009 roku na zlecenie pozwanej został sporządzony operat szacunkowy nieruchomości, będącej przedmiotem umowy leasingu. W operacie tym powierzchnia użytkowa budynku administracyjnego z łącznikiem została określona przez rzeczoznawcę majątkowego K. S. na 1.213,20 m².

W dniu 31 lipca 2009 roku został sporządzony protokół przekazania (zwrotu) nieruchomości, będącej przedmiotem umowy leasingu operacyjnego, W protokole tym przedstawiciel pozwanej zaznaczył, że zarówno w specyfikacji przedmiotu leasingu, jak i w akcie notarialnym z dnia 19 marca 2002 roku błędnie określono wielkość budynku administracyjnego z łącznikiem na 19.213,20 m².

W dniu 9 listopada 2009 roku notariusz M. W. sporządził akt notarialny Rep. A nr (...), w którym stwierdził, że w akcie notarialnym z dnia 19 marca 2002 roku, Rep. A nr 10968/2002, wskutek oczywistej omyłki, została podana błędna powierzchnia budynku administracyjnego z łącznikiem, jako 19.213,20 m², zamiast 1.921,32 m².

W dniu 9 grudnia 2009 roku pozwana skierowała do Burmistrza Miasta M. wniosek o stwierdzenie i zwrot nadpłaty w podatku od nieruchomości, położonej w M. przy ul. (...). We wniosku wskazała, że na podstawie danych z aktu notarialnego z dnia 19 marca 2002 roku płacony był podatek od nieruchomości za okres od kwietnia 2002 roku do listopada 2009 roku od powierzchni 19.213,20 m² budynku administracyjnego z łącznikiem, natomiast w dniu 27 listopada 2009 roku służby księgowe pozwanej otrzymały kserokopię aktu notarialnego, zawierającego stosowne sprostowanie, w wyniku czego podatek od nieruchomości za okres od stycznia 2004 roku do listopada 2009 roku uiszczony został w zawyżonej wysokości. Pozwana wskazała, że nadpłata wynosi łącznie 1.836.369,60 złotych i wniosła o jej zwrot na wskazany rachunek bankowy.

W dniu 11 lutego 2010 roku Burmistrz Miasta M. wydał decyzję nr FB. (...)-1/10, w której określił nadpłatę w podatku od nieruchomości za okres od dnia 1 stycznia 2004 roku do dnia 30 listopada 2009 roku w kwocie 1.836.369,60 złotych za nieruchomość położoną w M. przy ul. (...). W uzasadnieniu wskazane zostało, że nadpłata wynikała z przyjęcia do opodatkowania omyłkowo wpisanej w akcie notarialnym z dnia 19 marca 2002 roku powierzchni użytkowej budynku administracyjnego, wynoszącej 19.213,20 m², zamiast 1.921,32 m² - co wynika ze sprostowania tej omyłki aktem notarialnym z dnia 9 listopada 2009 roku.

Jednocześnie, w tym samym dniu, tj. 11 lutego 2010 roku, została zawarta ugoda pomiędzy pozwaną, a Burmistrzem Miasta M. w sprawie nadpłaty podatku od nieruchomości za lata 2004 – 2009 w wysokości 1.836.369,60 złotych, w oparciu o którą pozwana otrzymała zwrot nadpłaconego podatku w okresie do końca 2010 roku.

W dniu 11 maja 2010 roku pozwana sprzedała nieruchomość położoną w M. przy ul. (...). W umowie sprzedaży, sporządzonej w formie aktu notarialnego, powierzchnia budynku administracyjnego z łącznikiem została określona na 1.213,20 m².

W piśmie z dnia 16 kwietnia 2012 roku, skierowanym do powoda, Prokuratura Okręgowa w Krośnie poinformowała, że nadzoruje śledztwo prowadzone przez KWP w R. Wydział do (...) z Przestępczością Gospodarczą w sprawie nadużycia uprawnień, niedopełnienia obowiązków i poświadczenia nieprawdy przy wystawianiu faktur przez członków zarządu (...) S.A. w K. w zakresie gospodarki magazynowej, systemu informatycznego, działalności osoby prawnejo nazwie (...) S.A.” w M., przez co powstała znaczna szkoda majątkowa tj. o przestępstwo z art. 296 § 1 kk i z art. 271 § 1-3 kk. W związku z tym ujawniono błąd w rozliczeniu podatku od nieruchomości położonej w M. przy ul. (...) z powodu zawyżenia powierzchni użytkowej jednego z budynków, związany z realizacją umowy leasingowej z dnia 18 marca 2002 roku. Zawnioskowano o podanie, czy (...) S.A. odzyskały od pozwanej – wówczas: Bankowego Funduszu Leasingowego, nadpłaconą kwotę podatku od wskazanej nieruchomości i jaka była jej wysokość.

W piśmie z dnia 27 kwietnia 2012 roku, skierowanym do pozwanej, powód, w związku z uzyskaną informacją o fakcie odzyskania przez pozwaną nadpłaty z tytułu zapłaconego podatku od nieruchomości, wniósł o rozliczenie i zwrot otrzymanej od Urzędu Miasta w M. kwoty podatku w wysokości 1.500.000,00 złotych, w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma.

W dniu 15 maja 2012 roku powód zwrócił się do Prokuratury Okręgowej w Krośnie z prośbą o podanie kwoty odzyskanej przez pozwaną z tytułu nadpłaconego podatku.

W odpowiedzi na powyższe, w piśmie z dnia 21 maja 2012 roku Prokuratura Okręgowa w Krośnie poinformowała, że pozwana odzyskała od Urzędu Miasta M. kwotę 1.836.369,60 złotych w związku z nadpłatą podatku od nieruchomości.

W piśmie z dnia 25 maja 2012 roku pozwana poinformowała powoda, że nie znajduje podstaw do zwrotu żądanej kwoty.

W dniu 11 czerwca 2012 roku powód ponownie wniósł o zwrot przez pozwaną otrzymanej kwoty nadpłaconego podatku, tym razem w wysokości 1.836.369,60 złotych, w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma.

W dniu 25 lipca 2012 roku powód złożył do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, XII Wydziału Gospodarczego, wniosek o zawezwanie pozwanej do próby ugodowej poprzez zapłatę powodowi kwoty 1.836.369,60 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 1.500.000,00 złotych od dnia 30 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty, a od kwoty 336.369,60 złotych od dnia 13 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty. Na rozprawie w dniu 28 stycznia 2013 roku pozwana oświadczyła, że nie widzi możliwości zawarcia ugody.

Przy powyższych ustaleniach faktycznych Sąd Okręgowy przyjął, że powództwo jest zasadne. W okresie trwania umowy wszelkie koszty związane z własnością, posiadaniem, a także utrzymaniem przedmiotu leasingu w należytym stanie ponosić miała Spółka (...), a do kosztów tych zaliczały się opłaty i podatki, w tym podatek od nieruchomości. Pozwana płaciła podatek od nieruchomości na podstawie składanych deklaracji do Burmistrza Miasta M., w których obliczała jego wysokość w zależności od powierzchni użytkowej wykazanej w akcie notarialnym z dnia 19 marca 2002 roku, a która – jeśli chodzi o budynek administracyjny z łącznikiem – określona była na 19.213,20 m². Następnie zaś, kwotą zapłaconego podatku obciążała Spółkę (...), doręczając jej faktury VAT.

Nadpłata w podatku od nieruchomości po stronie pozwanej powstała dopiero w wyniku złożenia przez pozwaną wniosku o stwierdzenie i zwrot nadpłaty w podatku od nieruchomości i w wyniku uprawomocnienia się wydanej w dniu 11 lutego 2010 roku przez Burmistrza Miasta M. decyzji, stwierdzającej nadpłatę w podatku.

Odwołując się do przepisów o nienależnym świadczeniu Sąd wskazał, że stwierdzona przez organ podatkowy nadpłata w podatku od nieruchomości, objętej przedmiotem umowy leasingu i orzeczenie jej zwrotu na rzecz pozwanej spowodowało, iż jednocześnie powstała nadpłata w zapłaconych przez Spółkę (...) na rzecz pozwanej kwotach stanowiących równowartość podatku od nieruchomości za okres od stycznia 2004 roku do lutego 2009 roku, stając się - tym samym - świadczeniem nienależnym.

Sąd meriti podkreślił też, że przepisy Kodeksu cywilnego nie uzależniają powstania roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia od braku winy. W tej sytuacji, bezprzedmiotowe okazały się twierdzenia pozwanej, jakoby w 2006 roku, w odpowiedzi na wezwanie pozwanej o szczegółowe informacje, dotyczące budowli znajdujących się na terenie leasingowanej nieruchomości, Spółka (...) nie uczyniła nic w kierunku skorygowania błędów w oznaczeniu wielkości powierzchni użytkowej. Poza tym, podkreślić wypada, że wezwanie pozwanej przez Burmistrza do złożenia wyjaśnień i skorygowania deklaracji na podatek od nieruchomości dotyczyło zupełnie innych kwestii, niż sugerowane przez pozwaną. Brak było mowy w powyższym wezwaniu o sprawdzeniu i ewentualnym skorygowaniu powierzchni użytkowej przedmiotowego budynku administracyjnego z łącznikiem, gdyż kwestia ta nie nasuwała jakichkolwiek wątpliwości.

Podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia Sąd meriti uznał za całkowicie bezskuteczny, bowiem nie sposób było liczyć wymagalności dochodzonego pozwem roszczenia od poszczególnych dni, w których następowały wpłaty kwot przez Spółkę (...), stanowiących równowartość zapłaconego przez pozwaną podatku. Wszak na tamten czas Spółka (...) nie była jeszcze stroną zubożoną, dopełniając swoich powinności, wynikających z treści umowy leasingu. Wzbogacenie po stronie pozwanej nastąpiło, kiedy następował zwrot poszczególnych kwot pieniędzy, nadpłaconych przez pozwaną tytułem podatku od nieruchomości.

Wniosek o zawezwanie pozwanej do próby ugodowej, wniesiony przez Syndyka Masy Upadłości Spółki (...) do Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi w dniu 25 lipca 2012 roku, a doręczony stronie pozwanej w dniu 26 lipca 2012 roku, przerwał bieg przedawnienia dochodzonego w tej sprawie roszczenia. Powód o nadpłacie podatku orazo zwrocie kwoty nadpłaconego podatku dowiedział się od Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Krośnie w kwietniu 2012 roku, a o jej wysokości – w maju 2012 roku. Pozwana nigdy nie poinformowała powoda o tym fakcie. Następnie powód dwukrotnie wzywał pozwaną do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem. Pozwana każdorazowo odmawiała zapłaty.

W tej sytuacji Sąd przyznał rację stronie powodowej, że podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia jest nie do pogodzenia z zasadami współżycia społecznego. Powód nie wiedział o przysługującym mu roszczeniu względem pozwanej.

Sąd meriti zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.596.445,60 złotych, bezsporną co do wysokości, wyliczoną za okres do dnia rozwiązania umowy leasingu, tj. do dnia 5 lutego 2009 roku.

O odsetkach ustawowych Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., zasądzając je od kwoty 1.500.000,00 złotych od dnia 10 maja 2012 roku, a od kwoty 96.445,60 złotych od dnia 24 czerwca 2012 roku. W zakresie roszczeń od odsetki od kwoty 1.500.000,00 złotych od dnia 20 kwietnia 2012 roku do dnia 9 maja 2012 roku oraz od kwoty 96.445,60 złotych od dnia 13 czerwca 2012 roku do dnia 23 czerwca 2012 roku Sąd oddalił powództwo, jako niezasadne.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie przepisu art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), zasądzając od pozwanej na rzecz powoda kwotę 7.217,00 złotych.

Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżyła apelacją strona pozwana w części uwzględniającej powództwo, objętej pkt. 1,3 i 4 sentencji, zarzucając:

1) nietrafne uznanie przez Sąd I instancji, że w okresie trwania umowy leasingu nie istniała nadpłata w podatku od nieruchomości, że nadpłata powstała dopiero w wyniku złożenia przez pozwaną wniosku o stwierdzenie i zwrot nadpłaty i w konsekwencji powstała w wyniku uprawomocnienia się z dniem 26 lutego 2010 r. decyzji Burmistrza Miasta M. z 11 lutego 2010 r. stwierdzającej nadpłatę, podczas gdy decyzja miała charakter decyzji deklaratoryjnej, potwierdzającej zaistnienie w przeszłości nadpłat w okresie od stycznia 2004 r. do 20 lutego 2009 r.

2) obrazę prawa materialnego - art. 410 § 2 Kc poprzez niewłaściwe jego zastosowanie wskutek uznania, że świadczenia powoda, objęte pozwem stały się świadczeniem nienależnym w rozumieniu ww. przepisu dopiero wskutek odpadnięcia podstawy prawnej świadczenia, tj. z dniem stwierdzenia przez organ podatkowy nadpłaty w podatku od nieruchomości, podczas gdy świadczenia powoda objęte pozwem były świadczeniami, do których powód nie był w ogóle zobowiązany (condicto indebiti),

3) obrazę prawa materialnego - art. 118 Kc poprzez odmowę jego zastosowania i uwzględnienia podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczeń z tytułu nadpłaconego podatku od nieruchomości w okresie od stycznia 2004 r. do 20 lutego 2009 r., które przedawniały się sukcesywnie z upływem 3 lat od poszczególnych wpłat, włącznie z ostatnią częścią podatku, objętą załączoną do pozwu fakturą VAT nr (...), uregulowaną przez powoda 20 lutego 2009 r., która przedawniła się z dniem 20 lutego 2012 r.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu I instancji w części uwzględniającej powództwo, objętej pkt 1, 3 i 4 sentencji wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów postępowania wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył :

Zarzuty zawarte w apelacji strony pozwanej zostały uznane przez Sąd Apelacyjny za bezzasadne, wobec czego apelacja wywiedziona od wyroku z dnia 9 czerwca 2014 roku podlegała oddaleniu na podstawie przepisu art.385 k.p.c.

Na wstępie należy zastrzec, że Sąd Apelacyjny aprobuje i przyjmuje za własne prawidłowe ustalenia faktyczne, poczynione przez Sąd I instancji uznając, że nie ma potrzeby ponownego ich przytaczania w dalszych rozważaniach i że są one między stronami niesporne.

Sąd Apelacyjny podziela w pełni wywody Sądu Okręgowego, dotyczące określenia momentu powstania nadpłaty w podatku od nieruchomości po stronie pozwanej. Dopiero złożenie wniosku o stwierdzenie, że do nadpłaty doszło i żądanie zwrotu w związku ze złożeniem deklaracji podatkowych za lata 2004-2009 spowodowało odmienną od dotychczasowej ocenę okoliczności, stanowiących podstawę wymiaru podatku od nieruchomości, położonej w M. przy ulicy (...). Nie można także zapominać, że strona pozwana do wniosku załączyła kopie aktów notarialnych: z dnia 19 marca 2002 roku i z dnia 9 listopada 2009 roku oraz korekty rocznych deklaracji podatkowych za okres od 2002 roku do 2009 roku. Pozwana sama powołała się na to, że powierzchnia użytkowa budynku administracyjnego z łącznikiem została błędnie określona w akcie notarialnym z dnia 19 marca 2002 roku na 19.213,20 m², wobec czego aktem notarialnym z dnia 9 listopada 2009 roku została sprostowana na 1.921,32 m². Zgodnie zaś z umową leasingu w okresie trwania umowy wszelkie koszty związane z własnością, posiadaniem, a także utrzymaniem przedmiotu leasingu w należytym stanie, ponosić miała Spółka (...), a do kosztów tych zaliczały się opłaty i podatki, w tym podatek od nieruchomości. Pozwana miała regulować tenże podatek zgodnie z obowiązującymi przepisami, a następnie każdorazowo po jego uregulowaniu obciążać równowartością zapłaconej kwoty Spółkę (...), doręczając jej odpowiedni dokument księgowy, wskazujący termin płatności. I rzeczywiście, pozwana płaciła podatek od nieruchomości na podstawie składanych deklaracji do Burmistrza Miasta M., w których obliczała jego wysokość w zależności od powierzchni użytkowej wykazanej w akcie notarialnym z dnia 19 marca 2002 roku, a która – jeśli chodzi o budynek administracyjny z łącznikiem – określona była na 19.213,20 m². Następnie zaś, kwotą zapłaconego podatku obciążała Spółkę (...).

Przyjąć więc należy, że dopiero z dniem uprawomocnienia się decyzji z dnia 11 lutego 2010 roku, stwierdzającej nadpłatę w podatku od nieruchomości strona pozwana przestała być uprawniona do otrzymywania od Spółki (...) zwrotu nadpłaconego podatku w wysokości odpowiadającej różnicy pomiędzy kwotą faktycznie zapłaconą, a podatkiem należnym. Akt notarialny, korygujący błędną powierzchnię budynku administracyjnego z załącznikiem został podpisany w dniu 9 listopada 2009 roku. Przed 18 maja 2009 roku żadna ze stron nie miała nawet podejrzeń co do błędu w oznaczeniu powierzchni.

Zasadnie także Sąd Okręgowy, analizując przepis art. 410 k.c., obejmujący szczególny przypadek bezpodstawnego wzbogacenia, do którego stosuje się przepisy art. 405-409 k.c. powołał się na odpadnięcie podstawy świadczenia – ostateczne i trwałe. Dopiero stwierdzona przez organ podatkowy nadpłata w podatku od nieruchomości, objętej przedmiotem umowy leasingu i orzeczenie jej zwrotu na rzecz strony pozwanej spowodowało w łańcuchu konsekwencji, że jednocześnie powstała nadpłata w zapłaconych przez Spółkę (...) na rzecz pozwanej kwotach, stanowiących równowartość podatku od nieruchomości za okres od stycznia 2004 roku do lutego 2009 roku, stając się - tym samym - świadczeniem nienależnym.

Bez znaczenia są w sprawie niniejszej twierdzenia i zarzuty strony pozwanej, że przecież już w roku 2006 roku, w związku z otrzymanym wezwaniem Burmistrza Miasta M., poddającym w wątpliwość deklaracje podatkowe i w odpowiedzi na wezwanie pozwanej o szczegółowe informacje, dotyczące budowli, znajdujących się na terenie leasingowanej (...) Spółka (...) nie uczyniła nic (choć mogła i powinna) w kierunku skorygowania błędów w oznaczeniu wielkości powierzchni użytkowej i w konsekwencji – podatku od nieruchomości. Przede wszystkim godzi się podkreślić, że wezwanie pozwanej do złożenia wyjaśnień i skorygowania deklaracji podatkowych, dotyczyło zupełnie innych kwestii, niż sugerowane przez pozwaną - w wątpliwość poddano pozycję E.3 deklaracji dot. wartości budowli lub ich części, związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, a jednocześnie poinformowano pozwaną, że w przypadku posiadania więcej niż jednego budynku, związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej, należy wypełnić załącznik ZDN-1/D, zaś ogólną powierzchnię budynków należy wpisać w deklaracji DN-1 w poz. E.2.2. „Budynki lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej”. Brak było mowy w powyższym wezwaniu o sprawdzeniu i ewentualnym skorygowaniu powierzchni użytkowej budynku administracyjnego z łącznikiem, gdyż kwestia ta nie nasuwała po niczyjej stronie jakichkolwiek wątpliwości. Wiązanie, więc jakichkolwiek zaniedbań po stronie powoda z wystosowanym wezwaniem nie ma uzasadnienia w rozpatrywanych okolicznościach faktycznych. Przypomnieć także należy, że przepisy Kodeksu cywilnego nie uzależniają powstania roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia od braku winy.

Co do zarzutu dotyczącego przedawnienia roszczeń Sąd Apelacyjny także podzielił wywód Sadu Okręgowego, obejmujący te kwestię. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa roszczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia, z którym występuje przedsiębiorca, podlega trzyletniemu przedawnieniu przewidzianemu w art. 118 k.c., jeżeli powstaje ono w związku z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą. Nie sposób było liczyć wymagalności dochodzonego pozwem roszczenia od poszczególnych wpłat kwot, stanowiących równowartość zapłaconego przez pozwaną podatku przez Spółkę (...). Spółka (...) nie była jeszcze stroną zubożoną, dopełniając swoich powinności wynikających z treści łączącej ją z pozwaną ważnej umowy leasingu. Stroną zubożoną Spółka (...) stała się dopiero w dniu uprawomocnienia się decyzji Burmistrza Miasta M. z dnia 11 lutego 2010 roku. Stwierdzona przez organ podatkowy nadpłata w podatku od nieruchomości, i orzeczenie jej zwrotu na rzecz pozwanej spowodowało, iż dopiero wtedy powstała nadpłata w uiszczonych na rzecz pozwanej kwotach, stanowiących równowartość podatku od nieruchomości za okres od stycznia 2004 roku do lutego 2009 roku, stając się - tym samym - świadczeniem nienależnym.

Gdyby przyjąć argumentację strony pozwanej, to zbędnym było sporządzenie w dniu 9 listopada 2009 roku przed notariuszem M. W. aktu notarialnego Rep. A nr (...), w którym stwierdzono oczywistą omyłkę w akcie notarialnym z dnia 19 marca 2002 roku Rep. A nr 10968/2002 w oznaczeniu powierzchni –19.213,20 m², zamiast 1.921,32 m².

Strony umowy leasingu z dnia 18 marca 2002 roku, a wiec zarówno Bankowy Fundusz Leasingowy, jako finansujący, jak i (...) Spółka Akcyjna w K., jako korzystający, zaaprobowały specyfikację naniesień produkcyjnych na nieruchomości przy ulicy (...) w M., w której wskazano na istnienie budynku administracyjnego z łącznikiem o powierzchni użytkowej 19.213,20 m² ( k- 51-52 akt). Obie strony umowy działały w zaufaniu do posiadanych dokumentów, nie było żadnych podstaw, by dokonać weryfikacji danych, wynikających z tych dokumentów. Płatnikiem podatku od nieruchomości była strona pozwana i to na niej zgodnie z jej tokiem rozumowania, spoczywał ciężar sprawdzenia danych, przekazywanych do Burmistrza Miasta M. w związku z ustaleniem wymiaru podatku.

Do czasu sporządzenia operatu szacunkowego w dniu 18 maja 2009 roku strona pozwana nie miała żadnych podejrzeń co do błędu w określeniu powierzchni użytkowej budynku administracyjnego złącznikiem. Dopóki Burmistrz Miasta M. nie stwierdził istnienia nadpłaty w podatku od nieruchomości, dopóty strona pozwana nie miała podstaw do żądania jego zwrotu.

Strona pozwana w swych wywodach nie uwzględnia także faktu zawarcia pomiędzy nią, a Burmistrzem Miasta M. ugody w sprawie nadpłaty podatku od nieruchomości za lata 2004 – 2009 w wysokości 1.836.369,60 złotych, w oparciu o którą otrzymała zwrot nadpłaconego podatku w ratach płatnych od lutego do grudnia 2010 roku. Wzbogacenie po stronie pozwanej nastąpiło dopiero wtedy, kiedy następował zwrot poszczególnych kwot, nadpłaconych tytułem podatku od nieruchomości.

Wskazać należy także, że w sprawie niniejszej nie może mowy o bezczynności powoda w dochodzeniu roszczenia. Powód o nadpłacie podatku oraz o zwrocie kwoty nadpłaconego podatku dowiedział się dopiero od Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Krośnie w kwietniu 2012 roku, a o jej wysokości – w maju 2012 roku. Pozwana nigdy nie poinformowała powoda o tym fakcie. Gdyby nie postępowanie prokuratorskie powód pewnie nigdy nie dowiedziałby się o tym, że został obciążony zawyżonym podatkiem od nieruchomości, którego nie ustalał przecież dowolnie, a którego nieuiszczenie groziłoby surowymi konsekwencjami, wynikającymi z umowy leasingu ( vide § 3 ust. 20 umowy leasingu k- 39 akt ) . Następnie, powód dwukrotnie wzywał pozwaną do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem. Potem powód zawezwał pozwaną do próby ugodowej, jednak ta odmówiła jej zawarcia. Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej przerwał w sposób niewątpliwy bieg terminu przedawnienia.

Celem instytucji przedawnienia jest to, aby w wyniku upływu czasu nastąpiło usunięcie stanu niepewności prawnej w sytuacji, gdy uprawniony przez bardzo długi czas nie wykonuje swoich praw podmiotowych i nie realizuje przysługujących mu roszczeń. Powód nie wiedział jednak o przysługującym mu roszczeniu względem pozwanej w wyniku działań samej pozwanej. Nie można więc zasadnie wywieść, jak chce apelujący, że

roszczenia z tytułu nadpłaconego podatku od nieruchomości w okresie od stycznia 2004 r. do 20 lutego 2009 r. przedawniały się sukcesywnie z upływem 3 lat od poszczególnych wpłat, włącznie z ostatnią częścią podatku, objętą fakturą VAT nr (...), uregulowaną przez powoda 20 lutego 2009 r.

W efekcie uwzględnienia apelacji w tej sprawie mielibyśmy do czynienia z taką konfiguracją prawną, w której strona powodowa ponosiłaby skutki obciążania jej zawyżonym przez stronę pozwaną podatkiem od nieruchomości, na wysokość którego nie miała ostatecznie wpływu i o którego zawyżeniu w ogóle nie wiedziała. Zdaniem strony pozwanej, nie wiedząc o nadpłacie podatku, bo ten fakt strona pozwana zataiła, jednocześnie popadła w opóźnienie w dochodzeniu roszczeń. Taki wywód jest nie do zaakceptowania przez Sąd Apelacyjny, więc zarzut naruszenia art. 118 k.c. nie mógł się ostać.

Przedstawionego wniosku nie zmieniają wywody apelującego, dotyczące charakteru decyzji Burmistrza Miasta M. z dnia 11 lutego 2010 nr FB. (...)-1/10, określającej nadpłatę w podatku od nieruchomości za okres od dnia 1 stycznia 2004 roku do dnia 30 listopada 2009 roku w kwocie 1.836.369,60 złotych za nieruchomość położoną w M. przy ul. (...). Deklaratoryjny charakter decyzji oznacza, że w sposób prawnie wiążący stwierdza ona istnienie określonego stanu prawnego, rzadziej faktycznego, który istnieje niezależnie od aktu (tzn. akt deklaratoryjny nie kreuje tego stanu). Jednakże jak zauważyła nauka prawa administracyjnego, żaden akt administracyjny, określany jako deklaratoryjny nie jest pozbawiony cech konstytutywności. Wynika to z faktu, że do czasu jego wydania jego adresat nie może się skutecznie powoływać na dane uprawnienie - tak w sprawie niniejszej zanim nie została wydana prawomocna decyzja Burmistrza Miasta M. strona pozwana nie mogła się powoływać na to, że powstał stan nadpłaty podatku od nieruchomości w okresie od 1 stycznia 2004 roku do dnia 30 listopada 2009 roku.

Reasumując, wywody apelującego co do braku podstaw do zwrotu na rzecz powoda nieprawnie pobranej od niego równowartości podatku od nieruchomości, położonej w M. przy ul. (...), poddane kontroli instancyjnej nie zdołały podważyć poprawności wywodów Sądu Okręgowego i zaprezentowanej przezeń konstrukcji nienależnego świadczenia, rodzącej konieczność uwzględnienia powództwa co do zasady, skutkując oddaleniem apelacji .

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny obciążył apelującego kosztami zastępstwa procesowego powoda w postępowaniu apelacyjnym, ustalonymi na podstawie § 6 pkt.7 w zw. z § § 12 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 490 ).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE